هفته سلامت بانوان ایرانی گرامی باد

بنا بر اعلام معاونت بهداشت وزارت بهداشت، عناوین روز شمار هفته سلامت بانوان ایران در سال 1403 به شرح ذیل اعلام شده است.
سه شنبه 24 مهر 1403 سلامت مادری و فرزند آوری
چهارشنبه 25 مهر 1403 سواد سلامت، خودمراقبتی و سلامت زنان
پنج شنبه 26 مهر 1403 شیوه زندگی سالم در دوره های مختلف زندگی زنان
جمعه 27 مهر 1403 نقش خانواده در حفظ و ارتقا سلامت زنان، مادران و فرزندان
شنبه 28 مهر 1403 فرصت ها و تهدیدات رسانه ای و تاثیرات آن بر سلامت زنان
یکشنبه 29 مهر 1403 بر اساس اولویت های دانشگاهی و بومی
دوشنبه 30 مهر 103 سرطان پستان از پیشگیری تا بهبودی

========================================

موضوعات مهم برای سلامت زنان:

- سرطان: سرطان پستان ووروده بزرگ از سرطان های شایع زنان در ایران هستند وبالاترین میزان مرگ ومیر دراواخرمیانسالی به علت سرطان پستان می باشد. این در شرایطی است که با خود ارزیابی ماهانه پستان وانجام ماموگرافی پس از 40 سالگی وانجام آزمایش بررسی خون مخفی درمدفوع از 50 سالگی به بعد ( درافراد بدون سابقه خانوادگی سرطان گوارشی ) به شناسایی زودهنگام بیماری کمک کرد واز پیشرفت آن جلوگیری نمود.
- سلامت باروری: مشکلات سلامت جنسی و باروری مسئول یک سوم مسائل بهداشتی زنان 15 تا 44درتمام دنیا ست. سازمان جهانی بهداشت سلامت جنسی را اینگونه تعریف می‌کند: «سلامت جنسی وضعیتی از رفاه جسمی، روانی و اجتماعی در رابطه با تمایلات جنسی است که نیازمند رویکرد مثبت و محترمانه نسبت به روابط جنسی است. اختلال عملکرد جنسی معمولاً چندعلتی است، اما یکی از دلایل مهم آن وجود انتظارات غیرواقع بینانه در یک یا هر دو همسر است..
- سلامت مادر: گرچه در حال حاضر بسیاری از زنان از مراقبت های دوران بارداری و زایمان بهره مند می شوند لیکن این مزایا به همه جا تعمیم نمی‌یابد . هنوز هم زنان بر اثر عوارض بارداری، سقط و زایمان جان خود را از دست می دهند. در حالیکه امکان پیشگیری از بسیاری از این مرگ‌ها وجود دارد..
- عفونت های مقاربتی: اهمیت محافظت در برابر عفونت HIV و ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) (شایع ترین STI در جهان) بر کسی پوشیده نیست. اما انجام اقدامات پیشگیری و درمان بیماری هایی مانند سوزاک، کلامیدیا و سیفلیس نیز حیاتی است.
- خشونت علیه زنان: زنان می توانند در معرض طیفی از اشکال مختلف خشونت فیزیکی یا جنسی - توسط شریک زندگی یا شخص دیگری قرار بگیرند. امروزه،دردنیا از هر سه زن زیر 50 سال، یک نفر خشونت فیزیکی و یا جنسی را تجربه کرده است. خشونتی که بر سلامت جسمی و روانی آنها تأثیر می گذارد. برای کارکنان بهداشتی مهم است که نسبت به خشونت هوشیار باشند تا بتوانند به پیشگیری از آن کمک کنند و همچنین از افرادی که آن را تجربه می کنند حمایت کنند.
- سلامت روان: شواهد حاکی از آن است که زنان بیشتر از مردان مستعد تجربه اضطراب، افسردگی و شکایات جسمانی هستند - علائم فیزیکی که نمی‌توان آنها را از نظر پزشکی توضیح داد. افسردگی که شایع ترین مشکل سلامت روان زنان محسوب می شود.. لذا کمک به حساس کردن زنان به مسائل مربوط به سلامت روان و دادن اعتماد به نفس به آنها برای کمک گرفتن، حیاتی است.
- بیماری‌های غیرواگیر: هنوز هم بیماری‌های غیرواگیر اجازه نمی دهد زنان زیادی بویژه در کشورهای با درآمد کم و متوسط سن بالاتر از 65 سال را ببینند.. کمک به دختران و زنان برای اتخاذ سبک زندگی سالم در مراحل اولیه، کلید زندگی طولانی و سالم است.درایران براساس آخرین پیمایش عوامل خطر بیماری های غیر واگیر سال 1400:

31%زنان ایرانی چاق هستند وفقط 28 % زنان ایرانی دارای وزن مناسب هستند
7/14 %زنان ایرانی مبتلا به دیابت هستند
33% زنان ایرانی سابقه فشارخون بالا دارند
51%زنان 55تا 64 سال مبتلا به فشار خون بال بوده ویا سابقه آن را داشته اند

این در شرایطی است که با تغییرات گام به گام ومستمر در شیوه زندگی (تغذیه وفعالیت بدنی ) می توان از ابتلا به تمام این بیماری ها که طبق تحقیقات جدید از تباط آن به سبک زندگی انسان اثبات شده است پیشگیری کرد

- بالا رفتن سن: زنان مسن بویژه زنان خانه دار که حقوق بازنشستگی و مزایای مناسبی ندارند، ممکن است دسترسی کمتری به مراقبت های بهداشتی و خدمات اجتماعی نسبت به همتایان مرد خود داشته باشند. همراه شدن فقر با سایر شرایط پیری، مانند زوال عقل، زنان مسن را در معرض خطرات سلامتی بیشتری قرار میدهد.

