معاونت بهداشت

 

 

در بحث بیماری های تنفسی، آنفلوآنز و کرونا، یکی از گروه های سنی که احتمال دارد در معرض ابتلا باشد گروه سنی سالمندان ، یا افرادی که دارای ضعف سیستم ایمنی، بیماری های قلبی عروقی، دیابت، سوءتغذیه(لاغری و چاقی) و... می باشند که در ذیل توصیه هایی بهداشتی تغذیه ای را تقدیم می نماییم:

رعایت سبک زندکی اسلامی ایرانی یه ویژه

1- توکل برخدا و دوری از استرس،

2-خواب زودهنگام، آرام و عمیق،

3- دوری از خستگی و کارهای سنگین،

4- انجام ورزش های سبک مانند پیاده روی ،

5-کاهش مصرف نمک، روغن و شکر(و غذاهایی که در آن شکر به کار می رود) ،

6-مصرف مکمل کلسیم و مکمل ویتامین «د» زیر نظر پایگاه ها و مراکز جامع سلامت.

7-خوردن غذاهای تقویت کننده سیستم دفاعی بدن و غنی از فیبر(میوه ها، سبزی ها، غلات کامل و حبوبات) و گوشت های سفید و در حد کم قرمز،

8- مصرف مایعات به ویژه آب کافی به میزان 10-8 لیوان در روز.

9-استفاده از غذاهای مغذی و کم حجم مانند مغزهای پودر شده و افزودن آن ها به نوشیدنی ها، سوپ، فرنی و ماست، که هم لذت بخش است و هم  به آسانی قابل جویدن می باشد.

و از همه مهمتر این که در مکان های شلوغ و جمعی رفت و آمد نداشته باشید(در حال حاضر بیشتر در منزل بمانید و اگر سرما خوردگی دارید در فاصله یک تا دو متری اعضاء خانواده قرار بگیرید)، حتما قبل و بعد از غذا و انجام اجابت مزاج دست ها را به مدت 20 ثانیه با آب و صابون مایع به خوبی شستشو دهید و به هیچ وجه دست هایتان را به دهان، بینی و چشم ها نزنید و  اما :

سالمندی که نمی توانید غذا را خوب بجود:

درتعدادی از سالمندان جویدن غذا عمدتاً به دلیل وجود دندان‌های پوسیده، نداشتن دندان یا دندان مصنوعی بد ساخت یا زخم‌های دهان با مشکل همراه خواهد بود. در تمام این شرایط، افراد مسن در حین خوردن احساس درد در دهان داشته و از این رو ممکن است از خوردن غذا خودداری کنند. برای این منظور توصیه می شود به سالمند گرامی که:

1- به جای نان‌های ضخیم و غیر قابل جویدن که خوردنشان سخت است، از غلات پخته مانند برنج، کلوچه‌ های نرم و نان لواش استفاده کند.

2- به جای میوه‌های تازه از آب‌میوه تازه و طبیعی، میوه نرم و پخته شده، کمپوت ها، هلو و گلابی، فالوده میوه ها مانند فالوده سیب.

3- به جای سبزی‌های خام از آب سبزیجات مثلاً هویج، سبزی‌های پخته و له شده مانند گوجه فرنگی و کرفس، و از نخود فرنگی و لوبیا سبز استفاده کند.

4- به جای قسمت های سفت گوشت از گوشت چرخ کرده، تخم مرغ آبپزسفت شده، سویا، لبنیات کم چرب (پنیر و ماست) استفاده کنید.

5- به جای حبوبات سفت از حبوبات کاملاً پخته مانند خوراک لوبیا یا عدسی، و به جای مغزها(بادام، گردو و...) آن ها را به صورت رنده شده یا آسیاب شده استفاده کنید (مانند شیره بادام که مخلوطی است از یک لیوان آب + 15-10 عدد بادام پوست گرفته + 2-1 قاشق غذاخوری عسل و ترکیب آن ها با دستگاه مخلوط کن).

سالمندی که مشکل آرتروز و التهاب مفاصل دارد:

عوامل متعددی در ایجاد و پیشرفت آرتروز نقش دارند. بیماری های التهابی یا عفونی قبلی مفصل را می توان جزء این عوامل برشمرد.

