معاونت بهداشت

بهترین زمان فرزندآوری چه موقع می باشد ؟

    اگر زوجین با هم بر سر مساله بچه‌دار شدن تفاهم داشته باشند، قاعدتا باید حداکثر یک سال پس از ازدواج، اولین بارداری صورت بگیرد. در این میان، به زوج‌هایی که در سنین بالا - ٣۵ تا۴٠ سالگی - ازدواج می‌کنند توصیه می‌شود هرچه زودتر اقدام به بارداری کنند؛ چون بعد از سن٣۵سالگی شانس بارداری به تدریج کاهش می‌یابد.
برخی از زوج‌ها به دلیل اینکه در ظاهر مشکلی ندارند، تصور می‌کنند که دچار نازایی نمی‌شوندو چون هنگام ازدواج به دلیل عدم تمایل به بارداری بررسی نشده‌اند  لذا در مدت طولانی تری از نازایی خود غافل می‌مانند.
 از سوی دیگر در این میان باور غلطی وجود دارد که استفاده از قرص ضدبارداری باعث نازایی می‌شود. چنین باوری درست نیست زیرا تا زمانی که فرد قرص می‌خورد، تخمک‌گذاری‌اش متوقف شده و بعد از قطع قرص، مجددا تخمک‌گذاری شروع می‌شود.  نکته مهم  در پیشگیری‌های طولانی ‌مدت این است که به دلیل افزایش احتمال عفونت مکرر و چسبندگی لوله‌های رحمی احتمال نازایی افزایش می یابد.
بنابراین به طور کلی، پیشگیری طولانی‌مدت به زوج‌ها توصیه نمی‌شود و زوج‌ها حداکثر یک تا٢سال بعد از ازدواج باید اولین بارداری را تجربه کنند.تا زودتر مشکلات باحتمالی سیستم باروری آنها مشخص گردد وتحت درمان قرار گیرند. ما به هیچ‌عنوان به زوجین توصیه نمی‌کنیم که بارداری خود را به مدت طولانی به تعویق بیندازند اما اگر زوجی پس از این مدت زمان تمایل به بارداری داشت، حتما باید قبل از بارداری تحت مشاوره قرار بگیرد،
  بارداری در سنین بالا علاوه برمادر،جنین را هم دچار مخاطرات بسیاری میکند که بخشی از شایعترین آنها عبارتست از:
سقط جنین: معمولا ٧٠% سقط های سه ماهه اول بارداری به علت اختلالات کروموزومی است.این اختلال از سن بالای تخمکها ناشی میشود.البته دراین شرایط ، سقط طبیعی برای مادر و جنین بهترین گزینه است؛ چرا که این اختلالات کروموزمی، تولد نوزادان غیرطبیعی را به دنبال دارد.دیابت و مسمومیت بارداری هم در افراد بالای ٣۵ سال شایع است،میتواند منجر به سقط جنین شود.
سندرم داون: سندرم داون یا عارضه منگولیسم یکی از عوارضی است که دامن گیر بسیاری از کودکانی میشود که مادرانی بالای سن ٣۵ سال دارند. ثابت شده که با افزایش سن مادر، بروز ناهنجاریهای کرموزومی از نوع آناپلوئیدی (ناهنجاری مربوط به عدم تقسیم کرموزوم ها) به میزان قابل توجهی افزایش پیدا میکند.
منگولیسم هم قابل پیشگیری است:
خوشبختانه در دنیای پیشرفته امروز،حتی سندرم داون هم از طریق دو روش تشخیصی و غربالگری قابل پیشگیری است. سندرم داون به روش تشخیصی صددرصد قابل شناسایی است و به دو روش نمونه گیری از پرزهای جفتی و آمینوسنتز (کشیدن مایع آمنیوتیک و بررسی کرموزومها از طریق سلولهایی که در مایع آمنیوتیک جنین تراوش شده) انجام میشود؛ اما از آنجا که روشهای تشخیصی با احتمال سقط جنین همراه است (کشیدن مایع اطراف جنین تا ١ درصد و نمونه گیری از پرزهای جفتی تا ٣ درصد) ؛به خاطر همین توصیه میشود تا حد امکان قبل از استفاده از این روشها، مادرها روش های غربالگری را تجربه کنند.
روشهای غربالگری وجود حتمی عارضه سندرم داون را تشخیص نمیدهند، اما تا ٨٠ درصد احتمال بروز آن را پیش بینی میکند . یک راه غربالگری سونوگرافی و اندازه گیری ضخامت پوست گردن جنین است. معمولا در نوزادانی که سندرم داون دارند، ضخامت بالای ٣ میلیمتر است. شیوه دیگر غربالگری هم در تست های سه گانه و چهارگانه است.
فاصله خیلی کم یا خیلی زیاد بین بارداریها می‌تواند برای فرزند بعدی مشکلاتی ایجاد کند. در دستورالعملهای بهداشتی حداقل فاصله بین دوفرزند 3 سال عنوان شده است زیرا مادر باید دوسال کامل به فرزند قبلی شیر بدهد سه ماه هم زمان تجدید وجبران ذخایر بدن مادر ومصرف قرص اسیدفولیک و.. است  و9 ماه نیز دوره زمانی بارداری را شامل می گردد. لذا حداقل فاصله بین فرزندان 3 سال توصیه شده است.
ضمن اینکه محققان کلمبیایی دریافتند فاصله بین دو بارداری بیشتر از ‪ ۵۹ماه هم، عوارض بارداری را افزایش می‌دهد. محققان بنیاد “سانتا فو دو بوگوتا” تحقیقاتی را که در سراسر جهان طی سالهای ‪ ۱۹۶۶تا ‪ ۲۰۰۶انجام شده بود را بررسی کردند. در تمام این مطالعات سن و وضع اجتماعی اقتصادی مادر که می‌تواند بر نتایج بارداری تاثیر بگذارد مد نظر قرار گرفته بود .  در این مطالعه زنانی را که بین دو بارداری خود کمترین فاصله را گذاشته بودند (کمتر از شش ماه) با زنانی که بین دو بارداری فاصله بیشتری انداخته بودند (‪ ۱۸تا ‪ ۲۳ماه) مقایسه شدند.

