معاونت بهداشت

[1] نام یک جفت غده در پشت مثانه است که وظیفه ساخت بخشی از مایع منی را دارند .

[2] Retrograde ejaculation

===================================================

شیوه زندگی سالم و سرطان های شایع مردان:

سرطان دومین عامل مرگ در جهان به شمار می رود. در سال 2018 حدود 9.6 میلیون مرگ یا یک مرگ از هر 6 مرگ به علت سرطان بوده است. ریه، پروستات، کلورکتال، معده و کبد شایع ترین سرطان ها در مردان و پستان، کلورکتال، ریه، دهانه رحم و تیروئید شایع ترین سرطان ها در زنان دنیا می باشد .

در سال های اخیر، میزان بروز سرطان در ایران افزایش یافته است. بر اساس آخرین گزارش ثبت سرطان منتشر شده، تعداد موارد جدید سرطان ها در سال 1396 در ایران ،134704 مورد بوده است. از این تعداد ،64788 مورد) 48%( از سرطان ها در زنان و 69916 مورد(52%) از سرطان ها در مردان رخ داده است.

شایع ترین سرطان ها در کل جمعیت کشور شامل سرطان های پستان، پروستات، کولورکتال، پوست (غیر ملانوما) و معده بود. شایع ترین سرطان ها در مردان ایران، پروستات، معده، پوست (غیر ملانوما)، کولورکتال و مثانه و در زنان ایران، پستان ،کولورکتال، تیروئید ،پوست (غیر ملانوما) و معده بود.

بین 30 تا 50 درصد مرگ های ناشی از سرطان، با تغییر یا اجتناب از عوامل خطر سرطان ها قابل پیشگیری است. حفظ وزن طبیعی ،رژیم غذایی سالم سرشار از میوه و سبزی، ورزش منظم و اجتناب از مصرف تنباکو شامل سیگار و تنباکو بدون دود، از عواملی هستند که موجب پیشگیری از بروز سرطان های مختلف می شوند. در ادامه به اثر هر یک از این عوامل پرداخته می شود.

رژیم غذایی

رژیم غذایی ناسالم یک عامل خطر جهانی برای سلامتی به شمار می رود . افزایش تولید غذاهای فرآوری شده، توسعه سریع شهرنشینی و تغییر شیوه زندگی منجر به تغییر در الگوی رژیم غذایی شده است. مصرف مواد غذایی با انرژی زیاد، چربی، شکر و نمک افزایش یافته و افراد زیادی، مقدار کافی میوه، سبزی و سایر منابع فیبر غذایی مانند غلات دانه کامل در بسیاری از افراد دریافت نمی کنند . این تغییرات منجر به افزایش بروز بیماری های مزمن نظیر انواع سرطان شده است.

عوامل افزایش دهنده خطر سرطان

افزایش وزن، اضافه وزن و چاقی- ارتباط افزایش وزن، اضافه وزن و چاقی که با میزان بیشتر چربی در بدن همراه است، موجب افزایش خطر سرطان های دهان ،حلق و حنجره، مری، معده، پانکراس، کیسه صفرا، کبد، کلورکتال، پروستات و کلیه می شود. بنابراین کاهش وزن در افراد دارای اضافه وزن و چاقی و حفظ یک وزن طبیعی در پیشگیری از سرطان نقش مهمی دارد. مصرف مواد غذایی دارای انرژی و کالری زیاد مانند انواع فست فودها با ازدیاد وزن خطر سرطان را افزایش می دهند .

گوشت قرمز- گوشت قرمز فاقد فیبر و دیگر مواد مغذی ضد سرطان است و اغلب میزان بالایی از چربی اشباع شده دارد. مصرف زیاد گوشت قرمز با افزایش خطر سرطان کولورکتال همراه می باشد. با کاهش مصرف گوشت قرمز می توان خطر ابتلا به سرطان را کاهش داد. از سوی دیگر، کباب کردن گوشت روی زغال یا سوزاندن آن موجب ایجاد مواد سرطان زا در آن می شود. بنابراین استفاده از روش های سالم پخت گوشت توصیه می شود. اگر هم گوشت به روش کبابی آماده می شود، از حرارت زیاد اجتناب شود .

