معاونت بهداشت

آلودگي هوا در فضاي داخلي

همه ما با آلودگي هوا در فضاي آزاد كه عمدتا ناشي از ترافيك است آشنايي داريم. اما به واقع منظور از آلودگي هوا در فضاي محدود چه مي تواند باشد ؟ تقريبا تمام هوايي كه تنفس مي كنيم حاوي درصد كمي از مواد آلودكننده همچون گازها ،‌ذرات گرد و غبار ، مواد شيميايي و كپكها مي باشد كه بيشتر آن را مواد بي ضرر تشكيل مي دهد. برخي از آلوده كننده ها زماني مي توانند مضر واقع شوند كه در فضايي محدود مانند خانه ،‌ محصور شده باشند . استنشاق چنين موادي در برخي از مواقع سبب بروز مشكلات تنفسي ،‌بويژه در افرادي كه به آلرژي  و بيماريهاي ريوي از قبيل برونشيت و آسم مبتلا هستند ، مي شود. از آنجايي كه اكثريت افراد حدود 90% از اوقاتشان را در محيطي بسته سپري مي كنند تامين هوايي پاك و به دور از آلودگي در منزل و يا در محيط كار بسيار حائز اهميت مي باشد.

 تشخيص آلودگي هوا در فضاي محدود داخلي

در پاره اي از موارد آلوده كننده هاي هوا در فضاي محدود داخلي باعث بروز واكنش هاي آلرژيك و ايجاد حساسيت در پوست ، چشم ، بيني و ريه مي شوند و در موارد جدي تر مي توانند موجب سرگيجه و تهوع گردند.

در صورتي كه علائم بيماري با افزايش تهويه هواي اتاق و دور بودن از مكان آلوده كننده بهبود يابد احتمالا عامل آلودگي را بايد در داخل ساختمان جستجو كرد.

 روشهاي كاهش آلودگي هوا

موثرترين شيوه براي مهار آلوده كننده ها در محيطهاي بسته ،‌از بين بردن عامل اصلي آن است . به علاوه با استفاده از هواي تميز بيرون مي تواند به تهويه هواي اتاق كمك كرد. در بعضي از موارد، استفاده از دستگاه اتصفيه كننده هوا ،‌مي تواند مفيد واقع شود.

 علل اصلي آلودگي هوا در فضاي محدود داخلي  

استغمال دخانيات : ‌دود حاصل از سيگار حاوي مواد آلوده كننده اي چون مونواكسيد كربن ،‌ فرمالدئيد ، گازها و ذرات  ريز مي باشد كه برخي از آنها سرطان زا هستند. بنابراين ازفرد غير سيگاري نمي توان انتظار داشت كه در محيطي كه ديگران سيگار مي كشند كار كند.

 ذرات ناشي از منشا حيواني  

ذرات ريز مو و پوست حيوانات خانگي مثل سگ و طوطي عامل مهم حساسيت در بسياري از موارد است براي مثال موي گربه بر روي فرش ،‌لوازم منزل و رختخواب قرار مي گيرد و سبب بروز آلرژي طولاني مدت مي شود. موثرترين شيوه آن است كه از اين قبيل حيوانات خانگي در منزل نگهداري نشود. از طرف ديگر از طريق گردگيري منظم و كامل مي توان ميزان غبار ناشي از حيوانات را تقليل داد. هم چنين بايد حيوانات را تقليل داد.هم چنين بايد حيوانات را از اتاق خواب دور نگه داشت .

 كپك ،‌ قارچ ، باكتري  

اگر دستگاههاي تهويه  بخوبي تميز نگردند و يا منبع رطوبتي در داخل ساختمان باشد،‌ كپكها ، قارچها و باكتري ها تجمع پيدا مي كنند. جهت جلوگيري لز رشد اين ذرات بايد تهويه اتاقها بويژه حمام و آشپزخانه به  خوبي تامين شود.

