معاونت بهداشت

طی سال­های اخیر افزایش شیوع بیماری دیابت در جهان، این بیماری را به بزرگترین اپیدمی تاریخ تبدیل کرده است. بیش از 425 میلیون نفر از افراد 20 تا 79 ساله دنیا مبتلا به دیابت هستند. پیش بینی می شود تا سال 2050 تعداد بیماران مبتلا به دیابت بالغ بر 522 میلیون نفر خواهد رسید. بیش از یک میلیون کودک و نوجوان مبتلا به دیابت نوع یک هستند. سالانه 4 میلیون نفر به دلیل این بیماری جان خود را از دست می دهند. از طرف دیگر 392 میلیون نفر در جهان دچار اختلال تحمل گلوکز هستند که در صورت عدم مداخله موثر اغلب آنها مبتلا به دیابت خواهند شد. در حال حاضر حداقل 11 درصد جمعیت بالای 25 سال کشورمان مبتلا به دیابت هستند و حداقل 25 درصد آنان از بیماری خود آگاه نیستند. یک مورد از هر 6 تولد در اثر دیابت بارداری است.

با توجه به اهداف سند ملی پیشگیری و کنترل بیماری های غیرواگیر و عوامل خطر مرتبط، جمهوری اسلامی ایران متعهد گردیده است که سیر صعودی شیوع دیابت را تا سال 1404 متوقف نماید. همگام با ادغام برنامه مراقبت­های ادغام یافته بیماری­های غیرواگیر اطلاع رسانی همگانی در زمینه اهمیت بیماری دیابت همزمان با هفته ملی دیابت انجام خواهد شد. امسال نیز به منظور آگاهی عموم هم همشهریانمان درباره بیماری دیابت و تاکید بر اهمیت اصلاح شیوه زندگی، همانند سال­های گذشته روزهای 18 لغایت 24 آبان ماه به عنوان «هفته ملی دیابت» نام گذاری شده است و با توجه به اینکه خانواده­ها، نقش مهمی را در رفع عوامل خطر قابل تغییر برای دیابت نوع 2 بازی می­کند، می­بایست با آموزش و ترویج فعالیت بدنی و تغذیه مناسب باعث افزایش کیفیت زندگی خانواده­ها شویم. به همین جهت شعار روز جهانی دیابت «از خانواده خود محافظت کنید» (Protect your Family) می ­باشد. 

=====================================================

دیابت یک اختلال در سوخت و ساز بوده که به واسطه ی سطوح بالای گلوکز در خون ایجاد می شود. دیابت بر توانایی بدن در تولید یا پاسخ به انسولین اثر می گذارد. انسولین هورمونی است که باعث ورود قند خون به سلول های بدن برای تولید انرژی می شود. دیابت به دو نوع اصلی تقسیم می گردد: نوع اول، که در کودکی و نوجوانی اتفاق می افتد و نوع 2 که متداول ترین نوع این بیماری است و معمولاً بعد از 45 سالگی شروع می شود.