=========================================

فعالیت بدنی در دوران های مختلف زندگی

تعریف فعالیت بدنی از نظر سازمان بهداشت جهانی (WHO)، عبارت است از هر حرکت بدن که توسط عضلات اسکلتی ایجاد و منجر به مصرف انرژی می شود. فعالیت بدنی شامل تمام حرکات در اوقات فراغت، جابجایی از یک مکان به مکان دیگر یا بخشی از شغل فرد است. هم فعالیت های با شدت متوسط و هم شدید، سلامتی را افزایش می دهند. فعالیت های بدنی رایج عبارتند از پیاده روی، دوچرخه سواری، ورزش حرفه ای، تفریحات ورزشی و بازی کردن

مزایای فعالیت بدنی و خطر فعالیت های نشستنی و کم تحرکی

کم تحرکی از عوامل خطر مرگ ناشی از بیماری های غیرواگیر به شمار می رود. افراد دارای فعالیت بدنی ناکافی، 20 تا 30 درصد خطر مرگ بیشتری در مقایسه با افراد دارای فعالیت بدنی کافی دارند. فعالیت بدنی منظم مرتبط است با:

در کودکان و نوجوانان: بهبود آمادگی جسمانی، بهبود سلامت قلب، سلامت استخوان، سلامت روان و کاهش میزان چربی بدن

در بزرگسالان و سالمندان: کاهش مرگ ناشی از همه علت ها، کاهش مرگ ناشی از بیماری قلبی عروقی، پر فشاری خون، بروز دیابت نوع 2، کاهش سقوط و بهبود سلامت روان، سلامت شناختی، خواب، میزان چربی بدن

در مادران باردار و زنان پس از زایمان: کاهش خطر پره اکلامپسی، افزایش فشار خون بارداری، دیابت حاملگی، ازدیاد وزن بارداری، عوارض زمان زایمان، افسردگی پس از زایمان و عوارض نوزادی. فعالیت بدنی تاثیر منفی بر وزن تولد یا افزایش خطر مرده زایی ندارد.

فعالیت های نشستنی شامل هر وضعیتی با کاهش مصرف انرژی بدن مانند نشستن، دراز کشیدن در حالت بیداری است. امروزه با استفاده از حمل و نقل موتوری و افزایش استفاده از صفحات نمایش در کار، آموزش و تفریح روز به روز فعالیت های نشستنی بیشتر می شوند. میزان بالاتر فعالیت ها و رفتارهای نشستنی منجر به کاهش سلامتی می شوند:

در کودکان و نوجوانان: افزایش میزان چربی بدن، کاهش سلامت قلبی متابولیکی، کاهش تناسب اندام، کاهش طول مدت خواب

در بزرگسالان: افزایش مرگ ناشی از همه علت ها، افزایش مرگ ناشی از بیماری قلبی عروقی و سرطان ، افزایش بروز بیماری قلبی عروقی، سرطان و دیابت نوع 2

میزان فعالیت بدنی توصیه شده

سازمان بهداشت جهانی برای کودکان، نوجوانان، بزرگسالان، سالمندان، زنان باردار و پس از زایمان توصیه های فعالیت بدنی را فراهم کرده است. در این راهنما تاکید فراوان شده که هر میزان فعالیت بدنی از عدم انجام آن بهتر است و تمام گروه های سنی باید زمان فعالیت های نشستنی را کاهش دهند.

اینفوگرافی فعالیت بدنی، خلاصه راهنمای فعالیت بدنی تمام گروه ها سنی سازمان بهداشت جهانی است.

میزان کم تحرکی در جهان

نزدیک به یک سوم بزرگسالان جهان (31 %) کم تحرک هستند. بدین مفهوم که توصیه WHO مبنی بر حداقل 150 دقیقه فعالیت بدنی با شدت متوسط در هفته را انجام نمی دهند. کم تحرکی، 5 درصد از سال 2010 تا 2022 افزایش داشته است. در صورت ادامه این روند، میزان عدم انجام فعالیت بدنی به میزان توصیه شده WHO به 35 درصد در سال 2030 خواهد رسید.

در جهان، تفاوت های سنی و جنسی در میزان کم تحرکی وجود دارد.

زنان به طور میانگین 5 درصد بیشتر از مردان فعالیت کمتری دارند. این میزان از سال 2000 تغییری نکرده است.

بعد از 60 سالگی، میزان کم تحرکی هم در مردان و هم در زنان افزایش می یابد.

نوجوانان (17 – 11 سال) به میزان 81 درصد کم تحرک هستند.

دختران نوجوان کمتر از پسران نوجوان (85 درصد در مقابل 78 درصد) فعال هستند.

تخمین زده شده است در صورتی که میزان کم تحرکی کاهش نیابد، هزینه کم تحرکی برای نظام بهداشتی در فاصله سال های 2020 تا 2030 در حدود 300 بیلیون دلار آمریکا خواهد بود.

