معاونت بهداشت

کاربرد ماسک در پیشگیری از ویروس کرونا

همان گونه که می‌دانیم شیوع بیماری کروناویروس ارتباط بسیار نزدیکی با رعایت بهداشت تنفسی و همچنین بهداشت و نظافت دست ها دارد. امروزه عکس های زیادی از چهره های افراد در پشت ماسک های پزشکی و جراحی در صفحات خبرگزاری ها و رسانه های مختلف جهان به انتشار رسیده است. حالا باید در مورد اهمیت ماسک در پیشگیری از ویروس کرونا بدانیم!

با همه گیری (پاندمی) ویروس کرونا سوال مهمی که برای مردم به وجود می‌آید این است که آیا اساسا زدن ماسک کمکی به پیشگیری از ابتلا به ویروس خواهد کرد یا خیر، و نیز از چه نوع ماسکی برای این منظور باید استفاده کرد. در این مقاله تلاش داریم که جدیدترین اطلاعات بدست آمده از سازمان جهانی بهداشت و منابع معتبر را در خصوص نحوه استفاده از ماسک ها با شما به اشتراک بگذاریم.

اهمیت زدن ماسک در پیشگیری از ابتلا به بیماری ویروس کرونا

برای پاسخ دادن به این سوال که آیا اساسا زدن ماسک کمکی به جلوگیری از انتقال ویروس خواهد کرد یا خیر ابتدا باید با نحوه سرایت بیماری آشنا شد. تحقیقات بسیاری بر روی نحوه انتقال ویروس از طریق دستگاه تنفس و از راه هوا در چین، امریکا و بسیاری از کشور های جهان به انجام رسیده است که اکثر آنها به طور قاطع بر روی نحوه انتقال ویروس کرونا از طریق قطرات تنفسی یا به اصطلاح droplet ها تاکید کرده اند.

droplet  ها در واقع ریزقطراتی هستند که به هنگام سرفه یا عطسه از دستگاه تنفس ما به اطراف پرتاب می‌شوند. ویروس کرونا پس از ورود به بدن یک فرد از طریق بینی و مجاری تنفسی به ریه ها رفته و در این قسمت شروع به تکثیر می‌کند.

چه کسانی باید ماسک بزنند؟

با توجه به آنچه تا کنون گفته شد، به سادگی می‌توان نتیجه ‌گیری کرد که قطعا افرادی که بیمار هستند باید ماسک بزنند. اما آیا افراد سالم نباید ماسک بزنند؟ سازمان جهانی بهداشت توصیه کرده است که افراد سالم و افرادی که علامتی از بیماری ندارند نیز در هنگام حضور در اماکن عمومی و در برخورد با افراد مختلف ماسک بزنند. مهمترین دلیل زدن ماسک در افراد سالم این است که این بیماری در 80 درصد موارد علامت دار نیست بنابراین یک فرد به ظاهر سالم و بدون علامت ممکن است بیمار و ناقل ویروس باشد.

همچنین اگر فردی واقعا سالم است زدن ماسک می‌تواند تماس دست های آلوده را با بینی و دهان فرد سالم به حداقل برسد. پس به عنوان یک قاعده کلی چنانچه شما بیمار نیستید و یا اینکه علامتی ندارید در هنگام حضور در اماکن عمومی یا پر جمعیت مثل بازار، مترو یا اتوبوس و تجمعات بهتر است ماسک بزنید. چنانچه شما با فرد مشکوک و دارای علائمی همچون تب، سرفه یا تنگی نفس تماس دارید و یا در بخش های بیمارستانی شاغل هستید نیز ملزم به استفاده از ماسک می‌باشید.