گوشت های فراوری شده، نمک سود و دودی- گوشت های فراوری شده مانند سوسیس و کالباس با افزایش خطر سرطان روده بزرگ ،راست روده و معده همراه می باشد. این اثر به واسطه ترکیبات نیتریت است که یه این محصولات اضافه می شود. گوشت های نمک سود و دودی نیز خطر سرطان معده را زیاد می کنند  .

چربی های اشباع و ترانس- چربی های اشباع شده و چربی های ترانس برای سلامتی مضر هستند و خطر بروز سرطان را بیشتر می کنند. چربی های اشباع به طور عمده در محصولات حیوانی مانند گوشت قرمز و روغن های جامد یافت می شوند. استفاده از گوشت در مقادیر متعادل و از نوع کم چربی، هم چنین مصرف لبنیات کم چرب و استفاده از روغن مایع به کاهش میزان مصرف چربی های اشباع و کاهش خطر بروز بیماری های مزمن نظیر سرطان کمک می کند.

عوامل غذایی محافظت کننده در برابر سرطان:

دریافت کافی سبزی و میوه- میوه ها و سبزیهای رنگی غنی از مواد شیمیایی گیاهی هستند که در مبارزه با بیماری ها و تقویت سیستم ایمنی نقش مهمی دارند. مصرف بیشتر میوه ها و سبزی ها باعث کاهش خطر سرطان ریه، دهان، مری، معده و روده شده است. توصیه می شود روزانه 5 واحد میوه و سبزی(حداقل 2واحد میوه و 3 واحد سبزی) از انواع مختلف استفاده شود. آنتی اکسیدان ها که از بروز تغییرات بدخیم در سلول ها و بافت ها جلوگیری می کنند، در میوه ها و سبزی ها فراوان هستند. بهترین راه تامین مواد آنتی اکسیدان، استفاده از میوه و سبزی تازه است و مصرف مکمل ها و قرص های ویتامین توصیه نمی شود .

فیبر غذایی- فیبر بخشی از غلات، میوه ها، و  سبزی ها است که بدن نمی تواند آن را هضم کند. فیبرها شامل فیبرهای محلول و نامحلول هستند. فیبرها موجب کاهش کلسترول خون و کاهش بروز بیمار یهای قلبی می شوند و نقش کلیدی در حفظ سلامت دستگاه گوارش ایفا می کنند و باعث می شوند ترکیبات سرطان زا قبل از ایجاد آسیب همراه با مواد غذایی در حال حرکت، از طریق دستگاه گوارش خارج شوند. فیبرهای غذایی خطر سرطان کولون کولورکتال را کاهش می دهند .

چربی های غیر اشباع- چربی های غیر اشباع که در دمای اتاق مایع هستند، در پیشگیری از بروز بیماری های مزمن از جمله سرطان ها موثر هستند. چربی های غیر اشباع موجود در روغن های گیاهی نظیر زیتون؛ آفتابگردان و کانولا و مغزها (گردو، بادام، فندق )... ،هم چنین اسیدهای چرب امگا 3 موجود در انواع ماهی و برخی دانه های گیاهی مانند تخم کتان خطر ابتلا به سرطان را کاهش می دهند .

فعالیت بدنی:

کم تحرکی از عوامل خطر بیماری های مزمن و مرگ در جهان می باشد و موجب افزایش خطر سرطان، بیماری قلبی، سکته مغزی و دیابت به میزان 20 تا 30 درصد می شود. برآورد می شود که در صورت افزایش فعالیت بدنی، سالانه از 4 تا 5 میلیون مرگ جلوگیری شود. از هر 4 فرد بزرگسال، یک نفر فعالیت بدنی کافی ندارند . 