====================================

خود مراقبتی :

سلامتی از دیدگاه Who : حالتی از رفاه کامل جسمی، روانی و اجتماعی است و نه صرفاً فقدان بیماری یا ناتوانی. برخورداری از بالاترین استانداردهای قابل دستیابی سلامت یکی از حقوق اساسی هر انسانی بدون تمایز از نژاد، مذهب، عقاید سیاسی، شرایط اقتصادی یا اجتماعی است.

سلامتی حالت تعادل است، تعادلی که فرد در درون خود و بین خود و محیط اجتماعی و فیزیکی خود برقرار می کند.

خود مراقبتی و مداخلات به موقع و موثر، سبب ایجاد رفتارهای پیشگیرانه جهت حفظ و ارتقاء سلامت افراد خواهد بود.

خودمراقبتی از دیدگاه WHO : عبارتند از توانایی افراد، خانواده ها و جوامع برای ارتقای سلامت، پیشگیری از بیماری، حفظ سلامت، و مقابله با بیماری و ناتوانی با یا بدون حمایت یک کارمند بهداشتی.است.

سازمان جهانی بهداشت مداخلات خودمراقبتی را برای هر کشور، حیاتی و کشسورها رابرای رسیدن به پوشش همگانی سلامت، ارتقای سلامت، ایمن نگه داشتن جهان و خدمت به افراد آسیب پذیر توصیه می کند.

مداخلات خودمراقبتی ابزارهایی با کیفیت هستند شامل داروها، مشاوره، تشخیص و/یا فناوری‌های دیجیتالی که می‌توان به طور کامل یا جزئی خارج از خدمات بهداشتی رسمی به آنها دسترسی داشت. که بسته به مداخله، آنها را می توان با یا بدون نظارت مستقیم کارکنان بهداشتی استفاده کرد.

WHO در باب مداخلات خودمراقبتی جهت رفاه و سلامتی توصیه ای داشته که مداخلات باید در یک محیط حمایتی وامن صورت گیرد، از جمله گزینه های منتخب برای گروه هدف :

ارائه خدمات با کیفیت بالا برای حمایت خانواده، مانند خدمات ناباروری، ارتقاء سلامت جنسی و باروری
اطلاع رسانی در خصوص عوارض خطرناک سقط های غیر قانونی
مبارزه با عفونت های مقاربتی، از جمله HIV، عفونت های دستگاه تناسلی و سرطان دهانه رحم
بیماری های غیر واگیر از جمله سلامت روان، بیماری های قلبی عروقی و دیابت و....

شناخت سلامت و بیماری، دانش سلامت و آگاهی از تهدیدات سلامتی، در پیدایش رفتارهای خودمراقبتی نقش دارند. مثلا در بیماران پیش دیابتی با بالا بردن سطح آگاهی آنان از عوارض این بیماری می توان جلوگیری کرد. ایجاد خودمراقبتی پیشگیرانه و مدیریت درروابط زناشویی ویا فرزندآوری سبب حمایت خانواده و ارتقائ سلامت جنسی می شود..

شناسایی رفتارهای خودمراقبتی پیشگیرانه کمک می‌کند تا تسهیل‌کننده‌ها و بازدارنده‌های تأثیرگذار بر سلامتی زنان، از نظر زنان، آشکار شوند.

رفتارهای پیشگیرانه شامل راهبردهایی است که زنان برای بهبود سلامت جسمی و روانی خود به کار می برند.

همانطور که کوهن (1998) در مطالعه خود بیان کرد که مشکلات زنان باید توسط خودشان و با توجه به میزان کنترلی که بر زندگی خود دارند شناسایی شوند. و این مهم توسط توسعه دهندگان برنامه بهداشتی وآموزشی، که درک بالایی از نیازهای این افراد رادارند، میسر می باشد.

علاوه بر موارد فوق، به نظر می‌رسد نقش‌هایی که زنان در خانواده می‌پذیرند، تأثیر مستقیمی بر ایجاد رفتارهای پیشگیرانه در زنان داشته باشد. آنها در زمان ایفای نقش اغلب مسائل مربوط به سلامت خود را نادیده می گیرند . همچنین زنان در میانسالی برای خانواده خود فداکاری می کنند و مشکلات خانواده را در اولویت قرار می دهند. اینها می تواند جنبه های مختلف سلامتی آنها را تحت تأثیر قرار دهد و یکی از پیامدهای جدی این دوره نادیده گرفتن و غفلت ازخود و عدم توجه به رفتارهای خودمراقبتی است که می تواند سلامت آنها را به خطر بیندازد.

برآوردهـا نشـان میدهـد کـه 56 تـا 58 درصـد از انـواع مراقبـت هـا، از نـوع خودمراقبتـی اسـت. طبق گزارش سـازمان جهانــی بهداشــت شــواهدی وجــود دارد کــه نشــان میدهــد خودمراقبتــی میتوانــد باعــث 7 درصــد صرفــه جویــی مالــی درنظام سلامت شــود، همچنیــن مطالعــات نشــان میدهنــد کــه در بیماریهــای مزمــن، خــود مراقبتــی میتوانــد

نتایـج زیـر را بـه همـراه داشـته باشـد:

%40 کاهش مراجعه به پزشکان عمومی
%17 کاهش مراجعه به پزشکان متخصص
%50 کاهش مراجعه به مراکز اورژانس
%50 کاهش در بستری بیمارستانی
%50 کاهش در روزهای غیبت از کار

در نهایت ایـن شـواهد نشـان میدهـد کـه خـود مراقبتـی منجـر بـه ارتقـای سـلامت و کیفیـت زندگـی، افزایـش رضایـت بیمـاران، اسـتفاده منطقـی از خدمـات و کاهـش هزینـه هـای سـلامت میشـود.که هدف غایی این آموزش می باشد.