توصیه های زیر و رعایت آن ها می توان تا حدودی در جهت کنترل آرتروز مفید باشد:

1-فعال باشید: ماهیچه های خود را قوی و همواره مفاصل خود را در حال حرکت نگهدارید

2-مدیریت خستگی: یاد بگیرید تا تعادلی بین استراحت و فعالیت های طبیعی خود ایجاد کنید.

3-از مهم ترین روش ها برای کاهش پیشرفت بیماری، انجام حرکات کششی و نرمش اصولی است. این فرآیند باعث افزایش جریان خون و افزایش مقاومت استخوان ها می شود.

4-اگر مبتلا به اضافه وزن و چاقی هستید حتماً تحت نظرمتخصص طب ایرانی یا کارشناس تغذیه وزن خودتان را کم کنید.

5-مصرف انواع ماهی(به علت وجود امگا3 بالا) را در برنامه غذایی خود افزایش دهید

6-مواد غذایی غنی از ویتامین E نظیر جوانه غلات، بادام و ... در کاهش التهاب مفاصل موثر است. از آن ها در برنامه غذایی خود استفاده کنید.

7-کلم بروکلی از تخریب غضروف‌ها جلوگیری می‌کند. از آن در برنامه غذایی خود استفاده کنید

8-ورزش منظم روزانه به مدت حداقل ٣٠ دقیقه انجام دهید.

9 - از حمل اشیای سنگین اجتناب شود.

10- مقدار کافی آب در روز نوشیدن شود.

11-کلم بروکلی، انواع سبزی‌ها، اسید چرب امگا ٣،  نخودفرنگی، حبوبات، کدو، خربزه، گردو، بادام، لبنیات، سیب‌زمینی، ذرت، آناناس، انگور قرمز، توت‌فرنگی، هلو، تمشک، انبه، کیوی، پرتقال، طالبی، زنجبیل، زردچوبه و روغن‌ زیتون، از جمله غذاهای توصیه شده برای کنترل التهاب هستند.

12-روغن گردو دارای طبع گرم و خشک بوده که برای رفع دردهای مفصلی بسیار مناسب است. همچنین می­توان از روغن شوید، روغن بابونه، روغن سیاهدانه و روغن زیتون نیز استفاده نمود.

13-باید مصرف ترشیجات و شوریجات در دردهای مفصلی محدود شوند.

14-نوشیدن آب سرد و بستنی و قرار گرفتن در معرض باد سرد مانند باد کولر و نیز شستشو با آب سرد می­تواند دردهای مفصلی را بیشتر نماید.

15-محدود کردن مصرف لبنیات و جایگزین کردن مواد غذایی حاوی کلسیم مانند کنجد، انجیر خشک، بادام و مویز و نیز مصرف لبنیات با مصلحات به کاهش دردهای مفصلی کمک می­نماید.

16-استفاده از میوه­های خشک مانند انجیر و مویز و یا میوه­های بخارپز و یا کمپوت شده به جای میوه­های آبدار، در کاهش دردهای مفصلی مفید است

سالمندی که مشکل یبوست دارد:

یبوست که به اجابت مزاج دشوار یا ناکامل و نامنظم اطلاق می‌شود، از شکایات شایع سالمندان است که با رعایت توصیه های زیر می توان آن را کنترل کرد:

<![if !supportLists]>1- مصرف 4-2 واحد میوه تازه و خشک(خیسانده شده در آب) و 5-3 واحد سبزیجات تازه در روز. انواع آلو، برگه، انجیرخشک، گلابی، کیوی و کشمش(مویز)، از جمله میوه های مناسب جهت رفع یبوست هستند.

2-استفاده از نان و غلات سبوس دار همراه نوشیدن مقدار کافی آب .

3-نوشیدن کافی آب و مایعات در طول روز (ممکن است با افزایش سن حس تشنگی کاهش یابد؛ لذا برای نوشیدن مایعات منتظر تشنگی نباشید). ولی از مصرف آن به همراه غذا نیز باید پرهیز گردد. در ضمن نوشیدن بسیار زیاد آب جهت رفع یبوست هم توصیه نمی شود.

4-از حبوبات در غذاهای خود استفاده کنید. از جمله غذاهای مناسب می توان به خوراک عدسی، لوبیا و خوراک نخود اشاره کرد.  