فعالیت بدنی کافی، بروز سرطان های مثانه، کولون، مری، معده و کلیه را در افراد بزرگسال کاهش می دهد .برای افراد بهبود یافته از سرطان، فعالیت بدنی میزان مرگ ناشی از تمام علت ها را کاهش می دهد و خطر عود مجدد سرطان یا ایجاد دومین سرطان را کم می کند .

آخرین توصیه سازمان بهداشت جهانی برای فعالیت بدنی بزرگسالان به شرح زیر می باشد:

• بزرگسالان باید حداقل 300- 150 دقیقه فعالیت هوازی با شدت متوسط، یا حداقل 150- 75 دقیقه فعالیت هوازی شدید یا ترکیب معادلی از فعالیت جسمانی با شدت متوسط و زیاد در هفته (حداقل3 روز، حداقل 30 دقیقه در روز برای شدت متوسط و حداقل 20 دقیقه برای شدت زیاد) داشته باشند .
• بزرگسالان باید ورزش های تقویت کننده قدرت عضلانی با شدت متوسط یا بیشتر که تمام عضلات اصلی بدن را درگیر می کند، در 2روز هفته یا تعداد روزهای بیشتر داشته باشند.
• برای اثرات سلامتی بخش بیشتر، بزرگسالان می توانند فعالیت های هوازی با شدت متوسط را به مدت زمان بیشتر از 300 دقیقه یا فعالیت های هوازی با شدت زیاد را به مدت بیشتر از 150 دقیقه در هفته انجام دهند.

هر اندازه فعالیت بدنی از انجام ندادن آن بهتر است. هر روز که فعالیت بدنی بیشتری دارید، به کاهش خطر سرطان و بسیاری از بیماری های دیگر کمک کرده اید.

دخانیات:

دود تنباکو و سیگار حاوی بیش از 4000 ماده شیمیایی است که بیش از40 نوع آنها، مواد محرک یا سمی و سرطان زا هستند .

مصرف دخانیات منجر به افزایش خطر بسیاری از بیماری ها نظیر بیماری های قلبی عروقی، سکته مغزی، پوکی استخوان، دیابت و افزایش خطر بروز بسیاری از سرطان ها مانند سرطان های سر و گردن، ریه، معده، مری، روده، مثانه، کلیه، خون می شوند. از هر 10 فرد مبتلا به سرطان ریه ،9 نفر دخانیات مصرف می کرده اند .

قلیان ،400 ماده سمی و سرطان زاد دارد. تنباکوهای میوه ای علاوه بر این 400نوع سم، مواد مضرتری نیز دارند که از پوست میوه تخمیر شده با مواد افزودنی تهیه می شوند و می توانند باعث آلرژی، آسم و حساسیت شوند. هر وعده قلیان معادل 100 – 50 نخ سیگار است.

افرادی غیر سیگاری که در معرض دود سیگار اطرافیان خود (دود سیگار دست دوم) هستند، در معرض افزایش خطر و ابتلا به همان بیماری های افراد سیگاری قرار دارند. یک مرگ از هر ده مرگ ناشی از مصرف دخانیات در افراد در معرض دود سیگار اتفاق می افتد.

با ترک سیگار به سلامت خود و دیگران کمک کنید.

 ====================================================

سوادسلامت و نقش آن در سلامت مردان:

تعریف رسانه : رسانه ها شامل افراد، ابزار یا موقعیت هایی هستند که به وسیله آن ها پیام ارسال ویا دریافت می شود.