=======================================

فرصت ها و تهدیدات رسانه ای:

بسیاری از پژوهشگران معتقدند رسانه ها و فضای مجازی مهمترین عاملی هستند که بر رفتارهای سلامت زنان تاثیرگذار است. رسانه به عنوان فرهنگ در جوامع انسانی عصر حاضر یکی از مهم ترین منابع در افزایش اطلاعات مخاطبان است. درک محتوای پیام‎های رسانه‎ای به کاربران کمک می‎کند که چگونه پیام‎های مورد نیاز خودشان را از میان انبوهی از اطلاعات انتخاب نمایند. مطالعات نشان می‎دهد زنانی که از سواد رسانه‎ای بالایی برخوردار نبوده‎اند، نتوانسته اند از منابع و امکانات موجود در رسانه ها و فضای مجازی در جهت ارتقاء کمی و کیفی زندگی خود استفاده نمایند. از این رو هر اندازه قدرت تجزیه و تحلیل جامعه زنان در پیام‎های رسانه‎ای و مفاهیم ارسالی بیشتر گردد آن جامعه از سلامت بیشتر و از توسعه انسانی بالاتری برخوردار خواهد بود.

به رغم همه گیر شدن شبکه های اجتماعی، حضور زنان در این شبکه ها و تاثیر این شبکه ها بر زندگی آنان از منظر سلامتی اهمیت دارد. افزایش اطلاعات با وجود تاثیر مثبتی که دارد، اثرات منفی آن به خصوص بر سلامت فردی و اجتماعی مخاطبان انکار ناپذیر است.

رسانه های جمعی را در کنار خانواده، گروه دوستان و مدرسه به عنوان یکی از عوامل اصلی جامعه پذیری مطرح میکنند که در دنیای مدرن از اهمیت بیشتری برخوردار است و تحقیقات مختلفی نشان داده است که انتقال اطلاعات از طریق رسانه های جمعی بر روی رفتار سلامت محور زنان بویژه بانوانی که نقش مادری را باید در خانواده ایفا نمایند تأثیر بسزایی دارد.

نظریه شناختی اجتماعی بندورا، اهمیت ویژه ای برای رسانه ها اختصاص می دهد و تاکید می کند که قرار گرفتن در معرض پیام های رسانه ها می تواند تصاویر غیرواقعی از الگوهای سلامت افراد را ارائه دهد. بعنوان مثال تصاویر تحریف شده در خصوص تصویر بدن و ظاهر افراد نگران کننده است؛ زیرا می تواند منجر به نارضایتی از بدن و اختلالات خوردن، مانند کم اشتهایی و کم خوری شود.البته که تغییر رفتارهای غذایی پیچیده است و وابسته به انبوهی از عوامل روانشناختی و زمینه ای است که باید مورد توجه قرار گیرد و مطالعات نشان داده است که قرار گرفتن در معرض رسانه ها، به طور مداوم با نارضایتی زنان نسبت به بدنشان و تصویر سازی ذهنی منفی از بدن و بروز نگرانی در آن ها ارتباط دارد.

فرصتهای ناشی از بهره مندی از رسانه ها در زمینه موضوعات سلامتی:

فرهنگ سازی و اصلاح باورهای نادرست
تغییر نگرش وتغییرات مثبت در رفتارهای مرتبط با سلامت
اختصاص بخش عمده ای از مطالب رسانه ها به مقولات سلامتی و درمان
عمومی‌سازی و ایجاد باور به علوم بهداشتی و سلامتی
ضریب نفوذ نسبتاً بالای رسانه های مرتبط با موضوعات سلامتی در بین اقشار مختلف جامعه با تنوع جنسیتی، سنی، قومی، فرهنگی ،اقتصادی ،اجتماعی و .......
کاهش هزینه‌های مربوط به مراقبت های بهداشتی و سلامتی زنان و همچنین کاهش هزینه‌های نظام سلامت کشور
ویژگیهای منحصربه‌ فرد رسانه های با موضوعات سلامتی همچون قابلیت دسترسی دائم، تشدید شدن واقعیت، جهانی‌بودن، فرازمانی، فرامکانی و چندرسانه‌ای بودن
ایجاد احساس نیاز به مقوله سلامتی در بین آحاد جامعه برای طلب حق سلامتی از دولت
توجه به شیوه زندگی سالم، تغذیه سالم، توسعه ورزش همگانی و انواع فعالیت های بدنی در راستای سلامتی ، عدم استفاده از مواد دخانی همچون سیگار و قلیان، سلامت جنین و باروری،ترویج فرزندآوری،تکریم خانواده و جایگاه والای مادری و پدری،قبح سقط،شیوه های فرزند پروری ،تکریم سالمندان ،فرهنگسازی کراهت طلاق،مهارتهای مرتبط با مسئولیت پذیری و،تعاملات خانوادگی و ایفاء نقش،ترویج ارزشهای اخلاقی و متعالی و سنت های پسندیده ، ترویج قناعت و ازدواج آسان، آشنایی با بیماری ها و سرطانهای شایع زنان، ...
تاثیر مثبت رسانه های سلامت بر آگاهی زنان از سلامت جسمی خود و ابعاد آن (شامل سلامت بلوغ، سوءتغذیه و چاقی، مراقبت های دوران بارداری و پس‌ازآن و بیماریها و سرطانهای زنان)
افزایش توانایی بالقوه هنگام بیماری برای اخذ تصمیم های آگاهانه
کاهش خطرهای تهدیدکننده سلامت،
افزایش پیشگیری از بیماری ها،
افزایش کیفیت زندگی
افزایش کیفیت مراقبت از خود
حفظ و ارتقای سلامت خانواده و جامعه
نقش موثر رسانه در شادابی، شادکامی و نشاط اجتماعی زنان
اطلاع یافتن از عوامل خطرساز در زمینه بروز بیماری های جسمی و روانی زنان و دیگر اعضای جامعه

