به مناسبت روز جهانی شنوایی
مراقب شنوایی خود باشید تا یک عمر لذت ببرید
روز جهانی شنوایی سال 2022 با شعار "مراقب شنوایی خود باشید تا یک عمر لذت ببرید!" بر اهمیت پیشگیری از کم شنوایی با شنیدن ایمن، با پیام های کلیدی زیر تمرکز دارد:
- شنوایی خوب در طول زندگی با اجرای برنامه های مراقبت از شنوایی امکان پذیر می شود.
- بسیاری از عوامل خطر بروز کم شنوایی را می توان با اجرای برنامه سلامت گوش و مراقبت از شنوایی پیشگیری نمود.
- خطر آسیب شنوایی ناشی از اصوات تفریحی و استفاده ناایمن از وسایل صوتی شخصی را می توان با برنامه های آگاهسازی و ارتقاء سطح سواد سلامت و ترویج "شنیدن ایمن" کاهش داد.
ناشنوایی معلولیت خاموش نامیده میشود. بر اساس آخرین برآوردهای منتشر شده توسط سازمان جهانی بهداشت در سال 2018، قریب بر 466 میلیون نفر در سراسر جهان از کم شنوایی رنج میبرند، که 34 میلیون نفر از آنها کودک هستند. آمارهای رسمی منتشر شده توسط این سازمان حکایت از رشد روز افزون کم شنوایی ناتوانکننده طی سالهای گذشته بخصوص در پنج سال اخیر دارد که از 360 میلیون نفر در سال 2013 به 466 میلیون نفر طی سال 2017 رسیده است. قریب بر 900 میلیون نفر در سراسر جهان تا سال 2050 از کم شنوایی ناتوانکننده رنج خواهند برد. متاسفانه دو سوم افراد دچار کم شنوایی در کشورهای در حال توسعه زندگی میکنند. از نظر بار کلی بیماریها (GBD)، کم شنوایی 8/6 درصد از بار کلی بیماریها را شامل میشود و بر اساس سالهای سپری شده با ناتوانی (YLD) سومین عامل اصلی را به خود اختصاص میدهد. سه تا پنج درصد جمعیت کشور دارای اختلالات شنوایی متوسط تا عمیق میباشند. شیوع کمشنوایی در مراکز استانها برابر 7/2 در هزار تولد زنده است و برآورد شده است که سالانه چهار تا پنج هزار نوزاد کمشنوا در کشور متولد میشوند و میزان اختلالات شنوایی ناشی از مسائل ژنتیکی در ایران نسبت به آمار جهانی بالاتر است. 60 تا 70 درصد مراجعین به مراکز توانبخشی کشور که دچار مشکل شنوایی بودهاند از خانوادههایی هستند که ازدواج فامیلی داشتهاند. عدم شناسایی و مداخله بموقع کم شنوایی، سالانه 750 میلیارد دلار در هزینههای مستقیم سلامت کشورها صدمه تحمیل میکند و باعث از دست دادن بهره وری در کشورها میشود. اختلال شنوایی، بار اقتصادی و اجتماعی سنگینی بر افراد، خانواده ها، جوامع و کشورها دارد. در کودکان میتواند مهارتهای شناختی و گفتاری را به تاخیر انداخته و پیشرفت تحصیلی در مدرسه را به تعویق بیاندازد. در بالغین، اختلال شنوایی اغلب سبب ایجاد مشکلات در شغلیابی، کار و حفظ شغل میشود. هزینههای آموزش استثنایی و ازدست دادن فرصت کاری به علت اختلال شنوایی میتواند بار قابل توجهی بر اقتصاد ملی باشد. ابتلا به بیماریهای عفونی (مثل مننژیت، سرخک، اوریون و عفونتهای مزمن گوش)، اختلالات ژنتیکی، مواجهه فرد با اصوات شدید، آسیب سر و گوش، سالمندی و مصرف داروهایی با اثر سمی از علل عمدۀ ناشنوایی محسوب میشوند که نیمی از موارد کمشنوایی و ناشنواییها با اقدامات پیشگیرانه اولیه قابل پیشگیری هستند و درصد بسیار زیادی از آنها از طریق تشخیص زودهنگام و مدیریت مناسب، قابل درمان (از طریق جراحی و استفاده از وسایلی همچون سمعک و کاشت حلزون) میباشند. این در حالی است که تولید سمعک کمتر از 10 درصد نیاز جهانی را پاسخ میدهد و در کشورهای در حال توسعه، کمتر از یک چهلم نیازمندان، سمعک دارند. طبق بررسی های کشوری اداره سلامت گوش و شنوایی وزارت بهداشت که مشتمل بر جمعیت 9/45 درصد از مردان و 1/54 درصد از زنان در کشور بود، میانگین نمره سواد سلامت گوش و شنوایی تنها در 8/2 درصد از نمونه کشوری کافی و در 2/97 درصد ناکافی بود. سطح کلی سواد سلامت مرتبط با گوش و شنوایی در جوانان و نوجوانان ایرانی و نیز مهارتهای جستجو، درک و ارزیابی و بهکارگیری اطلاعات و خدمات سلامت پایین بدست آمد.
از برنامه های موثر برای کاهش روند رو به افزایش نرخ کم شنوایی در کشور می توان به اجرای برنامه های ترویجی ارتقا آگاهی عمومی و افزایش سواد سلامت گوش و شنوایی و راه های پیشگیری و تشخیص زودهنگام ابتلا به کم شنوایی در دو سطح مردم جامعه و سطح شبکه های بهداشت متمرکز شد. در سطح شبکه می توان با توسعه برنامه غربالگری ها و تشخیص زودهنگام کم شنوایی در سنین مختلف بخصوص نوزادان در نظام شبکه برنامه ریزی کرد و در سطح جامعه نیز با مشارکت سیاستگزاران و مجریان خارج حوزه سلامت (دفتر امورزنان و خانواده ریاست جمهوری- دانشگاه های علوم پزشکی -سازمان صدا و سیما- وزارت آموزش و پرورش، علوم، تحقیقات و فن آوری، فرهنگ و ارشاد اسلامی، ورزش و جوانان و ...- شهرداری ها - سازمان نظام پزشکی - انجمن های علمی- سازمان های مردم نهاد و خیریه افراد حقیقی (هنرمندان، ورزشکاران، خبرگان....)) اقدام نمود.
سواد سلامت را میتوان به صورت "توانایی خواندن، درک کردن و عمل کردن بر اساس توصیههای بهداشتی و سلامتی" تعریف نمود. وضعیت سواد سلامت در کشور ما در خصوص مراقبت های گوش و شنوایی نامطلوب است. در عمده مطالعات انجام گرفته سالهای اخیر در کشور، وضعیت کلی سواد سلامت در بیش از 50 درصد افراد در وضعیت نامطلوب، حدود 15 تا 30 در صد در وضعیت مرزی و تنها حدود 15 تا 30 درصد افراد دارای سواد سلامت کافی بوده اند.
عوامل متعددی تاثیر گذار بر سطح سواد سلامت افراد هستند. در مطالعات کشورمان، عامل سطح تحصیلات بعنوان مهترین پیش بینی کننده سطح سواد سلامت شناسایی شده است و بیشترین جهش افزایش سطح سواد سلامت در کسانی است که میزان تحصیلات بیش از 8 سال داشته اند. عوامل دیگری مانند افزایش سن و درآمد پایین هم بعنوان عوامل مرتبط با سطح پایین سواد سلامت شناخته شده اند. در ضمن دیده شده است که افراد با سطح بالاتر سواد سلامت رفتار های سلامتی مناسب تری دارند. برای مثال، فعالیت بدنی بیشتری داشته و سهم دریافتی میوه و سبزی در سبد غذایی شان بالاتر است.
