معاونت بهداشت

عفونت آمیزشی (STI) چیست؟

رابطه جنسی یکی از غرایز اصلی برای بقای بشر است ولی می‌تواند راهی برای ورود عوامل بیماریزا به بدن باشد. عفونتهای آمیزشی عفونتهایی هستند که از طریق تماس جنسی منتقل می‌شوند؛ بیش از 30 عامل بیماریزا شناخته شده‌اند که می‌توانند از طریق تماس جنسی منتقل شوند. این عوامل شامل ویروس ها، باکتری ها، تک یاخته ها و قارچ‌ها می‌باشند. از این بیماریها می توان به سوزاک، کلامیدیا، تریکومونیازیس، تبخال تناسلی، زگیل تناسلی، سیفیلیس، اچ‌آی‌وی/ایدز و .... اشاره کرد.

چرا عفونت های آمیزشی اهمیت دارند؟

شیوع این بیماریها در اغلب نقاط جهان بالاست. در کشورهای در حال توسعه بیماریهای آمیزشی یکی از 5 علت شایع مراجعه به مراکز درمانی هستند. اغلب عفونت های آمیزشی با روشهای ساده قابل درمان هستند ولی در صورت درمان نشدن می‌توانند عوارض جدی به جای گذارند. از عوارض این بیماریها می توان به عقیمی و نازایی، مرده زایی، زایمان زودرس، تولد فرزند معلول، ایجاد صدمات قلبی و عصبی در فرد مبتلا و حتی مرگ اشاره کرد.

وجود یک عفونت آمیزشی درمان نشده احتمال ابتلا به HIV را افزایش می‌دهد. احتمال انتقال HIV در زوجی که یکی از آنها همزمان به یک عفونت آمیزشی مبتلاست 10 برابر بیشتر از زمانی ست که هیچکدام از دو طرف مبتلا به عفونت آمیزشی دیگری نباشند.

عفونت های آمیزشی از چه طریقی منتقل می شوند؟

همانطور که از نام آنها پیداست، عفونتهای آمیزشی از طریق برقراری تماس جنسی منتقل می‌شوند. برخی از عفونتهای آمیزشی قادرند از طریق مادر باردار به نوزاد سرایت کنند. برخی دیگر از عفونتهای آمیزشی از طریق تماس خونی نیز منتقل می‌شوند که از این میان می‌توان به اچ‌آی‌وی و هپاتیت‌ب اشاره کرد. زخمها و یا ضایعات ناشی از عفونتهای آمیزشی بر حسب محل برقراری تماس می‌تواند متفاوت بوده و در دستگاه تناسلی، دهان و یا مقعد بروز کند. برخی از عفونتهای آمیزشی ممکن است توسط دست آلوده خود فرد به قسمتهای دیگری از بدن مانند چشم سرایت کند.

عفونت های آمیزشی چه علائمی دارند؟

عفونتهای آمیزشی تنها منجر به ایجاد بیماری در دستگاه تناسلی نمی‌شوند. برخی از این عفونتها نظیر اچ‌آی‌وی، هپاتیت و سیفیلیس دستگاههای دیگر بدن نظیر سیستم ایمنی، کبد، قلب و دستگاه عصبی را درگیر می‌کنند. مجموعه علائمی که این عفونتها در دستگاه تناسلی ایجاد می‌کنند عبارتند از:

·        ترشح از مجرای ادرار در آقايان؛

منظور ترشح‌های غيرطبيعی است و با منی تفاوت دارد. اين ترشح می‌تواند بصورت آبکی، چرکی يا خون‌آلود باشد. گاهی لکّه اين ترشح روی لباس زير اقايان ديده می‌شود. ممکن است هم‌زمان سوزش ادرار هم وجود داشته باشد. اين ترشح‌ها بيشتر در اثر سوزاک و کلاميديا و برخی ميکروبهای ديگر ايجاد می‌شوند. در صورتی که درمان مناسب صورت نگيرد میتواند منجر به عقيمی و يا پخش شدن عفونت در تمام بدن شود.

·        التهاب رکتوم؛

اين حالت در اثر رابطه جنسی بدون کاندوم از پشت پيش میآيد. در اين حالت مقعد دردناک است و ترشح چرکی از آن خارج میشود. ممکن است خارش هم وجود داشته باشد. تب و اسهال هم ممکن است ديده شود. اين بيماری در بیشتر موارد، در اثر سوزاک، سيفيليس و کلاميديا اتفاق میافتد

·        تورم بيضه؛

در اين حالت بيضه متورم و دردناک می‌شود. ممکن است قرمزی و گرمی هم در بيضه ديده شود. اين تورم ممکن است در اثر سوزاک، ضربه، عفونتهای ادراری و برخی بيماریهای عفونی غيرآميزشی ايجاد شود. بنابراين آقايانی که اين بيماری را دارند بايد حتماً هر چه سريعتر برای درمان به پزشک مراجعه کنند. در مواردی که ورم بيضه در اثر ضربه ايجاد شده بايد بصورت فوری به پزشک مراجعه کرد.

