مقدمه

فشار خون بالا با 9 میلیون مرگ در سال 13% از مرگ و میر کل جهان را به خود اختصاص داده است. همچنین فشار خون بالاباعث 75 میلیون ناتوانی می شود که 7/3% سال از امید به زندگی را در افراد کاهش داده است. فشار خون بالا يكي از مهم‌ترين عوامل خطر زمينه‌ساز بيماري عروق تغذيه كننده قلب است كه طي سال‌هاي اخير شيوع آن افزايش چشمگيري داشته است به طوري كه از هر 5 نفر يك نفر به فشار خون بالا مبتلاست.

فشار خون بالا سبب آسيب به كليه (نارسايي كليه)، چشم‌ (اختلال بينايي)، قلب (سكته قلبي) و مغز (سكته مغزي) مي‌شود. بر همين اساس است كه فشار خون بالا بيماري خطرناكي به شمار مي‌رود.

لازم است بدانيد كه فشار خون بالا بدون علامت است و شايد تا زماني كه منجر به بروز عوارض نشود تشخيص داده نمي‌شود. براي پي بردن به فشار خون بالا بايد به طور مرتب فشار خون را اندازه‌گيري كرد. با پيشگيري و كنترل اين بيماري مي‌توان از بروز عوارض و ناتواني و مرگ و مير ناشي از آن به ميزان قابل ملاحظه‌اي (44 درصد از سكته‌هاي قلبي و 25 درصد از بيماري عروق كرونر) كاست.

به همین دلیل سازمان جهانی بهداشت شعار سال 2013 را فشار خون بالا انتخاب نموده است تا با حساس سازی افراد و اتخاذ تدابیر لازم بتواند مردم را نسبت به این موضوع آگاه ساخته و آمار مرگ و میر و بیماریهای ناشی از این بیماری را به طور قابل ملاحظه ای کاهش دهد.

تعريف و طبقه‌بندي فشارخون بالا

براي اينكه خون در شريان‌هاي اعضاي بدن جاري شود و مواد غذايي را به اعضاي مختلف بدن برساند، نياز به نيرويي دارد كه اين نيرو فشارخون نام دارد و مولد آن قلب است.

از آنجا كه پمپ كردن خون توسط قلب به داخل شريان‌ها نبض‌دار است، فشارخون شرياني بين دو سطح حداكثر و حداقل در نوسان است. (سطح حداكثر يا سطح سيستولي در زمان انقباض قلب و سطح حداقل يا دياستولي در زمان استراحت قلب به وجود مي‌آيد).

غالباً فشارخون را در شريان بازويي اندازه مي‌گيرند. در هر فرد فشارخون را در دو سطح حداكثر و حداقل اندازه‌گيري مي‌كنند. در زماني كه قلب منقبض مي‌شود، فشار به حداكثر مقدار خود مي‌رسد، اين سطح را فشار ماكزيمم يا سيستولي مي‌نامند. سطح مي‌نيمم يا دياستولي در زمان استراحت قلب كه فشارخون به حداقل مقدار خود مي‌رسد، به دست مي‌آيد. هردو سطح فشارخون به صورت دو عدد كنار هم يا به صورت كسر برحسب ميلي‌متر جيوه نشان داده مي‌شود، مثلاً 80/120 كه عدد بزرگتر يا 120 معادل فشار ماكزيمم و عدد كوچكتر يا 80 معادل فشار مي‌نيمم است.

• فشارخون طبيعي: فشار ماكزيمم کمتر از 140 ميلي‌متر جيوه و فشار مي‌نيمم كمتر از 90 ميلي‌متر جيوه.
• فشارخون بالا: فشار ماكزيمم مساوي يا بيش از 140 ميلي‌متر جيوه و فشار مي‌نيمم مساوي يا بيش از 90 ميلي‌متر جيوه

عوامل ایجاد کننده فشار خون بالا

عوامل خطر بسیار زیادی برای فشار خون بالا وجود دارد که به دو دسته تقسیم می شوند: عوامل قابل کنترل مانند چاقی یا اضافه وزن، عدم تحرک، استعمال دخانیات و الکل، نمک(سدیم) فراوان در غذاها، پتاسیم کم در رژیم غذایی و استرس و  عوامل غیر قابل کنترل مانند سن(خطر فشار خون بالا با افزایش سن ارتباط مستقیم دارد)، نژاد و  سابقه خانوادگی

علایم‌ شایع‌ فشار خون بالا

بسیاری از افراد که دچار فشار خون بالا هستند، احساس بیماری ندارند و حال عمومی خوبی دارند. بسیاری از افراد دارای فشار خون بالا هستند و خودشان خبر ندارند. در مواردی که فشار خون خیلی بالا می رود، سردرد و گاهی اوقات نیز تنگی نفس و خونریزی از بینی رخ می دهد. با این وجود تنها راه تشخیص فشار خون بالا، اندازه گیری میزان آن است.

رژيم غذايي در بيماران با فشارخون بالا

كاهش وزن و حفظ وزن طبيعي از اركان اساسي جهت مقابله با فشارخون هستند. تحقيقات نشان داده است كه افراد مبتلا به فشارخون بالا بايد مصرف سديم را كاهش دهند. پتاسيم و كلسيم مي‌تواند به كاهش فشارخون كمك كند. موز، زردآلو، انجير، گريب فروت، هلو، انگور و آلو ميوه‌هايي سرشار از پتاسيم هستند كه در كاهش فشارخون بالا مؤثرند. سيب‌زميني، سير، بروكلي، كدوسبز، قارچ و گوجه‌فرنگي و سبزي نيز سرشار از پتاسيم هستند. حبوبات نيز از اين مواد غني مي‌باشند.

نتیجه گیری و پیشنهادات:

به طور کلی می توان نتیجه گرفت برای کنترل فشار خون بالا باید میزان دریافت نمک روزانه کاهش پیدا کند، رژیم غذایی متعادل شامل همه گروه های غذایی مانند میوه و سبزی و لبنیات استفاده شود، ورزش و فعالیت بدنی در برنامه روزانه قرار گیرد، از مصرف مشروبات الکلی و دخانیات پرهیز گردد،کنترل وزن و درمان چاقی صورت گیرد و اندازه گیری فشار خون به طور مرتب انجام گردد.

ترجمه و تنظیم :

رقیه وجدانی- کارشناس ارتباطات

محمد علی گل- مدیرگروه ارتباطات و آموزش سلامت

Refrences:

http://www.behdasht.gov.ir/index.aspx?siteid=1&pageid=47214&newsview=84468

http://www.who.int/world-health-day/en/