سواد سلامت پایین، نمایانگر یک مانع اساسی در آموزش بیماران مبتلا به بیماری های مزمن است. بهمین جهت، در زمینه نحوه تعامل با افراد دارای سطح پایین سواد سلامت مداخلاتی پیشنهاد شده است. برای مثال،در طی ملاقاتهای کلینیکی، لازم است پزشکان ارتباط خود را با توجه به سواد سلامتی واقعی بیمار متناسب کنند که بعضی تکنیکهای ساده برای این منظور، استفاده از زبان ساده، سرعت کم و شرکت اعضای مهم خانواده در بحث ها است.
حیطه شنوایی و مشکلات مربوطه در سالهای اخیر مورد توجه سیاستگذاران سلامت ایران قرار گرفته است و آمار های مربوط از شیوع بالا (حدود 6-5 درصد) مشکل کم شنوایی در کشور گزارش می دهد. در عین حال، مستندات جهانی بر نقش ارتقای سواد سلامت در کاهش مشکلات مربوط به سلامت شنوایی تاکید دارند. تاکنون اقدام مناسبی در ایران برای اجرای مداخله های مناسب سواد سلامت در حیطه مراقبت های گوش و شنوایی طراحی و اجرا نشده است.
سطح کلی سواد سلامت گوش و شنوایی در جوانان و نوجوانان ایرانی و نیز مهارت های جستجو، درک و ارزیابی، و به کارگیری اطلاعات و خدمات سلامت پایین است و با توجه به ارتباط شناخته شده میان سلامت و سواد سلامت در بسیاری از مطالعات، می توان انتظار داشت که سلامت گوش و شنوایی در گروه 12 تا 25 ساله ایرانی در معرض خطر است و باید برای آن مداخلات مناسب طراحی و اجرا کرد. در طراحی این مداخلات اثربخش، چهار رویکرد اساسی برای افزایش سطح سواد سلامت عمومی که قابل تعمیم به سواد سلامت گوش و شنوایی در جوانان و نوجوانان ایرانی است، پیشنهاد شده است. این رویکردها عبارتند از: بهبود ارتباط ارائه کننده و دریافت کننده خدمات سلامت، طراحی و استفاده از مواد آموزشی آسان خوان، استفاده از اشکال جایگزین ارتباط با دریافت کننده خدمات سلامت، و استفاده از مترجمان شفاهی در نظام ارائه خدمات سلامت. برگزاری دوره های آموزشی حضوری و غیرحضوری، طراحی و توزیع مواد آموزشی چاپی و الکترونیک متناسب با سطح سواد سلامت گوش و شنوایی مخاطبان برای مهارت آموزی به جوانان و نوجوانان ایرانی، افزایش سطح مهارت های ارتباطی ارائه دهندگان خدمات سلامت گوش و شنوایی برای بهبود این ارتباط، و در نهایت فراهم سازی زمینه برای تولید و استفاده از اشکال جایگزین ارتباط با جوانان و نوجوانان ایرانی می تواند بخش تکمیلی این مطالعه باشد.
میانگین سطح سواد سلامت گوش و شنوایی در کشور در میان نوجوانان و جوانان ایرانی در 8/2 درصد کافی و در 2/97 درصد ناکافی گزارش شده است. اختلاف آماری معنی داری در وضعیت سواد سلامت گوش و شنوایی در افراد با سن، جنسیت، تعداد سالهای تحصیل، شغل، وضعیت تأهل و درآمد متفاوت گزارش شده است. بطور کلی سطح سواد سلامت مرتبط با گوش و شنوایی در جوانان و نوجوانان ایرانی و نیز مهارتهای جستجو، درک و ارزیابی و به کارگیری اطلاعات و خدمات سلامت پایین می باشد که نیازمند جدی در طراحی شیوه های مداخله ای ارتقاء سواد سلامت می باشد.