5-در طول روز به میزان کافی فعالیت بدنی و ورزش ملایم و سبک مانند پیاده روی آرام را داشته باشید.

6-مصرف بیشتر نان های سبوس دار به جای برنج سفید.

7-تا قبل از احساس گرسنگی نباید غذایی خورد و هنوز کاملا سیر نشده اید باید دست از خوراک بکشید.

8-مصرف غذا به آرامی، با آرامش و آهسته صورت گیرد.

9-در سر سفره و به هنگام صرف غذا باید مطالب نشاط آور و مفرح مطرح نمود؛ خنده و شادی موجب تحریک بیشتر روده ها شده و دفع مواد زائد را تسهیل می بخشد.

10 -غذا باید به خوبی جویده شود تا کاملا با بزاق دهان آغشته شده و سپس فرو برده شود.خوب نجویدن غذا و هضم ناقص آن باعث تنبلی روده و تخمیر غذا در دستگاه گوارش شده و زمینه ساز یبوست می شود.

11-باید کوشش گردد که از تند خویی وعصبانیت خودداری شود. در ضمن توجه به استراحت بدن و خواب کافی ضروری است.

12-بادنجان، عدس، گوشت های مانده و نمک سود، ماهی های شور، شیرینی جات مصنوعی، قهوه ، شکلات، کاکائو ، چای پررنگ، سبزیجات تند مثل تره تیزک (که باعث اسپاسم در روده می شود) خوراکی های ترش و قابض مثل آبغوره، آب یخ و فست فودها و غذاهای آماده و کارخانه ای سبب تشدید یبوست می­شوند لذا باید از مصرف آن­ها پرهیز نمود.

13-اسفیدباج: آبگوشتی است که در تهیه آن از گوشت جوجه مرغ ، بزغاله و سایر گوشت های دارای هضم راحت به اضافه سبزیجاتی مثل اسفناج، کدو، ماش و جو پوست کنده و ادویه جات گرم استفاده می شود. این غذا لطیف بوده و طبیعتی گرم و تر دارد ، مرطب است و اخلاط مناسبی در بدن تولید می کند و به خصوص برای افراد سوداوی مزاج غذای مناسبی است. این غذا به رفع یبوست کمک می­نماید.

14-شوربایی تهیه شده از گوشت مرغ چاق یا پرندگانی مثل کبوتر و گنجشک مفید هستند.

15-آبگوشت خروس که گوشت آن خوب پخته و با روغن بادام تهیه شده باشد، مفید است.

16-آشی که در طبخ آن از ماش، نخود و مغز بادام استفاده شده باشد، سودمند است.

17-بوعلی سینا برای کسانی که در اثر یبوست دچار بواسیر شده اند غذای زیر را توصیه می نماید: خاگینه با زرده تخم مرغ و تره با اندکی پیاز.سوپی که از هویج ، سبوس گندم، جو و مقداری سبزیجات پخته شده باشد در تلیین طبع موثر است.

18-آش تهیه شده از برنج، تره و جعفری مفید است. یک ربع ساعت قبل از مصرف آش 40 گرم گل سرخ را خوب سائیده داخل غذا بریزند و پس از گذشت یک ربع میل کنند.

19-به طور کلی بیماران دچار یبوست بهتر است از خورشت های ملین و سبزی دار مثل خورشت آلو و خورشت کرفس استفاده کنند. مصرف نان سبوس دار نیز در تلیین طبع موثر است.

20- دو قاشق غذاخوری خاکشیر در آب جوش با کمی نبات حل شود. درپوشی روی لیوان گذاشته شود؛ بعد از گذشت حدود 10 دقیقه ، به صورت ناشتا مصرف شود .

21-خیسانده 15 - 10 عدد انجیر در آب وعسل قبل از غذا میل شود.

سالمندی که دچار اضافه وزن و چاقی است:

چاقی می تواند خطر ابتلا به فشارخون بالا، اختلالات چربی خون، اختلالات تنفس در خواب، التهابات مفاصل و ... را افزایش می دهد. لذا در جهت کاهش و کنترل وزن بایستی موارد زیر رعایت شود:

1- تعداد وعده های غذایی در روز را افزایش دهید واز از میان وعده ها نیز استفاده نمایید.  