·        زخم در دستگاه تناسلی و يا دور مقعد ؛

زخم ممکن است روی لبهای بزرگ، لبهای کوچک و يا داخل واژن زنان، روی آلت تناسلی مردان، اطراف مقعد، و در صورت تماس جنسی از راه دهان روی لب و دهان ديده شود. زخمهای تناسلی در اثر سيفيليس، تبخال و برخی بيماریهای ديگر ايجاد می‌شوند. ممکن است زخم دردناک باشد، سوزش داشته باشد و يا بدون درد باشد. در مواقعی که زخم دردناک نيست يا سوزش ندارد ممکن است فرد متوجه آن نشود بخصوص اگر جای آن در قسمتهای داخلی‌تر واژن باشد و ديده نشود. بنابراين معاينه‌های دورهای توسط ماما يا پزشک زنان کمک‌کننده است. تبخال تناسلی دردناک است و سوزش دارد. ظاهری شبيه تبخال لب و بينی دارد و مانند آنها خودبخود بهبود می‌يابند و معمولاً دوباره عود می‌کند. درمانهای موجود ويروس تبخال را از بين نمی‌برد ولی در بهبود سريعتر زخم مؤثر است. اگر فرد دچار تبخال تناسلی است و بيماری وی زود به زود برمی‌گردد به پزشک زنان اطلاع دهید. ممکن است بشود با داروهای پيشگيری جلوی بازگشت علائم را گرفت يا عود آن را کم کرد. گاهی اوقات زگيلهايی شبيه خالهای گوشتی روی ناحيه تناسلی بوجود می‌آيد. اين زگيلها ممکن است خارش داشته باشند و زخمی شوند. برای درمان زگيل پزشک از روشهايی مانند سوزاندن (کوتر، کرايو، ...) استفاده می‌کند. هر چقدر زودتر برای درمان زخم مراجعه کنيد زودتر از شرّ بيماری خلاص خواهيد شد. بسياری از زخمهای تناسلی خودبخود خوب میشوند ولی اين به اين معنی نيست که بيماری از بدن خارج شده است. لازم است حتی در صورت برطرف شدن زخم هم به پزشک مراجعه شود.

·        ترشحات مهبلی غيرطبيعی؛

زنان بصورت طبيعی هم ترشحاتی دارند. اگر اندازه اين ترشحها از حالت عادی بيشتر شود و يا رنگ و بوی آن تغيير کند يک بيماری وجود دارد. گاهی ممکن است اين ترشحها همراه خارش و قرمزی ناحيه تناسلی شوند. اين ترشحات اگر درمان نشوند ممکن است منجر به صدمه‌های جدی‌تر به دستگاه تناسلی شده باعث عفونت لگن و يا نازايی شود.

·        درد زير شکم در خانمها؛

گاهی در خانمها درد در قسمتهای پايين شکم(زيردل) احساس می‌شود که ممکن است ناشی از يک بيماری جدی باشد. در اين حالت ممکن است تب، ترشح چرکي بد بو از واژن، درد در زمان رابطه جنسی، سوزش و درد زمان ادرار کردن، نامنظم شدن خونريزي ماهيانه همراه با درد زير شکم ديده شوند. اين حالت معمولاً بخاطر بالاتر رفتن عفونتهای آميزشی مثل سوزاک و کلاميديا و وارد شدن اين ميکروبها به رحم و لوله‌های رحم ايجاد می‌شود. اين بيماری بايد خيلی جدی گرفته شود چون اگر درمان نشود ممکن است عوارض جدی مثل تنگی يا بسته شدن لوله‌های رحم، نازايی، ايجاد چرک و آبسه در رحم، حاملگی خارج از رحم، و حتی چرکی شدن خون اتفاق افتد. گاهی لازم است بيمار در بيمارستان بستری شود.