تعریف سواد سلامت : به میزان توانایی افراد در به دست آوردن، تحلیل کردن، و فهمیدن اطلاعات و خدمات اولیه بهداشتی که به آن نیاز دارند تا بتوانند در مورد مسائل مربوط به سلامتی خود مشارکت داشته و تصمیمهای درستی را اتخاذ کنند سواد سلامت(Health Literacy)میگویند .سازمان جهانی بهداشت در گزارشی، سواد سلامت را به عنوان یکی از بزرگترین عوامل تعیین کننده سلامت معرفی نموده است .گرچه هنوز به درستی معلوم نیست که سواد سلامت تا چه حد بر نتایج سلامتی تأثیرگذار است، اما دلایل زیادی حاکی از آن است که بسیاری از نتایج ناخوشایند مرتبط با سلامتی، در نتیجه سواد سلامت ناکافی است.

به زبان ساده ترسوادسلامت یعنی این که بتوانیم از آموخته های مفاهیم سلامت در راستای خودمراقبتی و ارتقای سلامت استفاده کنیم.  تصور عمومی از دارا بودن سواد سلامت این است که باید علائم تمام بیماری ها را شناخت و با بروز آن ها در بدن به پزشک متخصص آن بیماری مراجعه کرد. این تصور هم درست است و هم نادرست. بخش درست آن این است که به هر حال این دانسته ها نیز بخشی از سواد سلامت محسوب میشوند، اما بخش نادرست آن به این مسئله بر می گردد که این اطلاعات، تمام سواد سلامت را تشکیل نمی دهند. بخش مهم و اصلی سواد سلامت به این موضوع اشاره دارد که «چگونه زندگی کنیم که سالم تر بمانیم؟

 تواناییهای لازم در کسب سواد سلامت را به سه گروه می توان تقسیم کرد: 

2. توانایی درک اطلاعات نوشتاری و شفاهی که از طرف پزشک، پرستار، دارو ساز، و تیم بهداشت ودرمان به فرد ارائه میشود 
3. توانایی عمل کردن بر اساس دستورالعملهای مربوط به برنامههای دارویی و مراقبتهای پزشکی 
4. nbsp;    توانایی خواندن اطلاعات نوشتاری مربوط به حوزههای سلامت و بهداشت مثل   برچسبها ، پیوستهای مربوط به داروها، فرمهای رضایت نامه و...

براساس آخرین گزارش های دفتر آموزش وارتقا سلامت وزارت بهداشت  بیش از 50 درصد افراد جامعه ما از معیارهای لازم سواد سلامت بی بهره اند.واین یافته درافرادی که از آسیب پذیری بالاتری نسبت به دیگران برخوردارند از جمله افراد بالای 55 سال، افراد با تحصیلات کم و افراد بی کار بیشتر بود. هم چنین سطح سوادسلامت در دانشجویان ودانش آموزان مطلوب نبوده است  .

سوادسلامت دیجیتال (الکترونیکی) :

سوادسلامت دیجیتالی "توانایی جستجو، یافتن، درک و ارزیابی اطلاعات بهداشتی مبتنی بر فضای دیجیتال (اینترنت )می باشد" انجمن کتابخانه های آمریکا (ALA)سواد دیجیتالی را "توانایی استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات برای یافتن ، ارزیابی ، ایجاد و برقراری ارتباط اطلاعات ، که نیاز به مهارت های شناختی و فنی دارد، " تعریف می کند. ، ظهور اینترنت و استفاده از رسانه هایاجتماعی ، برروی دستگاه های تلفن همراه نحوه دریافت اطلاعات را دگرگون کرده است . نکته قابل توجه این است که  افرادی با سطوح سواد بهداشتی بالا بیشتر از خطرات ناشی از عدم اطمینان در اینترنت آگاهی دارند. 