2-ساعت ثابتی برای صرف غذا در وعده های مختلف در هر روز داشته باشید.

3-مصرف قند و شکر و غذاهای حاوی آن ها مثل شیرینی جات، شکلات، آب نبات، نوشابه ها، شربت ها و آب میوه های صنعتی، مربا و عسل را بسیار محدود کنید.

4-از مصرف سس مایونز و سس سالاد خودداری کنید.

5-از حبوبات مانند عدس و ماش در غذاها بیشتر استفاده کنید.

6- مصرف چربی گوشت ها، روغن های جامد، غذاهای سرخ شده، کله پاچه، غذاهای آماده، انواع شیرینی و کیک های خامه ایی و لبنیات پرچرب محدود نمایید.

7-از غلات کامل سبوس دار به جای نان های سفید و کم سبوس استفاده نمایید.

8-از غذا خوردن جلوی تلویزیون، هنگام حواس پرتی و استرس خودداری نمایید.

9-از میوه ها و سبزی های تازه به طور روزانه استفاده کنید. هویج، خیار ، گوجه فرنگی، ساقه های کرفس، گل کلم و انواع میوه ها به عنوان میان وعده  مصرف گردد.

10-  پنج روز در هفته و هر بار 30 دقیقه ورزش کنید( راحت ترین نوع فعالیت پیاده روی است).

11-کاهش وزن باید به آرامی و باصبر و حوصله باشد وگرنه باعث ایجاد بیماری بدتری خواهد شد.

12-فرد چاق باید عادت ها و برنامه خوراکی خود را تغییر دهد و نسبت به گرسنگی تحمل بیشتری از خود نشان دهد. او باید اغلب غذای خود را از غذاهای کم­کالری قرار دهد.

13-خوردن نان جو و نان خشک مناسب است.

14-زیاد کردن فاصله وعده­های غذایی با حجم کم.

15-استفاده از عرق زیره همراه آب آشامیدنی به لاغری کمک می­نماید. عرق زیره نباید طولانی مدت استفاده شود چون می­تواند منجر به زرد شدن پوست شود.

16-استفاده از سیر و پیاز به مقدار زیاد در غذاها در لاغری موثر است. استفاده از سیر و پیاز خام در افرادی که مبتلا به سینوزیت، آلرژی، درد مفاصل و بیماری­های سیستم عصبی مانند میگرن یا انواع سردردها، سرگیجه، اختلال حافظه و ... می­باشند، ممنوع است زیرا این بیماری­ها را تشدید می­کنند. منظور از مقدار زیاد، مقداری است که از مصرف قبلی فرد بیشتر باشد البته مقدار دقیق آن با توجه به وضعیت فرد باید توسط متخصّص تغذیه یا طب سنتی مشخص شود.

17-تبدیل مزاج یعنی استفاده از غذاهای گرم برای تبدیل مزاج سرد که عامل چاقی است به مزاج گرم لازمست انجام شود. این دستور باید تحت نظر پزشک متخصص طب سنتی انجام شود تا هر وقت تبدیل مزاج انجام شد، به موقع تدابیر تغییر کند زیرا ادامه بی­رویه آن می­تواند منجر به برعکس شدن قضیه و ایجاد سوءمزاج گرم شود.

سالمندی که دچارقند خون بالاست (مرض قند دارد):

جهت پیشگیری و کنترل بیماری دیابت، توصیه می شود موارد زیر رعایت شود.

<![if !supportLists]>1- غذا را در فواصل منظم و در ساعت های مشخص میل نمایید.

2-از حذف وعده های غذایی خودداری کنید.

3-روزانه نیم ساعت ورزش سبک و پیاده روی در هوای سالم داشته باشید.

4-از عصبانیت، نگرانی و قرارگرفتن در موقعیت های استرس آور و پرتنش خودداری کنید.

5-از مصرف قندهای ساده، مثل قند، شکر، شکلات، نوشابه های گازدار، بستنی، دسرهای شیرین، ژله، کمپوت، عسل، مربا، شیرینی ها، کیک ها و آبنبات خودداری کنید.

