معاونت بهداشت

بیماری وبا و راه های پیشگیری وکنترل آن

بیماری وبا یکی از قدیمی ترین و شناخته شده ترین بیماری های مسری در طول تاریخ به شمارمی رود و عده کثیری از انسان ها رابه هلاکت رسانده است و به عنوان یکی از معضلات مهم بهداشتی در سراسرجهان به قوت خود باقی مانده است.

وبا(التور) نوعی بیماری حاداسهالی است که این بیماری دراثر تولید و تجمع سم میکروب وبا در روده باریک ایجاد می شود ودر برخی موارد باعث از دست رفتن سریع آب و الکترولیت های بدن از طریق روده می گردد و در صورتی که درمان نشود باعث شوک و سرانجام منجر به مرگ می شود.

وبا معمولاً از طریق آلودگی آب و غذا به مواد مدفوعی منتقل می شود و یک خطر همیشگی برای بسیاری از کشورهای جهان است. اماکن و جوامع پر جمعیت از جمله اردوگاه ها، پادگان ها، زندان بیشتر از همه در معرض خطر قرار دارندو تعداد موارد بیماری به سرعت می تواند افزایش یابد.

جلوگیری از ورود وبا به یک منطقه غیر ممکن است، ولی می توان با انجام اقدامات مراقبتی به موقع از گسترش آن جلوگیری کرد. یک طرح و برنامه جامع آمادگی مقابله با طغیان وبا در کشور ودر مناطقی که در آنها وقوع فصلی بیماری انتظار می رود بهترین وسیله مقابله با طغیان است.

بهترین راه پیشگیری از وبا و سایر بیماری های اسهالی در دراز مدت ، بهبود و تامین آب  آشامیدنی سالم، بهسازی محیط،سلامت غذا و آمادگی و هوشیاری جامعه می باشد.

در مرحله حاد بیماری تعداد میکروب وبای موجود در هر میلی لیتر مدفوع بیش از یک میلیون عدد  می باشد و هر بیمار مبتلا به وبا ممکن است طی بیماری خود 1تا 60 لیتر و به طور متوسط بیش از 10تا 20 لیتر مدفوع آبکی دفع نماید.و اگر بیمار مبتلادر اسرع وقت درمان نشود مرگ وی حتمی خواهد بود. البته بیماران مبتلا به وبای متوسط و شدید قادر به دور شدن از محیط خود نیستندوبه همین علت بیشتر باعث آلودگی محل سکونت خود می شوند.

بیماران مبتلا به وبای خفیف به علت توانایی حرکت  وجا به جایی ونقل و مکان سهم بیشتری در انتشار عامل بیماری دارند.و همین طور مبتلایان بدون علامت خطرناکند ونقش بارز تری در انتشار عفونت دارند .

میکرب وبادر مقابل عوامل محیطی نظیرگرما و خشکی مقاومت ندارد و در عرض چند ساعت حیات خود را از دست می دهند.مثلاًدر دمای 55 درجه سانتی گراد در عرض 15 دقیقه از بین می رود.

راه های انتقال بیماری وبا :

انتقال بیماری از طرق مستقیم و غیر مستقیم صورت می گیرد.

1- از طریق تماس مستقیم دست با مدفوع و استفراغ فرد بیمارو یا جابجایی وسایل و لوازم آلوده بیمار وبایی

2- از طریق تماس غیر مستقیم:

- خوردن آب و غذای آلوده

- خوردن سبزی ومیوه که با آب آلوده شسته شده اند.

- شستشوی لباس و ظروف غذا در آب های الوده

- استحمام و شنا در آب های آلوده

 علائم و نشانه های بیماری:

• - افزایش حرکات دودی روده که اولین علامت بیماری است وبیمارآن را بصورت احساس پری و سروصدا(غرغر) در شکم بیان می نماید.
• - مدفوع شل و آبکی که بعد از چند باردفع مدفوع آبکی،مواد دفعی نمای سوپ برنج به خود
  می گیرد و بوی ماهی پیدا می کند.
• - استفراغ بدون حالت تهوع قبلی واق زدن
• - نداشتن تب، دل درد و دل پیچه
• - عطش و تشنگی شدید
• - افزایش ضربان قلب،کاهش فشار خون و غیر قابل لمس بودن نبض مچ دست،

 در این مرحله بدن بیمار بویژه دست وپای او سردو نوک انگشتان ،زبان ولب ها کبودمی باشد.