تهدیدهای ناشی از تاثیر منفی رسانه ها (شبکه های اجتماعی، شبکه های ماهواره ای و فضای مجازی ) در زمینه موضوعات سلامتی:

خطرهای خودافشاگری (ظاهری ،جسم ،افکار و احساسات ) کاربران بویژه نوجوانان و جوانان و عوارض و خطرات ناشی از آن
مشروعیت زدایی از گروه یا گروههای مختلف از خلال مقایسة آنها با تصور آرمـانی نحـوة رفتار آدمها
نمایش محدود و ثابت و پایدار رفتار گروهی خاص؛
تبلیغات اغوا کننده و باورهای غلط در زمینه زیبایی و اندام مناسب
تبلیغات غلط در خصوص مصرف داروها
تجویز شیوه های نادرست سبک زندگی و مغایر با فرهنگ ایرانی اسلامی
توصیه های بدون شواهد علمی توسط افراد نامعتبر به لحاظ تخصص و مرجعیت علمی
اشاعه فرهنگ مصرف گرایی و تجمل پرستی و یا کمال گرایی کاذب در افراد ،ایجاد شکاف در ارزشهای نسلی،تبلیغات فمینیستی و زمینه سازی ایجاد تضاد در جامعه و گروه ها ،تهاجم فرهنگی و اشاعه دیدگاههای غربی و مغایر با فرهنگ بومی کشور که همگی تاثیر منفی در تصمیم گیری افراد برای ازدواج ،تشکیل خانواده ، فرزندآوری و ...... دارد.
کاستن از ارزش و منزلت نهاد خانواده
انحصاری بودن رسانه ها در دست طبقات خاص و انتشار ارز شها وهنجارهای مربوط به خود که با نظرات و ارزشهای طبقه عمومی در تضاد است و ایجاد شکاف نسلی
اشاعه فرد گرایی ، لذت گرایی و غایت نگاری زندگی دنیوی
ایجاد فضای یاس و نومیدی در خصوص نقش های خانوادگی ،ازدواج و فرزندآوری ،ترویج زایمان سزارین
ترویج عملهای جراحی بدون اندیکاسیون پزشکی و تغییر نادرست ذائقه مخاطبان به منظور سودجویی
نمایش دروغین از بخشهای کوچک زندگی و از قبل تعیین شده و انتشار الگوهای نامناسب زندگی
مقایسه زنان و مردان با الگوهای نامناسب در رسانه ها و ایجاد دلسردی نسبت به همسر و زمینه سازی برای تهدید بنیاد خانواده و طلاق حقیقی یا عاطفی
ترویج نادرست اندازه ی ایده آل باروری خانواده (خانواده های کوچکتری را ترجیح میدهند)
ایجاد نگرش منفی به فرزندآوری
تبلیغات مربوط به سقط ، داروهای سقط جنین، فروش اسپرم و تخمک
ایجاد نگرش نادرست از تصویر بدن و نگرانی و نارضایتی در افراد

برخی معضلات شبکه های اجتماعی

حجم زیاد اطلاعات و محتوای موجود در اینترنت و شبکه‌های اجتماعی می‌تواند منجر به فشار روانی و اضطراب در افراد شود.
مواجهه با اخبار منفی و محتوای خشونت‌آمیز می‌تواند سلامت روان افراد را به مخاطره اندازد.
مطالعه دائم اخبار منفی و خشونت‌آمیز در شبکه‌های اجتماعی، میتواند فرد را دچار اضطراب و ترس نموده و به سلامت روان او آسیب برساند.
استفاده از وسایل الکترونیکی قبل از خواب می‌تواند به اختلال در نظم خواب و بی‌خوابی افراد منجر شود. کمبود خواب می‌تواند بر خلق و خو، تمرکز و عملکرد افراد در طول روز تأثیر منفی بگذارد.
افراد در فضای مجازی ممکن است مورد آزار و اذیت و تهدید قرار بگیرند، که می‌تواند منجر به آسیب‌های روحی و روانی جدی مانند افسردگی، اضطراب و حتی خودکشی شود.