6-خرما، توت، کشمش و میوه های شیرین باید مطابق با مقدار تجویز شده از سوی رژیم شناس یا متخصص تغذیه مصرف شود و به بهانه طبیعی بودن قند آن ها، از مصرف زیاد آن خودداری کنید.

7-از نان های سنتی و سبوس دار مانند سنگک و نان جو (به جای نان های سفید) استفاده شود.

8-روزانه میوه و سبزی به مقدار کافی استفاده شود. بهتر است سبزی ها به صورت تازه و کمتر سرخ شده میل شوند.

9-مصرف غذاهای پرچرب، سرخ شده، امعاء و احشا، غذاهای آماده و کنسرو شده تا حد امکان محدود شود.

10-سعی شود به طور روزانه یا در اکثر روزهای هفته از حبوبات در برنامه غذایی استفاده شود.

11-از آوردن نمکدان سر سفره خودداری شود و مصرف نمک و غذاهای حاوی نمک(مانند خیارشور، ترشی ها و شورها، غذاهای آماده و...)، به دلیل ایجاد فشارخون بالا (و کمک به جذب قند)  محدود شود.

12-از صرف غذا با سرعت زیاد، هنگام حواس پرتی و در شرایط پراسترس، خودداری نمایید.

13-در طب ایرانی، رعایت رژیم غذایی، کاهش وزن، انجام فعالیت فیزیکی، بهبود خواب و استراحت و اصلاح عادات رفتاری جهت پیشگیری و کنترل بیماری دیابت توصیه می شود. همچنین، درسته که رعایت نکات زیر موجب کنترل قندخون خواهد شد اما حتما افراد دیابتی جهت کنترل قندخون باید تحت نظر متخصص طب ایرانی یا کارشناس تغذیه خودشان موارد زیر را رعایت کنند.

14-بهره بردن از آب و هوای سالم و دوری از آلاینده ها و سموم محیطی، دود سیگار و ...

15-با توجه به اهمیت ورزش(در بالا هم ذکر شد)، ورزش های سبک در حدی که پوست بدن کمی سرخ شده و تعریق ملایم ایجاد شود.

16-استفاده از میوه های انار، سیب، گلابی، توت، تمرهندی تازه، شاتوت سیاه به صورت خشک و تازه، در برنامه غذایی افراد مبتلا به دیابت توصیه می شود.

17-از جمله سبزیجات توصیه شده به مبتلایان به دیابت، گشنیز، شوید، مرزه، جعفری، ترتیزک(شاهی)، پیاز، سیر، کلم، کدو، شنبلیله می باشد.

18-خواب به موقع و زود هنگام (3-2 ساعت بعد از شام). کاهش طول مدت خواب شبانه با افزایش شیوع و بروز دیابت ارتباط مستقیم دارد. بهترین زمان برای خواب جهت تنظیم عملکرد بدن ساعت 9 شب می باشد.  

19-از جمله نوشیدنی های توصیه شده می توان به خیسانده خاکشیر، اسفرزه، تخم خرفه، آب نارنج، ماءالشعیر طبی، آبغوره، آب انار شیرین، آب توت، آب آلو بخارا و آب زرشک اشاره کرد.7-از جمله آش ها و شورباهای توصیه شده می توان به آش آلو، آش انار، آش آبغوره، شورباهای ساده و با گوشت گوساله اشاره کرد. همچنین اسفیدباج نیز از غذاهای مناسب دیابتی ها می باشد.

20-از ادویه های توصیه شده می توان به زردچوبه، دارچین، زیره، سیاه دانه، زنجبیل و سماق اشاره نمود.

21-از دمنوش های کنترل کننده قندخون می توان به دمنوش گزنه و دمنوش شنبلیله اشاره نمود.

22-کنترل حالات روحی مانند استرس و عصبانیت.

سالمندی که دچار سوءتغذیه و ضعف شده است:

حساس ترین بیماران سالمند معمولاً کم وزن ها هستند، با سابقه کاهش وزن سریع در همین اواخر (حتی کسانی که به نظر می رسد چربی فراوان و توده عضلانی زیاد دارند نیز مستعد هستند). سوءتغذیه به هر علت که باشد مشکل ایجاد می کند. به طور کلی، سوءتغذیه در سالمندان دیر شناخته شده و تحت درمان قرار می گیرد؛ سالمندان دچار سوءتغذیه استعداد بیشتری برای بستری طولانی مدت در بیمارستان، پرداخت هزینه اضافی، کاهش قدرت عضلانی، ضعف در بهبود زخم، توسعه زخم بستر، افزایش عفونت، عوارض پس از عمل، اختلال عملکرد و مرگ دارند. عواملی که منجر به سوء تغذیه می شوند، عبارتند از:

1-دریافت ناکافی غذا، که به کاهش اشتها یا سختی در آماده سازی غذا نسبت داده می شود.