مردان و زنان هر دو تحت تاثیر این بیماری قرار می گیرند، میزان ابتلا به دیابت در زنان در سال های اخیر به طور قابل توجهی افزایش یافته است. علاوه بر این، گفته می شود که زنان بیشتر از مردان در معرض خطر ابتلا به دیابت قرار دارند، از این رو، ما در این مقاله بر روی درک علائم دیابت در زنان تمرکز می کنیم. از نظر پزشکی این اختلال به عنوان دیابت شیرین شناخته می شود.
علائم دیابت
هر چند که علائم وقوع دیابت در مردان و زنان عمدتا مشابه می باشد، اما برخی علائم وجود داشته که تنها در زنان اتفاق می افتد.
کاهش وزن بدون دلیل یکی از علائم شایع دیابت نوع 1 در زنان می باشد. حتی بعد از دنبال کردن یک رژیم غذایی سالم باز هم بدن ما قادر به استفاده از همه ی کالری ارائه شده توسط غذایی که می خوریم، نیست. درصورتی که بعد از خوردن غذای مناسب و نداشتن فعالیت های شدید جسمانی باز هم دچار کاهش وزن شدید، موضوع را حتما با پزشک متخصص در میان بگذارید.
علائم دیگری که در هر دو نوع دیابت دیده می شود، نیاز متوالی به رفتن به دستشویی می باشد. بدن انسان سعی می کند تا قند اضافی را از طریق ادرار دفع کند، و از این رو، میزان ادرار افزایش می یابد. این موضوع در دوره های کوتاه اتفاق افتاده و از نظر پزشکی پر ادرای نامیده می شوند.
ادرار بیش از حد نه تنها باعث از دست داده قند اضافی موجود در بدن شده، بلکه باعث از بین رفتن مقادیر زیادی آب نیز می شود، و در نتیجه این افراد از مشکل کم آبی رنج برده و به واسطه ی این موضوع، در سراسر طول روز دچار تشنگی شوند.
یکی از علائم معمول دیابت نوع 2 در زنان پرخوری می باشد، که از نظر پزشکی به عنوان اشتهای زیاد شناخته می شود. هنگامی که فرد مبتلا به این نوع دیابت می شود، سطح انسولین بدن بسیار بالا می رود. از آن جایی که انسولین باعث تحریک گرسنگی می شود، باعث شده که فرد احساس گرسنگی کرده و در نهایت نیاز به خوردن غذای بیش از حد داشته باشد.
علائم دیگر دیابت در زنان وقوع عفونت های پوستی و همچنین عفونت قارچی واژن می باشد که یک نوع بیماری بوده که به رشد آسان مخمر کمک می کند. زنان دیابتی ممکن است عفونت های دستگاه ادرار را نیز تجربه کنند.
اختلال در عملکرد جنسی نیز یکی از علائم شایع دیابت در زنان می باشد. گفته می شود که زنان دیابتی ممکن است در هنگام مقاربت جنسی درد و یا ناراحتی را تجربه کرده و در نتیجه در رسیدن به اوج لذت جنسی ناتوان خواهند بود.
به غیر از این علائم فیزیکی، برخی علائم فیزیولوژیکی نیز ممکن است در زنانی که مبتلا به دیابت هستند، دیده شود. آن ها ممکن است بی حالی شدید، اضطراب و گاهی اوقات تحریک احساسات بدون هیچ دلیلی را تجربه کنند.
در مورد دیابت حاملگی، هیچ علامت آشکاری وجود ندارد. با این حال، در صورتی که فشار خون زن حامله بالا باشد، احتمال ابتلا به دیابت حاملگی در او وجود دارد.
رتینوپاتی دیابتی: در این بیماری، رگ های خونی در شبکیه آسیب می بیند. بیماری رتینوپاتی دیابتی شامل آب مروارید و آب سیاه نیز می باشد. در آب مروارید، عدسی چشم تیره می شوند. در آب سیاه، فشار مایع در چشم افزایش می یابد. این امر منجر به آسیب به عصب می شود و بیماران مقداری از دید خود را از دست می دهند. چهار سطح رتینوپاتی وجود دارد: 1) خفیف، 2) متوسط، 3) شدید، 4) بسیار شدید.
نفروپاتی دیابتی: کلیه ها از واحدهایی به نام نفرون ساخته شده اند. این واحدها مسئول تصفیه ی خون و در نهایت حذف ضایعات از بدن هستند. هنگامی که فرد تحت تاثیر دیابت قرار می گیرند، نفرون های او ضخیم شده و زخم می شود. سپس شروع به نشت کرده و باعث دفع پروتیئن از ادرار می گردد. در نتیجه کلیه ها آسیب می بینند. علائمی از جمله تهوع، تورم پاها و سردرد ممکن است بروز کند.
گفته می شود که افراد دیابتی از افسردگی رنج می برند، هرچند که شواهد قوی به منظور حمایت از این ادعا وجود ندارد. هر گاه احساس عصبانیت یا گناه و یا تغییر در الگوی خواب و از دست داده اشتها را در خود احساس کردید، به منظور اطمینان از ابتلا نبود به دیابت به پزشک متخصص مراجعه کنید. با این حال، این علائم، نشانه های قطعی دیابت نیست.
دیابت بیماری عجیبی است و علامت شایع آن احساس تشنگی غیر معمول در طول روز می باشد. با این حال، برخی از علائم دیگر را نیز در خود احساس گردید، حتما به منظور اطمینان از سلامت خود به پزشک مراجعه کنید.
چند مورد از علائم دیابت به شرح زیر می باشد:
حالت تهوع، ضعف غیر قابل توضیح، تشنگی بیش از حد، افزایش ادرار، درد شکم، تپش قلب همراه با تعرق شدید، گرسنگی زیاد، اضطراب و غش کردن
علاوه بر این، در صورتی که در هنگام تنفس طعم تلخ و شیرین با بوی اسیدی را در دهان خود احساس کردید، به پزشک مراجعه کرده و احتمال بروز کتواسیدوز که یک عارضه ی خطرناک بوده که در رابطه با دیابت نوع 1 اتفاق می افتد، را بررسی کنید.
اگرچه بسیاری از زنان این علائم را تجربه نمی کنند، اما در برخی موارد، ممکن است بدون داشتن هیچ گونه علامتی برای سال ها مبتلا به دیابت نوع 2 باشند. معمولا دیابت نوع 2 بعد از از بروز مشکلات جدی سلامتی مانند حملات قلبی یا بروز مشکلات بینایی تشخیص داده می شود. از این رو، تست غربال گری جهت تشخیص وجود یا عدم وجود دیابت برای زنان بالای سن 40 سالگی ضروری می باشد.
جالب این جاست که بیماری دیابت قابل پیشگیری است. برای کاهش ابتلا به این بیماری ورزش را سرلوحه ی کار خود قرار دهید. اقدامات دیگر جهت کاهش دیابت شامل پیاده روی به مدت 30 دقیقه در روز همراه با رژیم غذایی مناسب بوده که باعث کاهش خطر توسعه ی دیابت نوع 2 می گردد.