سازمان جهانی بهداشت بمناسبت روز جهانی شنوایی 2022، بر اهمیت "شنیدن ایمن" و حفظ شنوایی خوب در طول زندگی تمرکز کرده است. در سال 2021، این نهاد بین المللی گزارش جهانی شنوایی را منتشر کرد. در طی این گزارش سازمان جهانی بهداشت بر افزایش روند رو به تزاید شیوع کم شنوایی در جوامع مختلف ابراز نگرانی شده است و بر لزوم اجرای برنامه های پیشگیری و بهداشتی در کشورهای مختلف بمنظور پیشگیری و کاهش شیوع کم شنوایی تاکید شده است. کنترل سروصدا به عنوان یکی از هفت کلید اصلی پیشگیری از کم شنوایی مطرح می باشد. مداخلات بهداشتی در این حوزه بر اهمیت کاهش قرار گیری در معرض اصوات بلند تاکید دارد.
تأکید سازمان جهانی بهداشت در سال 2022 میلادی بر روی "شنیدن ایمن" متمرکز شده است. روز جهانی شنوایی سال جاری با شعار "مراقب شنوایی خود باشید تا یک عمر لذت ببرید!" بر اهمیت پیشگیری از کم شنوایی با شنیدن ایمن، با پیام های
کلیدی زیر تمرکز دارد :
- شنوایی خوب در طول زندگی با اجرای برنامه های مراقبت از شنوایی امکان پذیر می شود.
- بسیاری از عوامل خطر بروز کم شنوایی را می توان با اجرای برنامه سلامت گوش و مراقبت از شنوایی پیشگیری نمود.
- خطر آسیب شنوایی ناشی از اصوات تفریحی و استفاده ناایمن از وسایل صوتی شخصی را می توان با برنامه های آگاهسازی و ارتقاء سطح سواد سلامت و ترویج " شنیدن ایمن" کاهش داد.
- این موضوعی است که نیاز به توجه و مشارکت همه نهادها، سازمان ها و مردم خواهد داشت . لذا باید تمامی انتخاب های موجود در این زمینه مورد توجه جدی قرار گیرند.
مراقب شنوایی خود باشیم:
- حفظ و تامین مراقبت از گوش و سلامت شنوایی، راههای ارتباطی ما را در ابعاد مختلف زندگی با افراد جامعه خودمان و جوامع مختلف و در سطوح جهانی میسر می سازد .
- ارزیابی و شناسایی عوامل خطر بروز کم شنوایی و تلاش در جهت کاستن علل مولد آنها، نقش بسزایی در جلوگیری از روند رو به تزاید موارد جدید کم شنوایی دارد.
- برای افرادی که به نوعی دچار کم شنوایی هستند، انجام مداخلات مناسب و به موقع مراقبتی می تواند دسترسی به آموزش، اشتغال و ارتباطات موثر این عزیزان را در جامعه تسهیل نماید .
- عدم دسترسی افراد کم شنوا به مداخلات بموقع و مناسب مراقبتی نظیر استفاده از سمعک ها و پروتز های کاشت حلزون شنوایی آثار بسیار سوئی را در جامعه به ارمغان خواهد آورد .
- پیشگیری از کم شنوایی فقط از طریق ادغام کامل برنامه سلامت گوش و مراقبت از شنوایی در نظام مراقبت های اولیه سلامت کشورها میسر می شود.
- وجود شنوایی موثر و برقراری ارتباط مناسب در تمام مراحل زندگی افراد از اهمیت بالایی برخوردار است.
- با اقدامات پیشگیرانه مناسب مانند: محافظت شنوایی در برابر اصوات بلند، اجرای اقدامات مراقبتی از سلامت گوش و شنوایی و ایمن سازی افراد در برابر بیماری های عفونی می توان از ابتلا به کم شنوایی )و بیماریهای گوشی مربوط به آن( جلوگیری کرد.
- کم شنوایی و بیماری های گوشی مربوط به آن وقتی به موقع شناسایی شده و مراقبت های بموقع و مقتضی را دریافت نمایند می توانند بخوبی کنترل شده و از عوارض مربوط به آن جلوگیری کرد.