2-عوامل روانی، از جمله افسردگی.

3-عوامل اجتماعی، از جمله انزوا و درآمد کم.

4-عوامل فیزیولوژیک مانند کاهش حس بویایی و چشایی، تداخلات دارو- ماده مغذی و کاهش جذب ماده مغذی.

5- انواع بیماری ها

رعایت نکات زیر در پیشگیری و کنترل سوءتغذیه مفید می باشد:

1-تغذیه به دفعات مکرر (3 وعده اصلی و 3 میان وعده با حجم کم. هر 3-2 ساعت یک میان وعده).

2- رژیم غذایی باید حاوی مقادیر مناسبی از منابع غذایی حاوی ریز مغذی مهم «روی» مانند جگر، عدس، نخود سبز، نان گندم کامل مانند سنگک، گوشت کم چرب و لبنیات باشد.

3- مقادیر کافی مایعات مانند آب، شیر کم چرب، آبمیوه طبیعی، چای ایرانی کمرنگ و ... در طول روز.

4_برای افزایش اشتها در سالمندان لاغر غذا در بشقاب بزرگتر کشیده شود و از سبزی های رنگی ( گوجه فرنگی، فلفل های  دلمه ای رنگین و...) در غذا استفاده شود.

5-یکی از بهترین توصیه ها برای مقوی و مغذی کردن غذا، اضافه کردن غلات جوانه زده (جوانه گندم، ماش یا عدس) و یا پودر غلات جوانه زده در برنامه غذایی می باشد. مصرف جوانه غلات انرژی و پروتئین غذا را افزایش می دهد. می توانید از آن در انواع آش ها، سوپ ها، سالاد، ماست و ... بیافزایید.

6- از سیب زمینی آب پز در انواع غذاها و یا در میان وعده ها استفاده شود (مواظب باشید دیابت نداشته باشد).

7- کمی روغن زیتون داخل سالاد اضافه گردد.

8-مصرف ماءالعسل:

ماءالعسل شربتی است که هضم راحت و جذب بیشتری دارد (مناسب برای معده هایی که نفخ میکند) و برای افرادی که دچار کمبود انرژی و ضعف هستند، افرادی که فشارخون پایین دارند، سردمزاجان و افرادی که درد مفاصل دارند می تواند مفید باشد(البته به شرطی که احساس ضعف ناشی از بیماری خاصی مانند کمخونی نباشد).  برای این منظور، یک پیمانه عسل (بعنوان مثال یک لیوان) را با 2 یا 6 یا 10 برابر آن ، آب ترکیب می کنیم. (هرچه مقدار آب کمتر شود ترکیب به دست آمده غلیظ تر و برای سرد مزاجان مفیدتر خواهد بود). سپس داخل ظرفی (بدون درب) ریخته و روی شعله قرار می دهیم. این ترکیب باید آنقدر روی حرارت بماند تا یک سوم آن بخار شود. این حالت 40-30 دقیقه طول می کشد. در حین حرارت بهتر است اجزای رسوبی و کف مانند روی محلول نیز با قاشق جدا و دور ریخته شود. در نهایت می توانید از این نوشیدنی با نام «ماءالعسل» استفاده کنید. (بر حسب شرایط مزاجی و تمایل می توانید از کمی زعفران، یا دارچین یا زنجبیل نیز به این ترکیب اضافه کنید البته به شرطی داروی خاصی مصرف نکنید و زیر نظر متخصص طب سنتی باشد).

9- مصرف شیربادام (10 عدد بادام درختی پوست گرفته + یک قاشق غذاخوری عسل+ یک لیوان آب سرد ، این ترکیب را داخل مخلوط کن ریخته و پس از آماده شدن محلول شیری رنگ، آن را مصرف کنید) 

10- استفاده از نان خوب‌ پخته‌ شده و عسل .