درحال حاضر بیشتر افراد، اطلاعات مربوط به بیماری و سلامتی را از طریق اینترنت دریافت می کنند .. بنابراین لزوم ایجاد بسترهای اینترنتی که عاری از اطلاعات غیرعلمی و به خصوص در ارتباط با همه گیری کرونا عاری از شایعات باشد، از اهمیت بسزایی برخوردار است .زنان با توجه به نقش حمایتی و مراقبتی در خانواده و ارتباط بیشتر با فرزندان و والدین، نقش اثر گذار و بسیار مهمی در سلامت خانواده و جامعه ایفا می کنند بنابراین  افزایش سوادسلامت زنان  جامعه از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. بر اساس شواهد موجود در شرایط یکسان اقتصادی زنانی که دارای سطح سوادسلامت بالاتری هستند فرزندان سالم تری دارند.برای شکست کرونا افزایش سواد سلامت  افراد جامعه بخصوص زنان یک  امر بسیار ضروری است .

چگونه می توان سواد سلامت جامعه را افزایش داد؟

برای افزایش سطح سواد سلامت مردم، نیاز به همکاری های بین بخشی وزارتخانه ها و سازمان هایی است که به نوعی در حفظ و تامین سلامت مردم دخیل هستند و در این میان، نقش رسانه، بسیار تاثیرگذار و پر رنگ است.

زمانی  که مشارکت همه افراد جامعه در مبارزه و جلوگیری از انتشار سریع عوامل بیماری زا مثل ویروس کرونا لازم می شود حجم بالای اطلاعات و پیچیدگی محتواها در فضای حقیقی و مجازی جامعه مانع بزرگی در واکنش سریع و صحیح اعضای جامعه محسوب می شود. و موجب سردرگمی در انتخاب پیامهای صحیح و حتی برداشت نا صحیح از آن می شود .

بنابراین نقش آموزش مراکز و سایت های مورد تایید وزارت مجموعه وزارت بهداشت  ودانشگاه  های علوم پزشکی که منابع علمی و صحیح انتشار پیام های مرتبط با بهداست و سلامتی هستند بسیار مهم است  . موضوع مهم علاوه بر آموزشهای پایه آموزش تشخیص پیام های صحیح وتحلیل اطلاعاتی است که فرد از طرق مختلف به دست می آورد .

منابع کسب اطلاعات سلامت

براساس آخرین گزارش های دفتر آموزش وارتقا سلامت وزارت بهداشت:

از بین منابع کسب اطلاعات سلامت سه منبع در رتبه های یک تا سه گزارش شدند" :اینترنت 31 %، پرسیدن از پزشک و کارکنان بهداشتی و درمانی 30%،  صدا و سیمای سراسری 24%

 -حدود 8درصد از طریق صدا و سیمای شبکه استانی،

 -حدود 4 درصد از طریق پرسیدن از دوستان و آشنایان،

 -حدود 2 درصد از طریق کتابچه، جزوه، بروشورهای آموزشی و تبلیغی و

 -حدود 1 درصد از طریق سایر روش ها( شبکه های ماهواره ای، تلفن گویا و)... 

- با توجه به اینکه اینترنت بیشترین منبع کسب اطلاعات سلامت است و ابزارهای دسترسی به آن به وفور ودراشکال مختلف از جمله گوشی های تلفن هوشمند در دسترس عموم  مردم می باشد مردم همواره  با اخبار یا مطالبی  رو به رو می شوندکه گاهی نسبت به اعتبار، درستی و وثوق آن ها دچار تردید میشوند و گاهی کاملا تحت تأثیر قرار آن قرارگرفته و آن مطلب را میپذیرند. ویا به سرعت باور کرده و بلافاصله آن را برای دوستان، آشنایان و گروههای مختلفی که عضو آن هستند می فرستند. این در حالی است که در بسیاری از اوقات با دیدن و خواندن آن ها یکی از اولین سوالهایی که به ذهن میرسد، این است که اگر واقعا این خبر درست است چرا تاکنون صحبتی رسمی درباره اش نشده و یک منبع رسمی از آن چیزی نگفته است؟ یا مثلا چطور ممکن است چنین چیزی وجود داشته و مردم یا مسئولان نسبت به آن بیخبر بوده اند یا واکنشی نشان نداده اند یا.... پرسشهایی از این دست که متناسب با محتوای مطلبی است که میخوانیم، نشاندهنده تلاش منطقی ذهن برای واکاوی و بررسی طبیعی موضوع است، تلاشی که گاه آگاهانه یا ناخودآگاهانه از سوی برخی از ما سرکوب میشود و متأسفانه نتایج خوبی در پی ندارد .