FOMO- فومو در واقع مخفف عبارت انگلیسی fear of missing out است که در فارسی به ترس از دست دادن ترجمه می‌شود. به زبان ساده FOMO پاسخ احساسی انسان نسبت به این باور است که من دارم فرصت‌هایی را از دست می‌دهم. به زبان ساده‌تر، فومو تصمیم غلطی است که به خاطر ترس عقب افتادن از بقیه مردم می‌گیرید .اینکه فکر کنید به دیگران بیشتر از شما خوش می‌گذرد و زندگی بهتری دارند. این موضوع می‌تواند بر عزت نفس فرد تأثیر بگذارد، اضطراب ایجاد کند و حتی باعث استفاده‌ی بیشتر از شبکه‌های اجتماعی شود.

گاهی نگرانی از اینکه نباید حتی یک پیام نخوانده و یک نوتیفیکیشن دیده نشده باقی بماند. در فرد احساس عقب ماندن از اخبار روز را می دهد و باعث اضطراب و نگرانی وی میگردد. اگر پست دوستی را لایک نکرده باشد، یا تبریکی را فراموش کرده باشد نگران تاثیر منفی در روابطشان و خرج شدن از دایره‌ی دوستی و شریک نبودن در لحظات شاد دیگران می شود و این مساله منجر به استفاده‌ی بیشتر و بیشتر از شبکه‌های اجتماعی می شود.
منتشر کردن سلفی‌های بی‌پایان و به اشتراک گذاری درونی‌ترین افکار و خصوصی‌ترین لحظات زندگی در شبکه‌های اجتماعی می‌تواند منجر به خودشیفتگی ناسالم شده و فرد را از ارتباطات، زندگی و دنیای واقعی دور کند.

====================================

سلامت روان :

سلامت روان حالتی از رفاه روانی است که افراد را قادر می سازد تا با استرس های زندگی کنار بیایند، توانایی های خود را درک کنند، خوب یاد بگیرند و خوب کار کنند و به جامعه خود کمک کنند. این یک جزء جدایی ناپذیر از سلامت و رفاه است که زیربنای توانایی های فردی و جمعی ما برای تصمیم گیری، ایجاد روابط و شکل دادن به جهانی است که در آن زندگی می کنیم. سلامت روان یک حق اساسی انسان است. و برای توسعه فردی، اجتماعی و اجتماعی-اقتصادی بسیار مهم است.

سلامت روان محدود به عدم وجود اختلالات روانی نیست.و بخشی از یک پیوستار پیچیده هستند که برای هر فرد متفاوت است، که با درجات مختلفی از دشواری و پریشانی مشخص می شود .

بیماری روانی شامل اختلالات روانی و ناتوانی های روانی-اجتماعی و همچنین سایر شرایط روانی مرتبط با پریشانی شدید، عملکرد ضعیف یا خطر آسیب به خود است. افراد مبتلا به بیماری های روانی احتمالاً از سطح پایینی از بهزیستی روانی رنج می برند، اما این همیشه یا لزوماً اتفاق نمی افتد.

عوامل تعیین کننده سلامت روان :

ترکیبی از عوامل متعدد فردی، اجتماعی و ساختاری هستند که ممکن است در طول عمر ما وجود داشته باشد تا سلامت روانی ما را محافظت یا تضعیف کند و موقعیت ما را در زنجیره سلامت روان تغییر دهد.

عوامل روانشناختی و بیولوژیکی فردی مانند مهارت های عاطفی، سوء مصرف مواد و ژنتیک می توانند افراد را در برابر مشکلات سلامت روان آسیب پذیرتر کنند.

قرار گرفتن در معرض شرایط نامطلوب اجتماعی، اقتصادی، ژئوپلیتیکی و محیطی - از جمله فقر، خشونت، نابرابری و محرومیت محیطی - خطر ابتلا به بیماری روانی را در افراد افزایش می‌دهد.

خطرات می توانند در هر مرحله از زندگی ظاهر شوند، اما خطراتی که در دوره های حساس رشد، به ویژه در اوایل کودکی رخ می دهند، به ویژه مضر هستند. به عنوان مثال، والدین خشن ، تنبیه بدنی ، ترساندن وارعاب ، یک عامل خطر عمده برای سلامت روان کودکان بوده وموجب ایجاد بیماری های روانی می شود. .

اما درطول زندگی عوامل محافظتی وجود دارند که تاب‌آوری ما را تقویت می سازدوبه عنوان سپری دربرابر عوامل زمینه ساز اختلالات روانی عمل می کند.، مهارت‌ها و ویژگی‌های اجتماعی و عاطفی فردی، و همچنین تعاملات اجتماعی مثبت، آموزش خوب، کارهای خیرخواهانه ، محله‌های امن، انسجام اجتماعی و موارد دیگر، از جمله همین عوامل می باشد.

رکود اقتصادی، شیوع بیماری، شرایط اضطراری وجنگ ، مهاجرت اجباری و بحران فزاینده آب و هوایی می باشد. به عنوان عوامل جهانی سلامت روان بشر را را به مخاطره انداخته است.

ارتقای سلامت روان و پیشگیری از اختلالات روانی:

مداخلات در زمینه ارتقای سلامت روان و پیشگیری از اختلالات روانی با هدف شناسایی عوامل تعیین‌کننده فردی، اجتماعی و ساختاری سلامت روان، سپس مداخله برای کاهش خطرات، ایجاد تاب‌آوری و ایجاد محیط‌های حمایتی برای سلامت روان انجام می‌شود. مداخلات را می توان برای افراد، گروه های خاص یا کل جمعیت طراحی کرد.