11-  خوردن شیر جوشیده با عسل یا نبات و کمی زنجبیل (در صورت عدم وجود بیماری یا مصرف داروی خاص).

12- استفاده از نخوداب. نخود را با آب پخته مقداری روغن (بهتر است روغن بادام باشد)، نمک، پیاز، زیره و زعفران به آن اضافه کنند. نخوداب را می­توان با گوشت هم پخت؛ به این شکل که نخود درسته و غیر مقشّر (560 گرم) را در آب با جوجه مرغ یا گوشت بره بجوشانند تا وقتی که نخود کامل بپزد و اگر (70 گرم) برنج اضافه کنند و آن قدر بپزند که گوشت بپزد و برنج له شود و (2 گرم) زعفران ساییده شده و (18 گرم) چوب دارچین و کمی نمک اضافه کنند بهتر است و اگر خواستند با نان بخورند و اقلّ مدت خوردن نخودآب، چهار روز و حداکثر دوازده روز است^.

13-استفاده از فالوده سیب: سیب رنده شده شیرین همراه عسل و بیدمشگ و زعفران.

14-عصاره گوشت: عرقی است که از گوشت می­گیرند. که بهترین گوشت، گوشت بره است. لطیف و مقوّی قلب و رافع ضعف و زیاد کننده خون است. گوشت را ریزریز کرده در شیشه­ای ریخته و چند تکه به یا سیب و یک تکه چوب دارچین و چند عدد هل کوبیده شده اضافه نموده و در آن را محکم ببندند. سپس شیشه را در ظرف پر از آبی گذاشته و بگذارند چند ساعت بجوشد. سپس در شیشه را باز کرده و عصاره را از محتویات جدا کنند و بگذارند چند جوشی بزند. سپس عصاره به تنهایی میل شود، درحالی­که یک ساعت قبل و یک ساعت بعد از آن چیزی میل نشود

سالمندی فشار خون شما پایین دارد:

1-با توکل بر خدا از اضطراب و استرس دوری نمایید و با مراجعه به مرکز ارایه خدمات جامع سلامت با پزشک و کارشناسان روانشناسی و تغذیه مشورت نمایید.

2-مصرف منظم وعده های غذایی (استفاده از 3 وعده اصلی و 3-2 میان وعده اما با حجم کم)

3-نوشیدن مایعات کافی به ویژه آب در طول شبانه روز (بهترین نوشیدنی آب است و پس از آن از چای بسیار کمرنگ، دوغ کم نمک و آب میوه های طبیعی). عدم مصرف مایعات کافی می تواند منجر به افت فشارخون شود.

4-برای جلوگیری از کاهش فشار خون، قبل از بیرون آمدن از رختخواب، برای چند دقیقه نفس عمیق بکشید و سپس به آرامی بنشینید و بعد به آرامی بایستید.

5-اگر دارویی باعث کاهش فشار خون شده است، باید با هماهنگی پزشک مقدار آن را تنظیم نموده و یا نوع دارو را تعویض کرد.

6-نمک در حد متعادل مصرف گردد (هر فردی روزانه کمتر از 5 گرم یعنی یک قاشق مرباخوری سرصاف می تواند نمک مصرف کند مگر این که فشار خون داشته باشد که باید کمتر از این مقدار مصرف کند).

7-مصرف زردچوبه، دارچین، زنجبیل، زعفران کمک به افزایش فشار خون می کند. به عنوان مثال استفاده از چای دارچین که با کمی عسل شیرین شده (به شرط آن که مبتلا به دیابت و شرایطی که قند بالا ممنوع است، نباشید) می تواند منجر به بالا بردن فشارخون شود.

8-از مصرف سیر پرهیز کنید.

9-از ایستادن یا قرار گرفتن در یک موقعیت برای مدت طولانی خودداری کنید.

10-از تغییر حالت ناگهانی بپرهیزید.

11-در محیط‌های گرم و خشک قرار نگیرید.

12-اگر دچار افت فشارخون شدید، بنشینید و پاهای خود را بالاتر از سطح قلب قرار دهید

علی اکبر حق ویسی(رییس گروه بهبود تغذیه جامعه معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی قم)