انواع ماسک های مورد استفاده برای پیشگیری از بیماری

انواع مختلفی از ماسک ها بر اساس نوع نیاز و در شرایط مختلف توسط شرکت ها تهیه شده است. ماسک های یک لایه پزشکی و جراحی شاید از متداول ترین آنها باشند که از یک لایه با قابلیت جلوگیری از انتقال قطرات درشت تنفسی طراحی شده اند ولی این ماسک ها نمی‌توانند جلوی قطرات ریز تنفسی که ممکن است حاوی ویروس کرونا باشند را بگیرند. ماسک های دو لایه ای پزشکی و جراحی نیز برای جلوگیری از سرفه و عطسه طراحی شده اند ولی نسبت به خون مقاوم هستند. ماسک های سه لایه ای جراحی از دو نوع قبلی پیشرفته تر هستند و علاوه بر جلوگیری از انتقال قطرات سرفه و عطسه، نسبت به خون و ترشحات و 95 درصد از ذرات باکتری نیز مقاوم هستند.

ماسک های فیلتر دار، مزایا و معایب آنها

سه نوع ماسک جراحی نام برده شده تنها قادر به جلوگیری یک طرفه جریان هوا از سمت فرد ماسک زده به سمت افراد دیگر هستند. نوع دیگری از ماسک ها معروف به ماسک های فیلتر دار، که بیشتر در زمان آلودگی های هوا مانند گرد و خاک یا آسم استفاده می‌شود، به دو نوع N و FFP در بازار موجود است. این ماسک ها به صورت دو طرفه جریان هوا را به میزان زیادی تصفیه کرده، جلوی حرکت قطرات تنفسی را گرفته و نسبت به خون و ترشحات نیز مقاوم است. ماسک های فیلتر دار به طور محکم به صورت چسبیده و لذا احتمال انتقال آلودگی از طریق تماس دست با صورت را به حداقل می‌رساند. همچنین این ماسک ها قابل شستشو می‌باشند. توجه به این نکته ضروری است که ماسک های فیلتر دار به دلیل تماس محکم با صورت و دشوار کردن تنفس نباید به طور دائم و چند ساعت پشت سر هم به ویژه در افراد با مشکلات تنفسی استفاده شود.

اصول بهداشتی صحیح در نحوه استفاده از ماسک

در این قسمت به اصول صحیح زدن ماسک و دور انداختن ماسک های استفاده شده بر اساس توصیه های سازمان جهانی بهداشت می‌پردازیم. اولین قانون شستن دست ها با آب و صابون یا ژل های ضد عفونی کننده قبل از زدن ماسک، بعد از دست زدن به ماسک و بعد از جداکردن و دور انداختن ماسک است. دومین قانون مهم دست نزدن به جلوی ماسک در هر سه مرحله ذکر شده یعنی قبل از زدن ماسک، هنگام استفاده از آن و بعد از جدا کردن ماسک از صورت است.

در تمام موارد ذکر شده ممکن است سطح مرطوب شده ماسک آلوده به ویروس باشد و با تماس دست ما منتقل شود. به همین منظور برای زدن ماسک، بدون تماس دست با ناحیه جلویی ماسک، ابتدا باید دو کش آنرا پشت گوش بیندازیم. در صورتی که ماسک جراحی در اختیار داریم باید ابتدا دو بند بالایی آنرا در پشت سر بسته و ماسک را ثابت کرده و پس از آن بدون دست زدن به جلوی ماسک دو بند پایینی را در پشت سر ببریم و گره بزنیم. بسته به نوع، پس از اینکه ماسک کارایی لازم خود را از دست داد و یا چنانچه مرطوب شود، باید به طور صحیحی دور انداخته شود. برای این منظور مجددا بدون دست زدن به ناحیه جلویی ماسک، دو کش یا دو بند ماسک از پشت گوش آزاد شده و در سطل زباله در دار انداخته می‌شود.
هر ماسک عمر مفید محدودی داشته که پس از آن کارایی لازم خود را از دست داده و باید دور انداخته شود. ماسک های پزشکی و جراحی تا 3 ساعت و ماسک های فیلتر دار تا 8 ساعت قابلیت استفاده دارند؛ به آن معنا که با خیس و مرطوب شدن ماسک شرایط مساعدی برای تکثیر ویروس ها و باکتری ها بر روی ماسک ایجاد شده که خود عاملی برای ابتلا به ویروس کرونا است. پس از دور انداختن ماسک نیز باید مجددا دست ها با آب و صابون و یا ژل ضد عفونی تمیز شوند.