معاونت بهداشت

به صفر رساندن مرگ انسان به علت هاری تا سال 2023 میلادی (مصادف با دی ماه 1402) 

Rabies: One Health, Zero Deaths

به دلیل اهمیت بیماری هاری، WHO هر ساله 28 سپتامبر مصادف با 6 مهر هاری را روز جهانی هاری نام گذاری کرده است. در این روز به تمامی فعالان عرصه پیشگیری از هاری از جمله دانشگاه علوم پزشکی به ویژه معاونت بهداشتی، دامپزشکی، محیط زیست و سایر ارگان هایی که تسهیل کننده در امر خدمات این سه سازمان می باشند از جمله مخابرات، حمل و نقل، دهیاری ها، آب، گاز، برق، هواشناسی، فرمانداری، استانداری، راهداری، پلیس و راهور، نیروی انتظامی و ..و و همچنین مردم و جامعه ای که اصول و قوانین بهداشتی را رعایت می کنند.

بیماری هاری یک بیماری عفونی حاد و کشنده ویروسی است که درمان ندارد ولی قابل پیشگیری است.  هاری به دو صورت خشمگین و ساکت یا فلجی دیده می شود.

پستانداران خونگرم وحشی و اهلی می توانند بیماری را به انسان و سایر حیوانات منتقل نمایند. حیوانات اهلی مثل: گاو، گوسفند، بز، اسب، شتر، الاغ، سگ، گربه و سایر حیوانات، و حیوانات وحشی مثل گرگ، سگ وحشی، گربه وحشی، ببر، خرس، خوک، گراز، میمون، راسو و سایر حیوانات.

راه های پیشگیری از هاری به دو روش می باشد:

3. پیشگیری از وقوع حیوان گزیدگی:
4. پیشگیری از ابتلا به هاری در صورت وقوع حیوان گزیدگی

همانطور که  همگان مستحضرند علائم بیماری ها در دوره کمون، مخفی هستند؛ بنابراین ممکن است حیوان مهاجم در زمان حمله ظاهری کاملا سالم داشته باشد. لذا: تمام موارد حیوان گزیدگی را بایستی هار گزیدگی تلقی نمود تا خلاف آن ثابت شود  و لازم است فوری  درمانْ پیشگیری از هاری شروع شود. درصورت وقوع حیوان گزیدگی، رعایت موارد زیر از ابتلا به هاری پیشگیری می نماید:

1. شستشوی محل جراحت با آب و صابون و سپس آب خالص، برای هر زخم حداقل 15 دقیقه

نکته: ویروس هاری، بی هوازی است؛ لذا نباید محل جراحت بسته، بخیه یا پانسمان شود، مگر حیات بیمار در اثر خونریزی شریانی یا ... در خطر باشد؛ شستن با آب خالی بعد از آب و صابون برای از بین بردن صابون از روی جراحت ضروری است.

2. مراجعه به مرکز هاری جهت دریافت واکسن ضدهاری؛ هاری درمان ندارد ولی قابل پیشگیری است.؛ اگر علائم بیماری هاری بروز یابد، فرد یا حیوان مبتلا به هاری 100% محکوم به مرگ است؛ لذا پس از حیوان گزیدگی و بدون توجه به نوع حیوان (اهلی، وحشی، خانگی، فانتزی، ولگرد، محلی، واکسینه یا غیرواکسینه و ...) واکسیناسیون ضروری است.

نکته1: ویروس کوچک هاری با چشم دیده نمی شود؛ بنابراین از روزنه ای به اندازه کمتر سرسوزن هزاران ویروس می تواند وارد بدن شود. لذا جراحت های سطحی و درحد خراش پوستی نیز می توانند باعث مرگ شوند؛  لذا تزریق واکسن ضدهاری برای تمامی افراد حیوان گزیده بدون توجه به وسعت زخم ( کندگی ، له شدگی، پارگی حتی خراش یا ...) ضروری است.

نکته 2: درصورت واکسینه شدن حیوان احتمال ابتلا حیوان به هاری و انتقال بیماری به انسان، کاهش می یابد؛ ولی این احتمالا صفر نمی شود؛ لذا ضروری است درصورت گزش توسط حیوان واکسینه، مجروح صرف نظر از واکسینه بودن حیوان، واکسن ضدهاری را دریافت نماید.

پیشگیری از حیوان گزیدگی و تلاش در راستای عدم وقوع حیوان گزیدگی  (گاز گرفتی یا پنجه کشیدگی) از اهم روش های پیشگیری از هاری است که رعایت نکات ذیل کمک کننده است؛ ذکر این نکته ضروری است که تعداد موارد حیوان گزیدگی و مرگ ناشی از هاری در سال های اخیر افزایش یافته است که یکی از مهم ترین دلایل آن می تواند اقبال مردم به نگهداری از حیوانات در منزل و از طرفی تمایل جامعه به تغذیه، مراقبت و نوازش حیوانات ولگرد می باشد و این درحالی این که اولا در بسیاری موارد هیچ ضرورتی به نگهداری از حیوان نیست ضمنا بسیاری از افرادی که به این عمل غیربهداشتی مبادرت می ورزند، اصول نگهداری از حیوان را هم نمی دانند.

1. به حیوانات نزدیک نشویم، درصورت تمایل به غذادادن به حیوانات به خصوص غیر صاحب دار، این عمل در خارج از شهر یا روستا صورت پذیرد؛ ضمنا بهترین روش این است که غذا در مسیر راه حیوانات که خارج از مسیر انسان رو می باشد قرار داده شود تا غذا دهنده و مردم موستوجب خسارات جانی و روانی نشوند.
1. بجز ضرورت، حیوانی را در منزل نگهداری نکنیم، درصورت تمایل به نگهداری در منزل به دلیل نگهبانی یا ...  ضروری است  قبل از اقدام به نگهداری، اصول نگهداری از حیوان (چگونگی رفتار مناسب با حیوان، تغذیه حیوان، فضای نگهداری، گرمایش و سرمایش، توجه به روحیه حیوان برای پیشگیری از افسردگی یا پرخاشگری حیوان و همچنین سلامت حیوان از جمله واکسیناسیون حیوانات) را بیاموزیم. لازم به ذکر است ایران کشوری است با بیماری های اندمیک، بنابراین به سلامت حیوانات اهلی هم نمی توان اطمینان کرد.
2. خودداری از دویدن در مقابل  سگ و سگ­سانان (سگ­ها به اجسامی که به سرعت از مقابل چشمانشان حرکت می­کنند حمله می­کنند)؛ لذا درصورت دیدن سگ، خونسردی خود را حفظ نمایید و اگر حیوان آرام است به آرامی از منطقه در خلاف جهت دور شوید و اگر حیوان مهاجم است درصورت عدم وجود مکانی امن در نزدیکی خود، در جای خود بایستید و حرکت نکنید؛ سگ تا نیم متری شما می آید ولی حمله نمی کند؛ ضمنا ضروری است به چشمان سگ خیره نشوید جایی دیگر را نگاه کنید به طوری که حیوان در میدان دیدتان باشد.