معاونت بهداشت

معمولا پزشکان وکارکنان بهداشتی برای زنان باردار از 16هفتگی تا سه ماه بعد از زایمان مکمل های مولتی ویتامین و مواد معدنی مانند آهن تجویز می کنند زیرا مادران حتی با داشتن یک تغذیه خوب هم نمی توانند تمام نیاز خود و فرزندشان رابه این مواد تامین نمایند و به این دلیل مصرف مکمل ها ضرورت می یابد.

•1.      چرا همه مادران بایدقرص آهن مصرف کنند:

آهن در حمل اکسیژن در خون و انتقال آن به اندامها از جمله مغز، کبد، کلیه ها و سایر قسمت های بدن نقش دارد. از آنجا که حجم خون مادر در هنگام بارداری تا 50 درصد افزایش می یابد؛ در نتیجه یک خانم باردار در طول دوران بارداری به 500 میلی گرم و جنین وی به 300 میلی گرم آهن اضافه نیاز دارد.

از آنجا که کمبود آهن در بسیاری از زنان شایع است ممکن است با ایجاد بارداری این حالت تشدید شده و مادر و جنین دچار عوارض ناشی از این کمبود شوند. همچنین مادرانی که زایمان طبیعی دارند حدود نیم لیتر و مادرانی که سزارین شده اند حدود یک لیتر خون از دست می دهند که باید این خون ازدست رفته بعد از زایمان جبران شود.

عوارض کم خونی فقر آهن چیست؟

• رشد ناکافی وکم وزنی جنین وکودک
• کاهش اکسیژن رسانی به سلولهای مغز جنین واختلال در عملکرد مناسب مغز
• رنگ پریدگی، خستگی و بیحالی و بی حوصلگی مادر
• سرگیجه وکاهش تمرکز وسردرد مادر
• افزایش احتمال عفونت وخونریزی شدید بعد از زایمان
• تپش قلب، تنگی نفس، ورم
• ضعیف شدن عضلات یا گرفتگی عضلات وحساس شدن به سرما

برخی از راه های اساسی برای پیشگیری از کم خونی فقر آهن:

• برای جبران کمبود آهن علاوه برمصرف غذاهای حاوی آهن باید قرص آهن از 16هفتگی بارداری تاسه ماه بعد از زایمان روزانه یک عدد مصرف شود.
• منابع غذايي حاوي آهن مثل گوشت، مرغ، ماهي، حبوبات و سبزي هاي سبز تيره مثل جعفري در برنامه غذايي روزانه استفاده گردد.
• از انواع مغزها مثل گردو، بادام، پسته و انواع خشكبار مثل برگه ها، توت خشك، كشمش و خرما كه منابع خوبي از آهن هستند بعنوان ميان وعده استفاده شود.
• مصرف منابع غذايي ويتامين C مثل سبزي هاي تازه و سالاد (شامل گوجه فرنگي، كلم، گل كلم، فــلــفل دلمه اي) و همچنين چاشني هايي مثل آب ليمو و آب نارنج تازه را كه جذب آهن را افزايش مي دهند به همراه غذا مفید است.
• براي جذب بهتر آهن غذا، بايد از مصرف چاي، قهوه و دم كرده هاي گياهي يك ساعت قبل از غذا و حداقل دو ساعت پس از غذا خودداري كرد. همچنين از مصرف چاي پررنگ خودداري شود.
• براي كاهش اختلالات گوارشي و جذب بهتر آهن بهترين زمان مصرف قرص آهن پس از غذا و يا شب قبل از خواب است.

•2.     چرا همه مادران بایدقرص مولتی ویتامین مصرف کنند؟

در دوران بارداری و شیردهی، نیاز مادر به برخی از مواد مغذی و ویتامین ها نسبت به پیش از بارداری بیشتر می شود. از جمله این ویتامین ها می توان به ویتامین D، E، C، B₁، B₂ و B₁₂ اشاره کرد. این ویتامین ها نقش مهمی در سلامت مادر و جنین داشته و برخی از آنها از طریق شیردهی به بدن نوزاد منتقل می شود.

عوارض کمبود ویتامین ها:

• کمبود ویتامینC: ضعف استخوان ها، طولانی شدن ترمیم بخیه های مادر، ایجاد مشکلات انعقادی خون
• کمبود ویتامینهای گروهB: ضعف عضلانی، ورم اندام ها، مشکلات عصبی، ترک لبها، مشکلات پوستی، بیخوابی، افسردگی
• کمبود ویتامین A : شب کوری،کم خونی،مشکلات پوستی
• کمبود ویتامینD: نرمی استخوان درشیرخوار،مشکلات استخوانی در مادر،ضعف ماهیچه ها و شکنندگی استخوان مادر، فراهم شدن زمینه پوکی استخوان

برخی از راه های مهم برای پیشگیری از کمبود ویتامین ها:

• علاوه بر مصرف مواد غذایی حاوی ویتامین، کلیه مادران باردار بایستی از ابتدای ماه چهارم بارداری تا سه ماه پس از زایمان، روزانه یک عدد قرص مولتی ویتامین مصرف نمایند.
• به طور کلی سبزی ها و میوه های تازه، جوانه غلات و حبوبات، شیر و لبنیات، تخم مرغ، ماهی، گوشت و جگر از منابع غذایی غنی این ویتامین ها محسوب می شود.
• استفاده بیشتر از غذاهای تهیه شده با سبزیجات مانند آش، خورش های حاوی سبزی وکرفس، کوکو و غیره توصیه می شود.
• اضافه کردن پودر جوانه غلات(گندم) و حبوبات(ماش و عدس) در انواع سالاد، ماست وماست خیار در تامین ویتامین ها مفید است.
• قرار گرفتن دست ها و صورت روزانه 15-10 دقیقه در مقابل نور مستقیم و ملایم آفتاب(نه از پشت شیشه) برای تامین بخش قابل توجهی از ویتامین D ضروری است.