- افرادی که در معرض خطر کم شنوایی هستند باید شنوایی خود را بطور مرتب و منظم بررسی کنند.
- افرادی که دچار کم شنوایی هستند و یا دارای بیماری های گوشی با خطر کم شنوایی می باشند باید مراقبت های خود را از یک ارائه دهنده خدمت شنوایی شناسی در سطوح مختلف خدمات مراقبتی مربوطه تحت نظارت شبکه بهداشتی دریافت نماید.
- اقدامات بموقع پیشگیرانه برای جلوگیری و رفع کم شنوایی و یا ناشنوایی در طول زندگی یک ضرورت است .
- سرمایه گذاری در مداخلات مراقبتی مقرون به صرفه به نفع افراد کم شنوا خواهد بود و سود مالی موثری را برای کل جامعه به ارمغان خواهد داشت .
- دولت ها باید برای ادغام برنامه های مراقبت از گوش و شنوایی در برنامه های ملی سلامت کشور با هدف توسعه پایدار و پوشش جهانی بهداشت اقدام کنند
=================================================
پیشگیری و مراقبت از گوش و شنوایی
نقص شنوایی نوعی معلولیت پنهان و یکی از شایعترین ناهنجاریهای بدو تولد محسوب شده و در جوامع مختلف به دلایلی نظیر فقدان نمود ظاهری آن درکودک، نا آشنا بودن خانوادهها با علایم اولیه آن، عدم اطلاع از خدمات موجود و دانش ناکافی متخصصین دربارۀ میزان شیوع و عوارض بسیار جدی آن که با تأخیر زیاد شناسایی میگردد، باعث بروز اثرات منفی جدی بر روند رشد گفتار، زبان و شناخت کودک خواهد شد. در حال حاضر 466 میلیون نفر در سراسر جهان از کم شنوایی رنج میبرند که 34 میلیون نفر از آنها کودک هستند. در کشور ما نیز 5 -3 درصد از جمعیت دارای اختلالات شنوایی متوسط تا عمیق هستند و سالانه 5-4 هزار نوزاد کم شنوا در کشور متولد میشوند و میزان اختلالات شنوایی ناشی از ازدواج فامیلی در ایران نسبت به آمار جهانی بالاتر است. نتایج تحقیقات حاکی از آن است که برنامههای غربالگری موثرترین راه برای شناسایی زود هنگام ابتلا به آسیبهای شنوایی در میان نوزادان است. لذا تاکید می شود کلیه نوزادان بلافاصله بعد از زایمان یا در اولین مراقبت 5- 3 روزگی و حداکثر تا یک ماهگی از نظر وضعیت شنوایی غربالگری شوند. اگر شنوایی نوزاد در غربالگری نقص داشت باید حداکثر تا 3 ماهگی به مراکز تشخیصی برای ارزیابی کم شنوایی ارجاع شود. لازم به ذکر است کودکانی که با کم شنوایی و بیماریهای گوش شناسایی و تشخیص داده میشوند باید حداکثر تا 6 ماهگی برای تجویز سمعک، وسایل کمک شنوایی و ... به مراکز درمانی و توانبخشی ارجاع گردند. بر اساس نتایج مطالعات انجام شده، نوزادانی که آسیب شنوایی آنها قبل از 6 ماهگی تشخیص داده شود، دارای توانمندیهای به مراتب بالاتر نسبت به کودکانی هستند که آسیب شنوایی آنها دیرتر تشخیص داده شود. لذا مداخله درمانی زودهنگام به کودکان امکان توسعۀ مهارتهای زبانی و نیز شناختی را میدهد.