تغییر شکل عوامل تعیین‌کننده سلامت روان اغلب مستلزم اقداماتی است که فراتر از بخش سلامت است و بنابراین برنامه‌هایی برای ارتقای سلامت روان و پیشگیری از اختلالات روانی که شامل بخش‌های آموزش، اشتغال، عدالت، حمل‌ونقل، محیط زیست، مسکن و مراقبت‌های اجتماعی است می باشد.

ارتقای سلامت روان در کودکان و نوجوانان از اولویت‌هایی است که می‌توان از طریق سیاست‌ها و قوانین ارتقا و حمایت از سلامت روان، با حمایت از مراقبان در ارائه مراقبت‌های پرورشی، اجرای برنامه‌های مدرسه و ارتقای کیفیت محیط‌های اجتماعی و الکترونیکی به دست آورد. برنامه‌های یادگیری اجتماعی و عاطفی مبتنی بر مدرسه یکی از مؤثرترین راهبردها برای ارتقای سلامت روان برای کشورهای با هر سطح درآمدی است.

ارتقا و حفاظت از سلامت روان در محیط کار یک حوزه مورد علاقه فزاینده است و می تواند از طریق قوانین و مقررات، استراتژی های سازمانی، آموزش مدیران و مداخلات کارگری مورد حمایت قرار گیرد.

سازمان جهانی بهداشت "گزارش جهانی در مورد سلامت روان: تحول سلامت روان برای همه" از همه کشورها می خواهد تا اجرای برنامه اقدام را تسریع بخشند. این گزارش استدلال می‌کند که همه کشورها می‌توانند با تمرکز بر سه «مسیر دگرگونی» پیشرفت‌های معناداری در بهبود سلامت روانی جمعیت خود داشته باشند:

افزایش ارزشی که افراد، جوامع و دولت ها برای سلامت روان قائل هستند. تطبیق این ارزش با تعهد، مشارکت و سرمایه گذاری همه ذینفعان در همه بخش ها؛
تغییر شکل ویژگی‌های فیزیکی، اجتماعی و اقتصادی محیط‌ها - در خانه‌ها، مدارس، محل‌های کار و جامعه گسترده‌تر - برای محافظت بهتر از سلامت روان و جلوگیری از بیماری‌های روانی؛
تقویت مراقبت های بهداشت روانی به گونه ای که بتوان طیف کاملی از نیازهای سلامت روان را از طریق شبکه ای مبتنی بر جامعه از خدمات و پشتیبانی های با کیفیت بالا، در دسترس و مقرون به صرفه برآورده کرد.

===========================================

باورهای تغذیه ای نادرست و پاسخ های علمی درست به آنها

باورهای نادرست تغذیه در دیابت

باور نادرست: مصرف نان و برنج در بیماران مبتلا به دیابت باید قطع گردد

پاسخ درست: نان و برنج در گروه نان و غلات و حاوی کربوهیدرات هستند. مدیریت مصرف کربوهیدرات به علت تاثیر آن بر میزان قند خون پس از غذا خوردن، ضرورت دارد. در بزرگسالان مبتلا به دیابت توصیه می شود 50 تا 60 درصد از کل کالری دریافتی (130 گرم در روز) از گروه نان و غلات تامین گردد. هر واحد از گروه نان و غلات دارای 15 گرم کربوهیدرات است. بنابراین در محدوده مجاز، نان و برنج می تواند در افراد دیابتی مصرف شود. اما بهتر است به جای کربوهیدرات های ساده (قند و شکر) از کربوهیدرات های پیچیده استفاده شود.

در درمان دیابت با انسولین، تامین 40 % تا 55 % کل کالری دریافتی از کربوهیدرات و تنظیم میزان انسولین با شمارش دقیق کربوهیدرات منجر به کنترل بهتر قند خون می شود.

باور نادرست: مصرف قند طبیعی مانند عسل، شیره، خرما و ... در بیماران مبتلا به دیابت محدودیتی ندارد

پاسخ درست: یک قاشق غذاخوری عسل و 3 عدد خرما حاوی 15 گرم کربوهیدرات می باشد و نباید بدون محدودیت مصرف شود. مصرف کربوهیدرات در افراد دیابتی طی شبانه روز، باید طبق توصیه های رژیم غذایی فرد باشد.

باور نادرست: به منظور کاهش قند خون، آبغوره و آبلیمو را به مقدار زیاد مصرف نمایید

پاسخ درست: نصف لیوان آبلیمو یا آبغوره یک واحد از گروه میوه مصرف می شود و 15 گرم کربوهیدرات دارد. مصرف متعادل آبلیمو و آبغوره به عنوان چاشنی در وعده های غذایی در طول شبانه روز بلامانع است. اما مصرف بی رویه آبلیمو و آبغوره توصیه نمی شود و اثرشان در کاهش قند خون ثابت نشده است.