<![if !supportLineBreakNewLine]>
<![endif]>

پزشکان می‌گویند علاوه بر علائم شناخته شده دیابت که بین همه بیماران معمولا مشترک هستند، این بیماری در زنان علائم دیگری نیز دارد.

 این دسته از علائم دیابت در زنان معمولا ناشناخته هستند و ممکن است بی‌ضرر فرض شوند اما بیماران نباید فریب بخورند و ضرورت دارد که با این علائم آشنا شوند و آنها را جدی بگیرند.

علائم دیابت که بین مردان و زنان مشترک هستند، عبارتند از:
-  افزایش احساس تشنگی
- اشتهای زیاد
- تکرر ادرار
- کاهش یا افزایش وزن
- تهوع و استفراغ
- خشکی دهان
- کاهش دید و نابینایی
- خارش پوست
- کندی در بهبود زخم‌ها
و اما علائم دیابت مخصوص زنان عبارتند از:
- عفونت‌های مهبلی
- عفونت‌های مخمری
- تاثیر روی فعالیت‌های هورمونی بدن
- ابتلا به سندرم تخمدان چند کیستی
- افسردگی
- افزایش چشمگیر تراکم کلسترول لیپوپروتئینی در مقایسه با مردان مبتلا به دیابت
به گفته متخصصان، علائم دیابت در زنان اغلب ممکن است نادیده گرفته شود یا اشتباه تشخیص داده شود. بنابراین حتما یک متخصص می‌تواند تعیین کند که این علائم دیابت مشکلاتی قابل درمان هستند یا این علائم ممکن است به دیابت منجر شوند. 

چگونه این بیماری زنان را گرفتار می کند

تقریبا 1/8 میلیون نفر و یا 2/8 درصد زنان در امریکا مبتلا به دیابت هستند، در حالی که یک سوم آنها از بیماری خود بی خبر می باشند. دیابت با عوارضی که ایجاد می کند نظیر کوری، بیماری های کلیوی، قطع عضو، حمله های قلبی و سکته مغزی، هفتمین عامل مرگ و میر و (ششمین عامل مرگ و میر به وسیله بیماری) در امریکا می باشد.

زنان مبتلا به دیابت در معرض خطر فزاینده عفونت مهبل (واژن) بوده و در طی حاملگی مشکلاتی برای آنها به وجود می آید.

زنانی که در حال حاضر دچار دیابت نیستند، در دوران بارداری در معرض خطر ابتلا به دیابت دوران حاملگی قرار می گیرند.

دیابت بارداری در 2 تا 5 درصد حاملگی ها به وجود می آید ولی پس از اتمام دوران بارداری از بین می رود. زنانی که مبتلا به دیابت حاملگی می شوند در سال های بعدی زندگی خود در معرض خطر ابتلا به دیابت نوع 2 قرار می گیرند.

زنان و عوارض دیابت

خطر اغمای دیابتی 50 درصد در زنان بیش از مردان می باشد. اغمای دیابتی وضعیتی است که در اثر کنترل نکردن دیابت به وجود می آید و علامت آن میزان بالای قند خون و کندن (تولید ناقص سوخت و ساز چربی در خون) می باشد. اگر چه اغمای دیابتی همیشه با مقدار بالای قند خون همراه است اما میزان بالای قند خون عامل به وجود آورنده آن نیست. عامل آن فقدان انسولین می باشد. قبل از اینکه انسولین درمانی متداول شود اغمای دیابتی عامل اصلی مرگ در اثر دیابت بود.

زنان مبتلا به دیابت 6 تا 7 برابر زنان غیر دیابتی از بیماری عروقی محیطی رنج می برند. بیماری عروقی محیطی اختلالی است که در نتیجه کم شدن جریان خون و اکسیژن در بافت های کف و ساق های پا پدیدار می شود. علامت اصلی این بیماری لنگیدن متناوب (درد در ران، ماهیچه ساق پا و باسن در هنگام ورزش) می باشد.