چگونه خبر درست را از خبر جعلی تشخیص دهیم : 

1. -   خبر را چه کسی نوشته است ؟

 در خبر درست همیشه نامی واقعی از یک خبرنگار یا روزنامه نگار واقعی، که قابل پیگیری باشد به عنوان مرجع و منبع خبر گفته میشود ولی در خبرهای ساختگی، شایعه یا تبلیغاتی، چنین چیزی وجود ندارد.

2. -   خبر چه چیزی می خواهد بگوید : 

     خبر واقعی وقتی درباره موضوعی جنجالی باشد معمولاً آن را به نقل از منابع واقعی معتبر که قابل پیگیری باشند، می گوید . درحالیکه خبر ساختگی منبع دروغین، نشانی اینترنتی ساختگی، عنوان کلی غیرقابل پیگیری، و یا با استناد به مطالب مشابه غلط انداز دیگر می گوید که با اندکی کندوکاو و ژرفنگری، نادرستی آن قابل تشخیص است.

3. -   خبرچه زمانی منتشر شده است ؟ 

حتماً به تاریخ انتشار خبر دقت کنید اگر به کلمه های «خبر فوری» در خبر برمی خورید بیشتر دقت کنید زیرا احتمال ساختگی بودن یا تبلیغاتی بودن آن بیشتر است.

4. -   خبر درکجا منتشر شده است ؟ 

خبر درست و مهم، حتماً در خبرگزاریها و وبگاه های مشهور دارای اعتبار نیز منتشر میشود.

اگر خبر را برای نخستین بار در شبکه های اجتماعی می بینید باید پیش از بازنشر و فرستادن آن برای دیگران، تلاش کنید تا درستی آن را بیازمایید.

5. -   از خواندن خبر چه احساسی به شما دست می دهد ؟  

خبر ساختگی مثل همه ی تبلیغات دیگر برای برانگیختن احساس شما طراحی شده است. پس اگر با خواندن خبری بسیار ناراحت شدید، درنگ کنید و نفس عمیقی بکشید. ادعایی که در خبر وجود دارد را دست کم در سه خبرگزاری و یا رسانه ی معتبر تحقیق کنید و سپس تصمیم بگیرید که خبر را ساختگی یا واقعی به حساب آورید. نباید همه چیز را زود باور کرد .هیچ چیزی بهتر از تفکر انتقادی در روبرو شدن با خبر نیست.

سواد رسانه ای خود را افزایش دهید عادت فوروارد کردن مطالبی که به دستتان می رسد را به حداقل ممکن برسانید واگر حوصله ارزیابی مطلبی را ندارید چرخه ی اخبار نامعتبر را با فوروارد نکردن آن خبر قطع کنید . 

توصیه های لازم برای انتشار اطلاعات : 

• از اطلاعاتی که منبع روشن و معتبری دارند استفاده ومنابع ذکر شود .
• اطلاعات نباید  ترس و اضطراب کاربران را افزایش دهد. .
• پیام به گونه ای بیان شود که  مخاطب بتوانند منظور پیام را به راحتی و با صرف زمان و تلاش اندک، دریافت نمایند 
• از به کار بردن اصطلاحات فنی و تخصصی پرهیز شود.
• از اصطلاحات آشنا برای مخاطب استفاده شود.( چنانچه  اصطلاحات تخصصی استفاده می شود توضیح داده شود ) 
• سطح سواد وفرهنگ مخاطب مخاطب درنظر گرفته شود 
• مطالب  آموزشی مهم تکرار شده و بیشتر در دسترس قرار گیرد .