معاونت بهداشت

پیشگیری از مصرف قلیان در نوجوانان

استعمال دخانیات تنها به معنی مصرف سیگار نیست. مواد دخانی به موادي گفته می شود که همه یا قسمتی از ماده خام تشکیل دهنده آن از گیاه توتون یا تنباکو یا مشتقات آن باشد. بنابراین، پیپ و قلیان نیز دخانیات محسوب می شوند. متاسفانه عرضه روزافزون و شایع مواد دخانی قلیان در اماکن تفریحی و رستوران ها و قهوه خانه ها، تبلیغات فریبنده در مورد قلیان و تنباکوهاي میوه اي و معطر، تغییر مصرف قلیان از فرم سنتی در سنین بالا به فرم مدرن (میوه اي و... ) در سنین پایین و استفاده از آن بعنوان وسیله تفریحی و در دسترس بودن و یا قیمت پایین انواع مواد دخانی از عوامل محیطی تاثیر گذار در کاهش سن شروع مصرف مواد دخانی و بویژه تغییر الگوي مصرف مواد دخانی در جوانان از سیگار به قلیان است.
افزایش شیوع مصرف قلیان در جامعه در سال هاي اخیر نشان از کم اهمیت و یا بی اهمیت دانستن قلیان به عنوان یک ماده دخانی و اعتیادآور است. به طوري که حتی منجر به استعمال آن توسط خانواده به صورت دسته جمعی در محافل خصوصی و یا در اماکن عمومی شده و حتی به عنوان وسیله اي براي ایجاد صمیمیت بیشتر از طرف والدین و یا سالخوردگان خانواده به نوجوانان و جوانان خانواده معرفی و تعارف می شود و مصرف آن ناآگاهانه مورد ترغیب از طرف والدین قرار می گیرد.
باید توجه داشت کلیه مواد دخانی به علت وجود نیکوتین، اعتیاد آور بوده و مصرف حتی گاه بی گاه آن می تواند منجر به اعتیاد و وابستگی فیزیکی به نیکوتین شود و دروازه اي براي اعتیاد شود. ضمن آن که دود ناشی از آن به عنوان دود دست دوم در محیط پراکنده شده و سایر افرادي را که در آن محل مصرف کننده قلیان نیستند، در معرض عوارض آن قرار دهد.
استنشاق تحمیلی دخانیات
کودکان و نوجوانان اولین قربانیان بی گناه دود تحمیلی دخانیات هستند. قرار گرفتن در معرض دود سیگار، خطر بیمار يهاي تنفسی را در کودکان تا 50 درصد افزایش خواهد داد. میزان بروز سرماخوردگی، عفونت گوش میانی، گلودرد، سرفه و گرفتگی صدا در کودکانی که والدین سیگاري دارند بیش از کودکان داراي والدین غیرسیگاري است.
استراتژي هاي کنترل دخانیات در نوجوان و جوانان:
مصرف دخانیات مانند هر عامل بیماري زاي دیگر باعث مرگ و میر و بیماريزایی در انسان می شود و نحوه برخورد با مشکل مصرف دخانیات نیز مانند برخورد با دیگر مسائل بهداشت عمومی بر سه محور میزبان (فرد سیگاري)، عامل بیماري زا (مواد دخانی) و محیط (عوامل محیطی موثر بر مصرف دخانیات) استوار است که اقدامات موثر بر هر یک از این موارد می تواند به درك بهتر این مشکل بهداشتی و مبارزه موثرتر با آن کمک نماید.
با توجه به مطالب بالا، موارد زیر از موثرترین راهکارهاي پیشگیري از شروع مصرف دخانیات در گروه سنی نوجوان شناخته شده اند:
1. لازم است عوارض و مخاطرات استفاده از دخانیات را به آنان بشناسانیم تا با فواید آن که می تواند موقت و آنی باشد ، مقایسه کرده، بسنجند و قضاوت نمایند.
2. درك نوجوانان و جوانان را نسبت به عادي و طبیعی بودن مصرف مواد دخانی، به چالش بکشیم.
3. اطلاعات و مهارت هاي لازم را براي ارتقاي اعتماد به نفس و کسب مهارت نه گفتن آنان، فراهم کنیم.