معاونت بهداشت

17مارس معادل 26 اسفند ماه روز جهانی خواب (world sleep day)است. روز جهانی خواب یک رویداد سالانه است که به منظور پاسداشت خواب و آگاهی رسانی در مورد مسائل مهم مرتبط با آن از جنبه های پزشکی، آموزش و مسایل اجتماعی در نظر گرفته شده است. این بزرگداشت هر ساله توسط “کمیته روز جهانی خواب” وابسته به انجمن جهانی خواب سازماندهی می شود و هدف آن کاهش بار مشکلات و اختلالات خواب بر جامعه از طریق پیشگیری و مدیریت بهتر این اختلالات است. روز جهانی خواب جمعه قبل از اعتدال بهاری هر سال برگزار می شود.

شعار امسال روز جهانی خواب، “خواب برای سلامت ضروریست” می باشد؛ خواب ستون اساسی سلامتی است و کیفیت خواب نه تنها بر انرژی جسمانی صبحگاهان بلکه بر سلامت روحی و روانی شما در سرتاسر روز اثرگذار است.

اهمیت خواب مناسب

سیستم پاک سازی مغز که مهمترین وظیفه آن خارج کردن مواد زائد از این بافت حیاتی است، در زمان خواب بیشترین میزان فعالیت را دارد. بخش اعظم دفع مواد زائد از بدن توسط سیستم لنفاوی انجام می شود. این سیستم، مولکول ها و پاتوژن های معیوب را از بافت ها به جریان خون منتقل می کند تا از طریق خون به مجراهای دیگر بدن برسند و پس از تغییراتی از آن جا خارج شوند؛ اما پاک سازی بافت بسیار حساس مغز توسط سیستم مستقلی انجام می شود که یک سال قبل شناسایی شد. مغز بر خلاف سایر اندام ها از سیستم لنفاوی برای این منظور بهره نمی برد.
سیستم پاک سازی مغز متشکل از نوعی سلول موسوم به گلیال است که عملکرد اصلی آن ثابت کردن نورون ها در محل مقتضی است.
در این سیستم مایع خاصی بین رگ های مغزی و سلول های گلیال جریان دارد که ترکیبات پروتئینی مضر را از بافت مغز جدا می کند.
محققان معتقدند که در هنگام خواب، سلول های گلیال از رگ های مغز جدا می شوند و فضای بیشتری را برای عبور این مایع فراهم می کنند.
پس از خواب کامل، عملکرد سیستم پاکسازی تا 60 درصد افزایش می یابد. علاوه بر مغز، عملکرد قلب و سایر ارگان ها نیز به خواب وابسته است. خواب تنها زمانی است که بدن فرصت ترمیم پیدا می کند. سیستم ایمنی با خواب کافی تقویت می شود.

چند واقعیت در مورد خواب
-خوابیدن تعداد سلول های مغز را افزایش می دهد
خوابیدن باعث می شود که امکان تولید میلین توسط سلول های مغز افرایش یابد. میلین ترکیب نوعی فسفولیپید و پروتئین است که مانند عایق عمل می کند و مانند غلافی در اطراف تمام سلول های عصبی قرار می گیرد.
میلین برای عملکرد صحیح سلول های عصبی ضروری است و کمبود آن منجر به بروز بیماری های خطرناکی مانند ام اس می شود.
میلین کاربردهای مختلفی دارد ولی یکی از مهمترین وظایف آن، تسریع در ارسال پیام های عصبی است. خواب باعث افزایش تعداد سلول های عصبی و احیای سلول های قبلی می شود.
-خواب کافی نقش مهمی در درمان بیماری ام اس دارد
-خواب کافی باعث تقویت حافظه می شود و از برخی اختلالات ژنتیکی جلوگیری می کند.
-خواب کافی و با کیفیت در دوران جوانی و میانسالی، مهمترین عامل تقویت حافظه در پیری است
-کم خوابی احتمال ابتلا به بیماری های قلبی را دو برابر و سکته مغزی را چهار برابر افزایش می دهد
-کودکان و نوجوانانی که خواب منظم و کافی ندارند، از نظر رفتاری ناهنجار می شوند. این کودکان در مدرسه رفتار مناسبی ندارند و معمولا برای هم سن و سالان و اولیای مدرسه مشکل ایجاد می کنند
-کم خوابی و خستگی مهمترین عامل مشاجره و اختلاف زوجین است
-خواب ناکافی سیستم یادگیری را مختل می کند
-اختلال خواب سبب افزایش فشار خون و ضربان نامنظم قلب می شود
-خواب آلودگی یکی از مهمترین علل تصادفات رانندگی است
-خواب ناکافی سبب مرگ زودرس می شود
-اختلال خوال و خواب ناکافی مهمترین علت پیری پوست است
-اختلال خواب قابلیت قضاوت را از بین می برد
-کاهش حافظه، افسردگی، چاقی و دیابت نوع 2 برخی از دیگر مضرات کم خوابی هستند
محققان هفت تا هشت ساعت خواب، بین ساعت های 10 شب تا شش صبح را برای بدن لازم می دانند و توصیه می کنند که اتاق خوال کاملا آرام و تاریک باشد.