خود مراقبتی، کلیدی برای سبک زندگی سالم

هفته سلامت گرامی باد (7-1 اردیبهشت ماه)

خود مراقبتی، کلیدی برای سبک زندگی سالم

موضوع هفته سلامت 1393 جمهوری اسلامی ایران، «یک عمر سلامت با خود مراقبتی» تعیین شده است. خود مراقبتی به معنی مراقبت از خود در راه سالم زیستن است، و می تواند شامل یک مسواک زدن ساده، انجام حرکات ورزشی، انتخاب مواد غذایی سالم برای تغذیه و یا مصرف صحیح دارو هنگام بیماری و موارد مشابه باشد. خود مراقبتی همچنین به معنی داشتن زندگی فعال از طریق ایجاد فضایی شاداب و پویا و به دور از استرس در زندگی و توجه به اموری مانند باغبانی، دیدار با دوستان و خانواده، رفتن به مسافرت و غیره برای حفظ و بهبود سلامت می باشد. در صورتی که فرد دچار بیماری های طولانی مدت و مزمن باشد خود مراقبتی مواردی مانند نوع رژیم غذایی و تبعیت از دستورات پزشک را شامل می شود.

البته خود مراقبتی به این معنا نیست که شما نیازی به کمک پزشک و سایر کارکنان بهداشتی ندارید بلکه تیم مراقبت های بهداشتی برای انجام حمایت های لازم باید در کنار شما باشد. در واقع داشتن یک برنامه خودمراقبتی، چگونگی رفتار ما با جسم و روان خود را مشخص می کند. با چنین برنامه ای می توانیم گام هایی برای حفظ تندرستی، کاهش استرس و بهبود کیفیت زندگی خود برداریم.

خودمراقبتی دارای چهار بعد مهم است:

 خودمراقبتی جسمی

 خودمراقبتی روانی و عاطفی

 خودمراقبتی اجتماعی

 خودمراقبتی معنوی

• خودمراقبتی جسمی شامل فعالیت هایی مانند تغذیه سالم، تمرینات ورزشی و خودداری از مصرف سیگار و دخانیات می شود که این موارد نه تنها در سلامت جسمی ما نقش دارند، بلکه تأثیر بسیار زیادی بر سلامت روحی و روانی ما نیز می گذارد. توجه فرد به سلامت جسمی خود مانند انجام معاینات دوره¬ای منظم به منظور کشف زودرس بیماری¬ها و اختلالات سلامتی (مانند اندازه گیری منظم فشارخون، قند و چربی خون، انجام خودآزمایی سرطان سینه و آزمایش پاپ اسمیر در زنان و غیره)، توجه به مصرف میوه و سبزیجات و دقت در انتخاب مواد غذایی سالم هنگام خرید، پرهیز از رفتارهای پرخطر مانند رانندگی با سرعت زیاد و دوری از مصرف دخانیات، الکل و یا مواد مخدر و محرک بخشی از خود مراقبتی جسمی برای دستیابی به سلامت می باشد.

• خود مراقبتی روانی و عاطفی در برگیرنده احساسی است که نسبت به خودمان و توانایی هایمان برای مدیریت احساسات و مقابله با مشکلات داریم. سلامت روانی و عاطفی چیزی بیش از فقدان افسردگی، اضطراب و دیگر مسایل روانی است و به وجود ویژگی هایی مثبت روانی مانند سازگاری، خوش خلقی، نوع دوستی و غیره اشاره دارد. افراد سالم از لحاظ عاطفی و روانی، قادرند با شرایط سخت مقابله کنند و نگرش مثبت شان به زندگی را حفظ کنند. آنها در زمان های سختی نیز کارآمد، انعطاف پذیر و خلاق باقی می مانند.

• خودمراقبتی اجتماعی نیازهای اجتماعی شامل نیاز به تعلق، عشق و محبت را در بر می¬گیرد. روابط اجتماعی ما برای حفظ سلامت روانی و همچنین سلامت جسمی¬مان بسیار حیاتی است. داشتن فعالیت اجتماعی و حفظ روابط بین فردی می¬تواند به ما کمک کند تا سلامت جسمی و روانی خود را حفظ کنیم. افرادی که دوستی¬های نزدیک خود را حفظ می¬کنند و راه¬های دیگری را برای تعامل اجتماعی پیدا می¬کنند، نسبت به افراد منزوی، زندگی طولانی تری دارند. روابط و تعاملات اجتماعی ما با تقویت سیستم ایمنی بدن، موجب حفاظت از ما در برابر بیماری ها می شوند. لذت وجود خانواده و دوستان در اطراف ما می تواند به کاهش استرس کمک کند.

• خودمراقبتی معنوی نیز به ما کمک می کند با خالق هستی آشنا شویم و معنای حقیقی زندگی را درک کنیم. تنها زمانی که با خالق خود ارتباط برقرار کنیم، می توانیم تمام استعدادهای وجودی خود را شکوفا سازیم. خودمراقبتی معنوی کمک می کند تا از طریق اتصال به یک منبع بی پایان قدرت در مواجهه با سختی ها و ناکامی قدرت سازگاری خود را افزایش داده و برای حل مشکلات چاره جویی کنیم.

البته باید توجه داشت که برای حفظ و ارتقاء سلامت از طریق خود مراقبتی داشتن برنامه خودمراقبتی فردی، کار مهمی است. البته موفقیت در اجرای برنامه خودمراقبتی تابع تعهد واقعی فرد نسبت به اجرای آن است. چنین تعهدی تنها زمانی ممکن است که تشخیص دهیم چنین برنامه ای برای رفاه و تندرستی ضروری است و خود مراقبتی را به عنوان کلیدی برای سبک زندگی سالم در زندگی خود برگزینیم.

نمونه یک برنامه خود مراقبتی:

خودمراقبتی جسمی:

سه تا چهار بار در هفته پیاده روی کنم.

 یک بار در هفته شنا کنم.

 یک لیوان اضافی آب در روز بنوشم.

 یک قطعه بیشتر میوه در روز بخورم.

 محیط زندگی خودم را سرو سامان بدهم.

خودمراقبتی روانی و عاطفی:

 یاد بگیریم که وقتی لازم است بگوییم «نه».

 زندگی در محل کار و خانه را از هم جدا کنم.

 احساسات خودم را بنویسم.

 با یک دوست یا مشاور مورد اعتماد صحبت کنم.