خطر زایمان زودرس در حاملگی‌هایی که بین دو بارداری فاصله کمتری بود ‪ ۴۰ درصد افزایش نشان می‌دهد. همچنین برای این مادران خطر تولد نوزادانی با وزن پایین ‪ ۶۱درصد و کوچک بودن جثه نوزاد ‪ ۲۶درصد بیشتر است.  همچنین احتمال بروز مشکلات برای نوزادان مادرانی که فاصله بین دو بارداری آن‌ها بیش از ‪ ۵۹ماه است ‪ ۲۰تا ‪ ۴۳درصد بیشتر است. این محققان به سرپرستی دکتر “آگوستین کانده آگودلو” می‌گویند خطرهای مرتبط با فاصله کم بین دو بارداری ممکن است ناشی از وضع جسمانی مادر باشد و مسئله فراغت نیافتن مادر از شیردهی و رفع نیازهای روانی فرزند اول مطرح نباشد.
همچنین محققان دریافتند که فاصله بسیار طولانی بین دو بارداری می‌تواند توان جسمی مادر برای تحمل بارداری بعدی را بتدریج تحلیل ببرد و وضعیتی شبیه اولین بارداری ایجاد کند. به گفته ایشان مشکلات تولد نوزادانی که پس از یک فاصله طولانی از تولد خواهر یا برادر خود بدنیا می‌آیند نظیر فرزندان اول خانواده است.
تحقیقات و بررسی‌های متعدد فواید فاصله‌گذاری مناسب بین بچه‌ها را کاملا روشن کرده است، چون در این بین نه تنها سلامت جسمی و ذهنی کودک وضع بهتری پیدا می‌کند بلکه والدین هم فرصت رسیدگی به بچه‌ها را پیدا کرده و کیفیت زندگی و تکامل کودکان بسیار بهتر و بیشتر می‌شود. در اکثر بررسی‌ها مشخص شده است وقتی فاصله بین کودکان کمتر از ۲ سال باشد احتمال کاهش بهره هوشی (IQ) در کودک بیشتر از خانواده‌هایی است که فاصله بین بچه‌ها‌یشان بیشتر از ۲ سال است.
ضمنا وقتی فاصله سنی بچه‌ها از هم بسیار زیاد باشد امکان برقراری ارتباط و بازی با هم در آنها کم می‌شود. البته در بعضی موارد این فاصله‌گذاری‌ها عمدی نیست. گاهی بارداری ناخواسته اتفاق می‌افتد و گاهی مادر به دلیل نازایی بوسیله روش‌های مختلف درمان شده است و می‌ترسد که با افزایش سن امکان بارداری مجدد در او بسیار کم‌تر شود، در نتیجه به فاصله کمی بچه دوم را به‌دنیا می‌آورد.
با توجه به تمامی این نکات و با دقت به این موضوع که در مورد فاصله مطلوب بین بارداری‌ها هنوز بحث و اختلاف نظر وجود دارد، اما دانشمندان همچنان معتقدند این فاصله نباید کمتر از 36ماه و یا بیشتر از ۵ سال باشد چون در هر دو حالت، امکان بروز مشکلاتی برای کودکان و والدین وجود دارد