معاونت بهداشت

هاری کشنده، اما قابل پیشگیری – به مناسبت 7 مهر روز جهانی هاری

بیماری هاری با توجه به درصد کشندگی بالا(صددرصد) یکی از مهم ترین بیماریهای مشترک بین حیوان و انسان است که در بسیاری از مناطق جهان شایع بوده و در ایران نیز یک اولویت مهم به شمار می آید. این بیماری به دو شکل تحریکی (هاری خشمگین) و ساکت (هاری فلجی) ظاهر می شود. عامل بیماری هاری ویروسی از گروه RNA و نروتروپ از جنس لیساویروس ها است. تمام انواع این ویروس شباهت آنتی ژنیک دارند. این ویروس شبیه فشنگ بوده در یک انتها مسطح و در انتهای دیگر محدب می باشد.

راههای سرایت بیماری هاری به حیوان و انسان:
1.    گاز گرفتن ؛ اصلی ترین راه سرایت است .
2.    پنجه كشيدن ؛ گربه و گربه سانان به لیسیدن پنجه های خود و آغشته كردن آنها به بزاق عادت دارند؛ لذا باعث انتقال بيماري  مي شود.
3.    پوست؛ از راه کوچکترین خراش یا زخم در پوست، این بیماری منتقل می شود.
4.    نسوج مخاطی، تنفس، دستگاه گوارش، جفت و وسایل آلوده راههاي ديگر انتقال هاري مي باشند.
تمام حیوانات خونگرم اهلی و وحشی می توانند به بیماری هاری مبتلا شوند؛ از جمله این حیوانات« سگ، گربه، گرگ، روباه، شغال، راسو، سمور، گاو، گوسفند، شتر، بز و ...» می باشند. در خصوص دوره بیماریزایی هاری لازم به ذكر است دانشمندان فقط روی سگ و گربه تحقیق کرده اند و این دوره در سگ و گربه  3 تا 10 روز قبل از بروز علائم می باشد، درخصوص دوره بیماریزایی سایر حیوانات اطلاعاتی در دست نیست؛ لذا ممکن است حیوان مهاجم علیرغم ظاهر سالم به ویروس هاری آلوده بوده بیماری را منتقل نماید بنا براین واکسیناسیون ضد هاری درخصوص تمامی حیوان گزیدگی ها ضروری است؛ چراکه ابتلا به بیماری هاری = مرگ حتمی. انسان و حیوانی که علائم بیماری هاری را بروز دهند محکوم به مرگ اند و فقط قبل از بروز علائم بیماری  هاری می توان به افراد حیوان گزیده کمک کرد.
•    علائم بیماری هاری در حیوانات: بیماری هاری در حیوانات نیز به دو شکل هاری خشمگین و هاری ساکت بروز می یابد. اولین علامت بیماری پس از طی دوره کمون تغییر در رفتار و عادت های حیوان است به نحوی که یا بیش از اندازه به صاحب خود انس و الفت پیدا می کند یا عصبانی و بدخو شده غذای خود را به دلیل اختلال در بلع به خوبی نمی خورد. سپس حیواناتی که به هاری فلجی مبتلا شده اند به گوشه ای پناه می برند و ابتدا دست ها و پاها و سپس سایر اندام ها فلج شده در نهایت به علت فلج دستگاه تنفس می میرد. در هاری خشمگین حیوان پریشان و مضطرب و کم کم وحشی و درنده می شود، به هرکس و هر حیوان سر راه خود حمله می کند که اگر توسط مردم کشته نشود به زودی در اثر فلج دستگاه تنفس خواهد مرد.   
•    علائم بیماری در انسان: دوره نهفتگی در انسان 15 روز تا 3 ماه است که طول این دوره به شدت زخم، تعداد جراحت و محل آنها بستگی دارد. پس از این دوره علائم اولیه بیماری هاری بروز می نماید تب، لرز، خستگی، سردرد،سرفه خشک ، تحریک پذیری و عصبی بودن و... که سوزش، گزگز و مورمور در مسیر عصب حسی عضو گاز گرفته شده از علائم بسیار اختصاصی این مرحله است، سپس بیمار وارد مرحله عصبی بیماری شده بسته به نوع ویروس، شکل خشمگین یا شکل ساکت و فلجی در بیمار بروز می یابد؛ نهایتا بیمار پس از 4 تا 7 روز از بروز علائم می میرد.

راه های پیشگیری:
1.    جلوگیری از گزش حیوانات (گزش= هرگونه زخمی شدن از طریق گازگزفتن یا پنجه کشیدن حیوان)؛ لازم است از حیوانات دوری نماییم و درصورتیکه مجبور به نگهداری حیوان در منزل هستیم حیوان را ببندیم و هرگز با حیوانات بازی، شوخی و بدرفتاری نکنیم.
2.    تزریق واکسن ضدهاری بلافاصله پس از هرنوع گزش حتی خراش پوستی (در سراسر کشور مراکز درمان پیشگیری از هاری جهت تزریق رایگان واکسن هاری وجود دارد؛ در استان قم مرکز درمان پیشگیری از هاری 24 ساعته حتی روزهای تعطیل در مرکز بهداشت استان واقع در خیابان امام (ره) – خیابان 20 متری شهید دکتر بهشتی آماده خدمتگذاری است).
نکته1: شستشوی لابه لای زخم با آب  و صابون و سپس خروج کف های داخل زخم با فشار آب کمک بسیار زیادی به خروج و حذف ویروس از داخل زخم و در نتیجه پیشگیری از ابتلا به هاری می نماید.   
نکته2: بستن و پوشاندن زخم یا خراش حاصل از گزش، احتمال ابتلا به هاری را افزایش می دهد   
نكته3: پرندگان (به جز خفاش) و حشرات ناقل بيماري هاري نيستند.
در مرکز درمان پیشگیری از هاری سالانه بیش از 1000 نفر تحت واکسیناسیون هاری قرار می گیرند که بیشترین آنها مربوط به گزش توسط سگ های صاحبدار می باشد. در سال های اخیر نتیجه آزمایش بیماری هاری در استان قم در سمور، گربه، سگ و گاو مثبت شده است.

مركز شبانه روزي درمان پيشگيري هاري
نشانی: خیابان امام 20 متری شهید بهشتی- مرکز بهداشت استان
تلفن: 36630540-025