معاونت بهداشت

پیاده سازی استراتژی های جدید و اقدامات نوآورانه در حذف مالاریا به ویژه در مناطق محروم مرزی جنوب و جنوب شرقی کشور

مالاریا سال های طولانی یکی از مخوف­ترین دشمنان سلامت جامعه بشریت بوده است و به عنوان یک بیماری کشنده و ناتوان کننده، از معضلات نظام سلامت جهان به شمار می­رفته است؛ این بیماری جان بسیاری از مردم را در سراسر جهان می­گرفت. در اعصار گذشته همچون کرونای امروزی، به جان و روح خانوارها می­افتاد و بسیاری از خانوارها را داغدار می کرد. برای چندین دهه همکاری صادقانه مردم با تلاش مجدانه همکاران حوزه سلامت توانست به بار بنشیند و خدا را شکر که امروز گرچه بیماری هنوز وجود دارد ولی تعداد موارد بیماری و مرگ و میر آن به حدی است که نسل جدید در بسیاری از نقاط جهان بیماری مالاریا را نمی شناسد.

مالاریا هنوز در بیش از 100 کشور جهان از جمله ایران آندمیک است. ولی خوشبختانه، تلاش های ایرانیان قیور و فهیم، امروزه حذف مالاریا را برای کشور جمهوری اسلامی ایران به ارمغان آورده است. از آنجاکه جهان در مقابل ریشه­ کنی مالاریا سرتعظیم فرود آورده است (به اثبات رسیده است که ریشه کنی در بیماری­های منتقله از حشرات  امکان­پذیر نمی باشد) لذا ترفند رسیدن به مرحله حذف را سرلوحه مقابله با مالاریا قرار داده است. در مرحله حذف، ضمن به کار بستن تمام راه­کارهای پیشگیری از ابتلا به بیماری، بر درمان بیمار و پیشگیری از مرگ بیماران تاکید خاصی شده است. برای دست­یابی به این امر لازم است بیماران صرف­نظر از ملیت آنها، با سرعت هرچه بیشتر کشف، تا تحت درمان قرار گیرند.

بیماری مالاریا انواع مختلفی دارد از جمله مالاریای ویواکس (نوع شایع در ایران)، مالاریای فالسیپاروم (نوع شایع در کشورهای آفریقایی که کشنده تر از ویواکس است)، مالاریای اواله و مالاریای مالاریه. این اسامی بر اساس عامل بیماری یعنی پلاسمودوم های مختلف نام­گذاری شده­اند. انگل بیماری از انسان بیمار، توسط پشه آنوفل که انواع مختلفی دارد به انسان سالم (حین گزش و خونخواری) منتقل می شود. فرد گزیده شده، پس از دوره کمون (چند روز تا چند ماه، بسته به نوع بیماری) علائم اولیه و غیراختصاصی مثل خستگی، احساس درد، سردرد، تهوع و استفراغ، لرزهای خفیف، تب و ... را بروز می دهد و پس از مدت زمانی حملات بیماری آغاز می شود که شامل سه مرحله لرز، تب و تعریق است. علائم می­تواند شدید هم باشد به طوری که بیمار، بسیار بدحال وحتی دچار کما و مرگ شود. در اینخصوص صرف نظر از ملیت بیماران، مراجعه به موقع بیمارانی که سابقه سفر به مناطق مالاریاخیز (پاکستان، کشورهای افریقایی، افغانستان، استان های جنوب شرقی و جنوبی کشور) دارند، به پزشک یا واحدهای بهداشتی می تواند نجات­بخش حیات بیمار باشد. پزشکان و همکاران می توانند بیماران را به مرکز مالاریا ارجاع نمایند. مرکز خدمات جامع سلامت مسجد جامع به عنوان مرکز مالاریای استان قم در خدمت بیماران مبتلا به مالاریا می باشد.

لازم به ذکر است دما و رطوبت، نقش به سزایی در توانایی پشه برای انتقال انگل دارد؛ به طوری که در اکثر پهنه استان قم به دلیل عدم وجود رطوبت کافی، پشه های آنوفل موجود در این استان، توانایی انتقال انگل را ندارند؛ لذا مالاریا در استان قم اندمیک و بومی نیست و تمامی موارد مالاریای استان قم وارده از سایر کشورها و استان های جنوبی و جنوب شرقی ایران می باشند. به همین دلیل دما و رطوبتی که اداره کل هواشناسی استان قم اعلام می کند توسط کارشناسان بهداشتی مورد رصد دائم قرار می گیرد.