معاونت بهداشت

در 30 سال گذشته محققان در مورد بیماری های قلبی عروقی به عنوان تهدیدی جدی در کشورهای در حال توسعه هشدار دادند. متاسفانه این هشدارها غالبا مورد توجه قرار نگرفت و امروزه در کشورهای در حال توسعه با شیوع بسیار زیاد بیماری های قلبی- عروقی مواجه هستیم.

پزشکان معتقدند که نباید اجازه دهیم اتفاق مشابهی در مورد پوکی استخوان بیفتد. متاسفانه بی توجهی به پوکی استخوان هنوز در میان افراد مرتبط با بهداشت، بیماران و عموم مردم به طور واضح دیده می شود. 20 اکتبر (28 مهر) هر سال روز جهانی پوکی استخوان نامیده می شود. در این روز برنامه های مختلفی در سراسر جهان برای آگاه کردن عموم در مورد پیشگیری از این بیماری که هنوز هم اغلب افراد شناخت دقیقی از آن ندارند به اجرا در می آید. در واقع اهداف برنامه های آموزشی پیشنهاد شده توسط سازمان بهداشت جهانی در جهت افزایش اطلاعات عامه مردم از نحوه عملکرد استخوان ها و پوکی استخوان است تا بدین ترتیب آگاهی نسبت به عوامل خطرساز اساسی، پیشگیری و مراقبت از بیماری افزایش یابد.

در حال حاضر بیش از 200 میلیون نفر در سراسر دنیا مبتلا به پوکی استخوان (استئوپروز) هستند. براساس گزارش سازمان بین المللی پوکی استخوان، در هر30 ثانیه یک نفر در اتحادیه اروپایی دچار شکستگی ناشی از پوکی استخوان می شود. درمان پوکی استخوان و تبعات ناشی از آن به طور مستقیم در اروپا و امریکا سالانه به مبلغی حدود 27 میلیون دلار بالغ می شود. برآورد می شود تعداد شکستگی های لگن به علت پوکی استخوان تا اواسط قرن حاضر به 3 برابر افزایش یابد.

بافت استخوان از سلول های زنده و مواد در حال تغییر تشکیل شده است. بیماری پوکی استخوان یا «استئوپروز» که به دردخاموش نیز مشهور است، عارضه ای است که در آن، تراکم سلول های استخوانی کم می شود و از قدرت طبیعی آن کاسته می شود. در این حالت، استخوان شکننده می شود و احتمال شکستگی حتی بر اثر ضربات کوچک افزایش می یابد.

پوکی استخوان از بیماری های شایع است. روند این بیماری از 35 سالگی آغاز می شود. حدود نیمی از زنان مسن تر از 45 سال و90 درصد زنان مسن تر از 75 سال، به پوکی استخوان مبتلا می شوند. در ایران نیز50 درصد زنان 40 ساله و 90 درصد زنان 75 ساله، مبتلا به این بیماری هستند. به طور تقریبی، از هر سه زن، یک نفر و از هر 12مرد یک نفر، به پوکی استخوان مبتلا می شوند و این امر در سال، منجر به ده ها هزار شکستگـی ناتـوان کننده در مبتلایان می شود. با وجود این، متاسفانه تعداد اندکی از مبتلایان پوکی استخوان مورد بررسی و ارزیابی قرار می گیرند.

عوامل مختلف

پوکی استخوان به دلایل مختلف در افراد ایجاد می شود از جمله این عوامل افزایش سن فرد است که احتمال بروز پوکی استخوان را در افراد افزایش می دهد. در واقع بعد از 30 سالگی به ازای هر 10 سال بتدریج علائم کاهش توده استخوانی افزایش می یابد. جنس، یائسگی، سابقه فامیلی، وزن و اندازه استخوان، بیماری ها، مصرف داروها، عدم تحرک، سیگار کشیدن و کمبود کلسیم و ویتامین در مواد غذایی از دیگر دلایل ابتلائ به پوکی استخوان است.

علاوه بر این موارد، پوکی استخوان به طور ثانویه در افرادی که اختلالات هورمونی و متابولیسمی مانند بیمـاری هـای مزمـن کبـد و کلیـه، دیابـت نـوع یک و اختلال رشد و هورمون های جنسی دارند بیشتر دیده می شود. همچنین از عوارض مصرف طولانی مدت داروهای حاوی کورتون نیز بروز پوکی استخوان است.

زنان 4 برابر مردان

اگرچه با افزایش سن هم مردان و هم زنان بیشتر در معرض ابتلا به پوکی استخوان قرار می گیرند اما زنان در مجموع 4 برابر بیشتر از مردان در معرض ابتلا به پوکی استخوان هستند؛ علت این امر، کوچک و ظریف بودن استخوان های زنان نسبت به مردان و متراکم بودن بیشتر استخوان آقایان است.

زنان در 75 سالگی به طور متوسط 25 درصد حجم استخوان های متراکم و 40 درصد حجم استخوان های اسفنجـی شـان را از دسـت می دهنـد و بـه طور کلی 84 درصد زنان بالای 80 سال دچار پوکی استخوان می شونـد. از طرفـی هـر قـدر یائسگـی در سنیـن پایین تر آغاز شود خطر ابتلا به پوکی استخوان افزایش می یابد.یائسگی معمولا حوالی سن 50 سالگی رخ می دهد و با بروز آن میزان هورمون های استروژن تخمدان کاهش می یابد. این هورمون نقش مهمی در استحکام استخوان ها دارد، با کمبود هورمون استروژن تخریب بافت استخوانی افزایش می یابد. زنانی که یائسگی زودرس دارند (قبل از 45 سالگی) و نیز بانوانی که تخمدان هایشان با جراحی برداشته شده است بیشتر در معرض ابتلا به پوکی استخوان هستند. زنانی که بسیار لاغرند و استخوان بندی ظریفی دارند بیش از زنان چاق یا افرادی که اسکلت بندی درشتی دارند مستعد پوکی استخوان هستند. طبق آمارها در کشور ما 30 تا 50 درصد زنان و 20 تا 30 درصد مردان به پوکی استخوان مبتلا هستند.

مهار_پوکی_استخوان_با_تشخیص_به_موقع

=================================