معاونت بهداشت

دهمین بسیج ملی آموزش همگانی تغذیه در سال 1398 با شعار

« ترویج الگوی غذایی سالم باجایگزین های غذایی سالم»

یکی از مهم ترین عوامل شکل دهنده الگوی غذایی جامعه، مجموعه عادات، فرهنگ غذا و تغذیه ای افراد آن جامعه است. این عادات از بدو تولد در درون خانواده شکل می گیرد که خود وابسته به بستری است که جامعه فراهم می آورد. اما مجموعه عواملی که این بستر را می سازد از فرهنگ و آداب و سنن هر جامعه گرفته شده است که خود تحت تأثیر وضعیت جغرافیایی، فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و آگاهی های تغذیه ای در افراد جامعه است. سوء تغذیه ناشی از فقر غذایی و نیز سوء تغذیه حاصل از رفاه (پرخوری، بدخوری و عوارض آن ها) به نحو چشمگیری تحت تأثیر عوامل فرهنگی است. مشکلات مصرف در جامعه ایرانی منحصر به طبقات پایین درآمدی نیست بلکه  تعداد قابل توجهی از خانوارهای ایرانی با درآمد بالا نیز قادر به انتخاب صحیح  مواد غذایی که تأمین کننده سلامتی آنان باشد، نیستند و انتخاب آن ها گاه مشکل آفرین نیز می باشد. یکی از مشکلات احتمالی، افزایش شیوع بیماری های غیرواگیر است. بیماری های غیر واگیر مهم ترین علت مرگ و میر در کشور به شمار می رود به طوری که 76 % درصد بار بیماری ها در ایران به بیماری های غیر واگیر اختصاص دارد. یکی از مهم ترین عوامل خطر بیماری های غیر واگیر تغذیه نامناسب و مصرف زیاد قند، نمک و چربی است. مطالعات انجام شده نشان داده است که  کم تحرکی و تغذیه نامناسب و الگوی غذایی بیش ترین علت بروز اضافه وزن و چاقی، بیماری های قلبی و عروقی، دیابت نوع دو و برخی از انواع سرطان ها است. بر اساس توصیه سازمان جهانی بهداشت، کمتر از ۱۰ درصد انرژی روزانه باید از قندهای ساده تامین شود و در حال حاضر به علت شیوع روز افزون بیماری دیابت، اضافه وزن وچاقی به تامین کمتر از ۵ درصد انرژی از قندهای ساده تاکید دارند که به طور متوسط برای یک فرد سالم، ۲۵ گرم شکر یا مواد غذایی حاوی  آن در روز است. همچنین، حداکثر مقدار مصرف روزانه نمک پنج گرم، معادل یک قاشق چایخوری است؛ در حالی‌ که میزان مصرف نمک در خانوارهای ایرانی 3-2 برابر این مقدار برآورد شده است. از سوی دیگر افزایش مصرف روغن و چربی به ویژه چربی های غیر اشباع از طریق مصرف بی رویه غذاهای آماده (فست فودها) و برخی غذاهای چرب و سرخ شده نیز موجب افزایش شیوع بیماری های غیر واگیر نظیر بیماری های قلبی–عروقی، دیابت و برخی سرطان ها از جمله سرطان پروستات و سینه شده است. بر اساس مطالعه سبد غذایی مطلوب ایرانیان در سال ۹۱، سرانه مصرف روغن و چربی ۴۶ گرم است که از سبد مطلوب (۳۵ گرم)  بیشتر است.

یکی از اقدامات مهم در کاهش بروز بیماری های غیر واگیر، افزایش سطح آگاهی مردم جامعه از طریق تداوم و استمرار برنامه های آموزش همگانی تغذیه صحیح است. در همین راستا دفتر بهبود تغذیه جامعه، در جهت ارتقاء سواد تغذیه ای جامعه (که از اولویت های برنامه نظام سلامت در کشور است)؛ هر ساله اقدام به برگزاری «بسیج ملی آموزش همگانی تغذیه» در سراسر کشور می کند که  در سالجاری نیز همچون سنوات گذشته دهمین بسیج ملی آموزش همگانی تغذیه با شعار « ترویج الگوی غذایی سالم باجایگزین های غذایی سالم» از تاریخ 14 الی 30 دی ماه  با همکاری سازمان ها و نهادهای بین بخشی همچون صدا و سیما، آموزش و پرورش، شهرداری، ارتش، سپاه، نیروی انتظامی،  بهزیستی و ... هم زمان با سراسر کشور به همت گروه بهبود تغذیه جامعه در استان برگزار می شود. راهبرد اصلی در اجرای این برنامه، آموزش همگانی ثمر بخش، آموزش گروه های خاص موثر بر فرهنگ و سواد تغذیه ای جامعه، حساس سازی و اطلاع رسانی در سطوح مختلف اعم از سیاستگزاران، برنامه ریزان و عوامل اجرایی دخیل در امر غذا و تغذیه استان، شهرستان ها و عموم جامعه با همکاری های درون و بین بخشی است.