 گاز فرمالدئيد

اين گاز از چسب ،‌لوازم منزل ،‌ كاغذ و پارچه هاي مبلمان مورد استفاده در ساختمان ،‌ آزاد مي گردد . اين گاز باعث سردرد ،‌ سرگيجه ، اگزما ، تهوع  و تحريك چشم و بيني و گلو مي شود. در كارگاهها مي توان از تجهيزات مخصوص مراقبت ،‌ استفاده  كرد. در صورت امكان بايد منبع توليد گاز را از ساختمان خارج كرد. در غير اين صورت لازم است منبع يا روكشي پوشانده  شده و همچنين ميزان تهويه فضاي ساختمان افزايش يابد.

 وسايل گرمایی و پخت و پز

وسايل گرم كننده و چراغ خوراك پزي كه با گاز كار مي كنند، اگر به درستي نصب نگردند، توليد مقدار زيادي دي اكسيد نيتروژن و مونو اكسيد كربن مي كنند كه بسيار مضر مي باشند. اين گازها در سطوح پايين مي توانند سبب تحريكات تنفسي و چشمي ،‌سردرد و تهوع شوند و در سطوح بالاتر به مرگ شخص منجر گردند. بايد از نصب دقيق و بازرسي و سايل اطمينان حاصل گردد و دريچه اي به خارج در نظر گرفته شود . در صورتي كه متوجه نشت گاز شديد، بلافاصله اجاق گاز را خاموش ،‌پنجره ها و درها را باز و فورا درخواست كمك كنيد.

 بيدهاي خانگي  

بيدها در هر خانه اي غالبا در رختخواب يافت مي شوند. در مكان هاي گرم و مرطوب كه تكثير اين موجودات بسيار سريع انجام مي گيرد ريشه كن كردن آنها عملا غير ممكن است . بسياري از افراد بويژه افراد آسمي به كنه هاي خانگي حساسيت دارند. با شستشوي مداوم و مرتب رختخوابها و با استفاده از ملحفه هاي ضخيم براي بالشها و تشكها مي توان با آنها مبارزه كرد.

 مواد شيميايي سمي  

برخي از محصولات خانگي از قبيل پاك كننده ها، حشره كشها ،‌مواد بهداشتي و آرايشي ، رنگها و حلالها ناراحتي چون سرگيجه ،‌تهوع ،‌حساسيت چشمي و تحريك راههاي تنفسي ايجاد مي كنند.همواره به دستور العمل هايي كه براي استفاده از اين محصولات ارائه مي شود به دقت عمل نماييد و در محيطي با تهويه مناسب كار كنيد. حتي الامكان از كاربرد آنها به صورت افشانه  (‌مايع معلق در گاز)‌خودداري نموده ، در صورت امكان از توليدات غيرسمي استفاده كنيد.

 گاز رادن  

اين گاز از خاك و تخته سنگهايي كه حاوي مقادير بسيار كوچكي از راديوم و اورانيوم هستند آزاد مي گردد. در برخي از نواحي ايران كه خانه سازي بر روي صخره هاي گرانيتي صورت مي گيرد گاز رادن از طريق شكافها وارد منزل مي شود.

 آزبست (‌پنبه نسوز)

رشته هاي آزبست مي توانند باعث امراض ريوي مختلف گردند. در ساخت لوله ها ،‌ محازن و ديگهاي بخار ممكن است آربست به كار رفته باشد. اگر اين وسايل پوسيده شده باشند و يا به درستي تعمير نگردند ممكن است خطر آفرين شوند ،‌ لذا بايد بوسيله متخصصان تعويض گردند.رشته هاي ازبست ممكن است در ساخت سقفها ، كفها و عايق گذاري به كار روند كه اگر در وضيعت خوبي باشند بهتر است به آنها دست نزنند كه در اين صورت خطرش كمتر از برداشتن آنهاست و به هرحال بايد توجه داشت كه از مته كردن ،‌ سنباده زدن و يا اره كردن آنها خودداري شود.