لنگیدن متناوب همراه با 3 تا 4 برابر خطر بیماری کرونر قلب، سکته مغزی یا ناتوانی قلبی در زنان مبتلا به دیابت می باشد.

بارداری و دیابت

حاملگی انسولین بیشتری را در بدن نسبت به شرایط نرمال می طلبد چون در این دوران هورمون هایی تولید می شوند که در مقابل انسولین مقاوم هستند. برای زنان مبتلا به دیابت کنترل دقیق قند خون قبل از آبستنی و در طی دوران بارداری برای سلامت مادر و نوزاد حیاتی می باشد.

میزان نقص عضو مادرزادی در نوزادان تازه متولد شده از مادرانی که قبلاً دیابت داشته اند مختلف است. این نسبت در مادرانی که قبلاً تحت مراقبت بوده اند بین صفر تا 5 درصد و در مادرانی که مراقبت قبلی دریافت نمی داشته اند حدود 10 درصد می باشد.

بین 3 تا 5 درصد بارداری ها در بین زنان مبتلا به دیابت منجر به مرگ نوزادان در عرض 28 روز می شود. این نسبت در مادران غیر دیابتی 5/1 درصد می باشد.

نوزادان سنگین وزن اغلب 2 تا 3 برابر در بین زنان باردار دیابتی بیشتر دیده می شوند. به خاطر احتمال درشت بودن جنین در مادران دیابتی امکان سزارین در آنها 3 تا 4 برابر زنان عادی می باشد.

احتمال اینکه زنان مبتلا به دیابت دچار مسمومیت خون شوند 5 بار بیشتر از دیگران است. مسمومیت خون اختلال ناشناخته ای است که علایم آن پرفشاری خون، پروتئین در ادرار، ادم، سردرد و تاری دید می باشد.

تقریبا 2 تا 5 درصد زنان باردار غیر دیابتی مبتلا به دیابت حاملگی می شوند؛ نوعی دیابت که فقط در دوران بارداری روی می دهد.

تقریبا 40 درصد زنان مبتلا به دیابت حاملگی که قبل از بارداری چاق بوده اند در عرض 4 سال مبتلا به دیابت نوع 2 می شوند. اگر زنان وزن کمتری داشته باشند احتمال مبتلا شدن به این نوع دیابت در طول مدت ذکر شده کمتر است.

دیابت و کنترل موالید

قرص های ضد حاملگی روی قند خون و کنترل دیابت اثر منفی می گذارد.

استفاده از دستگاه (IUD) ممکن است ایجاد عفونت نماید. چون زنان دیابتی قبلاً در معرض خطر عفونت بوده اند. اکثر آنها نباید از (IUD) استفاده نمایند.

چه باید کرد؟

در شرایط ایده آل، زنان دیابتی باید بیماری خود را تحت کنترل دقیق قرار دهند و به طور مرتب توسط یک تیم مجهز و ورزیده تحت آزمایش باشند.

آموزش بیمار بسیار مهم است. افراد مبتلا به دیابت، با کمک تیم مراقب خود می توانند خطر عوارض بیماری را کم کنند به شرط آنکه در مورد بیماری شان به آنها تعلیماتی داده شود.

یادگیری و تمرین مهارت های لازم برای کنترل بهتر میزان قند خون و نگه داشتن آن نزدیک به حد طبیعی و مراقبت مرتب از طرف تیم پزشکی می تواند کارساز باشد.

تعلیمات تیم پزشکی حیاتی است. چون مبتلایان به دیابت چند برابر در معرض بیماری های عروقی هستند، آنها باید به طور مرتب تحت نظر تیم پزشکی معتبر مجهز به جدیدترین دانش روز در مورد دیابت قرار

داشته باشند تا تشخیص به موقع و درمان مناسب در مورد عوارض جدی بیماری در مورد آنها انجام شود.

زنان باردار غیر دیابتی باید بین هفته های بیست و چهارم تا بیست و ششم حاملگی برای کنترل دیابت حاملگی بررسی شوند مگر اینکه در گروه کم خطر قرار داشته باشند. این گروه عبارتند از: کسانی که سن آنها کمتر از 25 سال است، در خانواده آنها سابقه دیابت وجود ندارد، وزن بدن شان طبیعی است و جزو نژادها یا اقوامی که دیابت در میان آنها شیوع دارد نمی باشند مانند: امریکای لاتین، سیاهان امریکا، بومیان امریکا و آسیایی ها.