·        بزرگ شدن غده‌های کشاله ران؛

کار غدد لنفاوی در بدن مبارزه با عفونتها و بيماریهاست و هر جا عفونتی باشد غدد لنفاوی اطراف آن بزرگ می‌شوند. در ناحيه کشالة ران اگر ما يک غده لنفاوی پيدا کنيم که به اندازه يک بند انگشت کوچک دست باشد بايد به پزشک مراجعه کنيم. بزرگ شدن غدد لنفاوی کشالة ران ممکن است بخاطر يک عفونت آميزشی باشد. بسياری از موارد قبل از ظاهر شدن اين غده زخم تناسلی وجود داشته. گاهی اين غده به حدی بزرگ می‌شود که به آن خيارک می‌گويند. خيارک معمولاً گرم و دردناک است. درمان اين بيماری طولانی است و حداقل ١۴ روز بايد دارو خورد. ممکن است لازم باشد که پزشک با سرنگ ترشح داخل خيارک را خالی کند.

·        عفونت چشمی نوزاد (به علت عفونت آميزشی مادر)؛

اگر مادر مبتلا به يک عفونت آميزشی باشد ممکن است در حين زايمان ميکروب وارد چشم بچه شده، او را بيمار کند. عفونتهای چشمی نوزاد معمولاً در زير يک ماهگی خود را نشان میدهند. در اين حالت چشم نوزاد قرمز و پف کرده است و ترشح چرکی از آن خارج میشود. اگر اين بيماری درمان نشود باعث کوری بچه می‌شود. علاوه بر بچه لازم است مادر و شريک جنسی او هم برای درمان اقدام کنند.

برای درمان عفونت های آمیزشی چه باید کرد؟

اغلب عفونت‌های آمیزشی با مصرف آنتی‌بیوتیک های مناسب که توسط پزشک تجویز شده باشد درمان پذیرند. در مورد عفونت های ویروسی درمان چندان ساده نیست. ولی امکان کنترل بیماری وجود دارد. رعایت چند نکته مهم در درمان بیماری آمیزشی ضروری است:

·        از درمان خودسرانه و یا توسط افراد غیرپزشک خودداری کنید. پزش رازدار شماست. اطلاعات درست در اختیار پزشک قرار دهید.

·        دوره درمان را کامل کنید حتی اگر علائم شما با مصرف اولین آنتی بیوتیک بهبود یافته باشد.

·        ممکن است پزشک بیش از یک دارو برای شما تجویز کند. در مورد نحوه مصرف و طول مدت مصرف هر دارو از پزشک سوال کنید.

·        تا پایان دوره درمان از تماس جنسی پرهیز کنید یا حتما از کاندوم استفاده کنید.

·        ممکن است همسر یا شریک جنسی شما در حالی که علامتی از بیماری ندارد مبتلا شده باشد. بنابراین ضرورت دارد که همزمان همسر یا شریک جنسی شما بررسی و درمان شود. در غیر اینصورت آلودگی مجدد به شما سرایت خواهد کرد.

·        برای انجام آزمایش HIV در اولین فرصت اقدام کنید. مراکز مشاوره بیماری های رفتاری به صورت رایگان و محرمانه این کار را انجام می دهند نشانی نزدیکترین مرکز را از روی سایت بردارید. www.hiv-sti.ir

چگونه از عفونت های آمیزشی پیشگیری کنیم؟

·        بهترين شيوه پيشگيري از انتقال ويروس در تماس جنسي، محدود کردن شريک جنسی به يک نفر و استفاده از کاندوم در تمامي تماسهاي جنسي است. استفاده از کاندوم را به عنوان يک اصل در همه تماسهای جنسی در نظر بگيريد. اين وسيله می‌تواند از ابتلا شما به بسياری از بيماریهای آميزشی جلوگيری کند. دقت داشته باشيد که بسياری از بيماریهای آميزشی بدون علامت هستند و هميشه شما متوجه بيمار بودن شريک جنسی خود نخواهيد شد.

·        کاندوم وسیله مناسبی برای حفاظت فرد می‌باشد.

·        از تماس جنسی محافظت نشده با افراد مشکوک، ناشناس یا کسانیکه رفتارهای پرخطر جنسی و اعتیاد تزریقی دارند باید پرهیز کرد.

·        کم کردن دفعات تماس جنسی مشکوک و تعداد شرکای جنسی از احتمال آلودگی می‌کاهد.

·        جلوگیری از تماس با خون یا ترشحات جنسی در یک رابطه مشکوک می تواند تا حدی فرد را در برابر آلودگی حفاظت نماید

·        از برقراري رابطه جنسي با کسي که علائم بيماريهاي آميزشي را دارد خودداري کنيد.

·        برای برخی بيماریهای آميزشی مثل تبخال و يا زگيل تناسلی کاندوم حفاظت کمتری را به شما يا همسر شما میدهد بخصوص اگر ضايعه با کاندوم پوشيده نشود. در اين حالت بهتر است از برقراری رابطه جنسی خودداری کنيد.