دلایل اصلی رشد بالای کم شنوایی در جهان طی این سالها، افزایش جمعیت سالمندی، افزایش عوامل خطر مانند ابتلا به عفونتهای گوشی و دیگر عفونتها و بیماریهایی مانند سرخک، اوریون، سرخجه، مننژیت، سایتومگالوویروس، استفاده بی رویه و نابجا از داروهای آسیب رسان به شنوایی مانند داروهای سل و مالاریا و مصارف ناصحیح از آنتی بیوتیکهای اتوتوکسیک آمینوگلیکوزیدی )مانند جنتامایسین، نئومایسین،کانامایسین، آمیکاسین و ...)، قرار گرفتن افراد در معرض اصوات بلند مثل محیطهای شغلی و نظامی و استفاده بی رویه از تلفنهای همراه و دستگاههای صوتی شخصی در اماکن تفریحی و محل کار میباشد.
کم شنوایی بر بسیاری از شئونات زندگی افراد تاثیر مستقیم و غیر مستقیم میگذارد. اثرات این بیماری بر توانایی افراد برای برقراری ارتباط، معاشرت، یادگیری، کار و لذت در زندگی، کمک به فقر خانواده، انزوای اجتماعی و احساس تنهایی بسیار تاثیر گذار میباشد. در افراد مسن به طور خاص، کم شنوایی میتواند منجر به زوال شناختی، افزایش خطر ابتلا به افسردگی و زوال عقل شود. خوشابختانه بیش از 50 درصد از انواع کم شنوایی و ناشنوایی بزرگسالان و 60 درصد از انواع کم شنوایی و ناشنوایی کودکان با اجرای برنامههای پیشگیری و مراقبتی در نظام سلامت قابل پیشگیری اولیه هستند. ایمنسازی کودکان در برابر بیماریهای عفونی، غربالگری شنوایی نوزادان و کودکان و تشخیص و درمان زودهنگام کم شنوایی، درمان افراد مبتلا به عفونت مزمن گوش؛ ترویج زایمان طبیعی برای کاهش خطر آسفیکسی (خفگی ناشی از نرسیدن اکسیژن) و عفونت نوزادان همراه با کاهش شنوایی؛ پیشگیری از مصرف مواد مخدر سنتتیک و روان گردان که دارای خطر ایجاد کم شنوایی در افراد هستند؛ کنترل مواجهه با صداهای بلند در محیطهای شغلی و تفریحی و افزایش آگاهی در مورد شیوه مراقبت از سلامت گوش و شنوایی از جمله موارد کاهش بار بیماری محسوب میشوند. تشخیص و مداخله زودهنگام کم شنوایی در به حداقل رساندن عواقب کم شنوایی به ویژه برای کودکان بسایار حائز اهمیت است. در مواردی که آسیب شنوایی دیگر اجتناب ناپذیر است، حصول اطمینان از محسوب میشود. غربالگری دوران نوزادی، پیش از مدرسه و حین تحصیل و شغلی برای شناسایی بیماری های گوش و مشکلات شنوایی می تواند در تشخیص و درمان زودهنگام آسیب شنوایی بسیار موثر باشد. برنامههای غربالگری دوران نوزادی و شیرخواری راه کار موثر برای مداخله زودهنگام در موارد کم شنوایی مادرزادی است.دستیابی افراد کم شنوا به فنآوری های مناسب و مقرون به صرفه کمک شنوایی از اقدامات اساسی
از آنجا که کم شنوایی به صورت خاموش و نامحسوسی بروز می کند، معمولاً در کودکان و بزرگسالان تشخیص داده نمی شود. به همین دلیل، مهم است که اقدامات خاصی برای غربالگری شنوایی در مراحل مختلف در طول زندگی انجام شود. کسانی که به احتمال زیاد در معرض خطر هستند عبارتند از:
- نوزادان و شیرخواران ؛
- کودکان، به ویژه در شرایط پیش دبستانی و مدرسه رو؛
- افراد مسن؛
- کسانی که در معرض سر و صدا، مواد شیمیایی اتوتوکسیک و داروهای اتوتوکسیک هستند.
====================================================
نظر دهید