• - دردهای کرامپی اندام ها و گاهی درد ماهیچه های شکم بدنبال از دست دادن مقادیر زیاد املاح بدن

راه های پیشگیری از بیماری وبا :

رعایت نکات زیربرای پیشگیری از بیماری‏های قابل انتقال به وسیله آب و موادغذایی از جمله بیماری‏های اسهالی و حفظ سلامت خود و اطرافیان درمنزل، تفریحگاه‏ها، پارک‏ها و... لازم وضروری است.

1- استفاده از آب لوله‏کشی تصفیه شده درتمام مواقع و چنانچه از سلامت آب در دسترس اطمینان ندارید، ابتدا آن را جوشانده و پس از سرد کردن مصرف کنید.
2-شستن دقیق وصحیح دست‏های خود با آب و صابون قبل ازدست زدن به مواد غذایی و خوراکی وهمچنین قبل از غذا خوردن و بعد از رفتن به توالت.

3-شستن دست ها با آب و صابون قبل از تهیه و دادن غذا یا شیردادن به کودک وبعد از تعویض کهنه یا تمیز کردن کودک.
4-اجتناب از آشامیدن آب های مشکوک در پارک‏ها، باغ‌ها ، فضای سبز،اماکن و فضاهای عمومی.

5-  خودداری از مصرف موادغذایی، آبمیوه و آب هویج، معجون و دیگر مواد خوراکی و نوشیدنی‏هایی که توسط فروشندگان دوره‏گرد عرضه می‏شود.
6- استفاده از غذاهای طبخ شده در منزل تا آنجا که ممکن است.
7- نگهداری مواد خوراکی در ظروف سربسته، دور ازدسترس مگس و حشرات.
8- نگهداری زباله در کیسه‏های مخصوص زباله و دفع در محل مناسب .
9- نگهداری غذاها ی فاسد شدنی تازه به تازه و به اندازه نیاز در یخچال .

10- خودداری از قرار دادن سبزی ومیوه‏جات شسته نشده در یخچال.

11- استفاده همیشه از شیر و فرآورده های لبنی پاستوریزه یاجوشاندن شیر به مدت ۲۰ دقیقه قبل از مصرف.
12-  قرار ندادن اقلامی مثل نان را که قابل شست‏وشو و پختن مجدد نیستند درموقع خرید و حمل موادغذایی در کنار میوه‏ و سبزیجات شسته نشده و گوشت خام.

13- به همراه داشتن آب و غذای سالم هنگام سفر یا استفاده از نوشیدنی ها و غذاهای با بسته بندی مطمئن . روش سالم سازی میوه ها و سبزیجات

     برای جلوگیری از ابتلا به بیماری های انگلی و روده ای مانند وبا، حصبه،اسهال خونی و ...  بایستی میوه و سبزی را قبل از خوردن در 4 مرحله سالم سازی نمود:

مرحله اوّل : پاک سازی
در این مرحله میوه ها یا سبزی ها را با دقت وبه خوبی پاک نموده تا گل ولای و مواد زاید و الیاف خراب و قسمت های گندیده آن به طورکامل برطرف شود و سپس در آب تمیز و سالم شستشو می دهیم.

مرحله دوّم : انگل زدایی

در این مرحله در یک ظرف با توجه به مقدار و حجم میوه یا سبزی پاک شده آب ریخته وسپس به ازای هر یک لیتر آب 3 تا 5 قطره مایع ظرف شویی اضافه نموده و به هم می زنیم و به مدت 5 دقیقه میوه وسبزی را به طور کامل درکفاب قرار داده و دوباره میوه ها یاسبزی ها را باآب تمیز و سالم شستشو داده تا تخم انگل ها جدا شود.

مرحله سوّم : ضدعفونی

 بعد از انگل زدایی، میکروب های بیماری زا را با مواد و محلول های ضد عفونی مورد تائید وزرات بهداشت بایداز بین برد. در این مرحله برای از بین بردن میکروب های بیماری زا، به ازای هر 5 لیتر آب به مقدار یک گرم پودر پرکلرین درظرف آب ریخته وصبر می کنیم تا خوب حل شود و سپس به مدت 5 دقیقه میوه یا سبزی های انگل زدایی شده را درآن قرارمی دهیم.

مرحله چهارم : آبکشی یا شستشوی نهایی

دراین مرحله پس ازانجام ضدعفونی میوه ها یا سبزیجات، آن ها را دوباره در ظرف آب تمیز و سالم ریخته تا باقی مانده محلول پرکلرین یا مواد ضدعفونی از میوه یا سبزی ها جدا شود.

پس از شستشوی نهایی با اطمینان می توان میوه ها یا سبزی ها را میل نمود.