باور نادرست: افراد مبتلا به دیابت به میزان دلخواه می توانند میوه مصرف کنند

پاسخ درست: همه میوه ها اعم از ترش یا شیرین حاوی کربوهیدرات هستند و قند خون را بالا می برند. هر واحد میوه حاوی 15 گرم کربوهیدرات هستند و باید در شمارش کربوهیدرات برای تنظیم مقدار انسولین محاسبه شوند. افراد مبتلا به دیابت که انسولین دریافت نمی کنند، باید میوه را مطابق با میزان تعیین شده توسط متخصص تغذیه مصرف کنند. بنابراین مصرف میوه به میزان دلخواه در افراد مبتلا به دیابت مجاز نمی باشد.

باور نادرست: خیساندن برنج به مدت طولانی باعث پیشگیری از ابتلا به دیابت می شود

پاسخ درست: شواهد علمی قانع کننده ای وجود ندارد که نشان دهد خیساندن برنج باعث پیشگیری از ابتلا به دیابت می شود. خیساندن غلات منجر به حل شدن املاح و ویتامین های محلول در آب مانند ویتامین های گروه ب در آب شده که با دور ریختن آب از دست می روند.

باورهای نادرست تغذیه در کنترل وزن

باور نادرست: رژیم گرفتن یعنی به صورت مداوم باید گرسنه ماند

پاسخ درست: رژیم گرفتن بدین معنی نیست که باید همیشه گرسنه بمانید. پیروی دقیق از یک رژیم غذایی اصولی و علمی به شما کمک می کند تا گرسنگی احتمالی به دنبال کاهش کالری دریافتی را کنترل نمایید. راه های زیادی برای کنترل گرسنگی در حین تلاش برای کاهش وزن وجود دارد. به عنوان مثال، می توانید غذاهای با قدرت سیر کنندگی بیشتر مانند غذاهای حاوی پروتئین و فیبر مصرف کنید تا مدت طولانی تری سیر بمانید.

برخی از تمرین ها، مانند غذا خوردن آگاهانه ممکن است کمک کننده باشد. در واقع تمرکز در زمان غذا خوردن و لذت بردن از این فرآیند می تواند از ایجاد گرسنگی و مصرف مواد مضر و پر کالری جلوگیری کند. راه های دیگری مانند مصرف صبحانه، مصرف آب کافی، کنترل میزان مصرف قند، ورزش منظم، میان وعده های مناسب و آهسته غذا خوردن می تواند به مقابله با گرسنگی در حین رژیم کمک کند. بنابراین رژیم گرفتن بدون احساس گرسنگی دائمی امکان پذیر است.

باور نادرست: نان، سیب زمینی و برنج باعث افزایش وزن می شوند و بهتر است به طور کلی از رژیم حذف شوند

پاسخ درست: نان، سیب زمینی و برنج همه منابع کربوهیدرات هستند. مصرف بیش از حد کربوهیدرات های با گلیسمی بالا می تواند منجر به افزایش وزن شود. اما نباید این غذاها به طور کامل از رژیم غذایی حذف شوند. این مواد غذایی منبع بسیار مهمی از انواع ویتامین ها و مواد معدنی مانند ویتامین های گروه ب، آهن، منیزیم و روی هستند. تعدیل مصرف نان سفید، سیب زمینی، برنج و ماکارونی می تواند برای کاهش وزن مفید باشد. با توجه به افزایش سریع قند خون پس از مصرف این مواد غذایی، بدن به انسولین بیشتری نیاز دارد. انسولین بیشتر منجر به کاهش قند خون به میزان کمتر از حد طبیعی شده که موجب مصرف بیشتر کربوهیدرات می شود. با مصرف کربوهیدرات این چرخه مجدداً شروع می شود؛ در نتیجه بیشتر غذا خواهید خورد. با کاهش مصرف این مواد غذایی، میل به غذا کاهش یافته؛ مصرف غذا کمتر شده و کاهش وزن صورت می گیرد. داشتن یک رژیم غذایی متعادل و شامل انواع گروه های غذایی مهم است. خوردن پروتئین های گیاهی مانند مغزها، لوبیا و عدس هم چنین گوشت بدون چربی و ماهی می توانند کمک کننده باشند. بنابراین لازم نیست نان، سیب زمینی و برنج را به طور کلی حذف کنید؛ بلکه آنها را در حد اعتدال مصرف نمایید.

باور نادرست: قهوه به عنوان یک کالری سوز و لاغر کننده قوی شناخته می شود و حتی بدون رژیم غذایی هم باعث کاهش وزن می شود

پاسخ درست: قهوه به تنهایی یک نوشیدنی بسیار کم کالری است و در صورت مصرف بدون هیچ گونه مواد اضافی، در کنار رژیم غذایی صحیح و ورزش می تواند به شما کمک کند به وزن سالم برسید. کافئین قهوه ممکن است متابولیسم بدن را بهبود بخشیده و به مدیریت وزن کمک کند. هم چنین قهوه می تواند در کنترل میزان اشتها نقش داشته باشد و به علت وجود اسید کلروژنیک موجود در آن باعث کاهش سرعت تولید قند در بدن شود. با این حال، اثرات قهوه بر مدیریت وزن متفاوت است. بسیاری از نوشیدنی های خانواده قهوه حاوی شکر اضافه شده و کالری بیش از حد هستند که می تواند بر وزن تاثیر منفی بگذارد. علاوه بر این، کافئین ممکن است منجر به خواب ضعیف و میل بیشتر به قند در افراد شود که هر دو تاثیر منفی بر کاهش وزن دارند. اگرچه قهوه ممکن است فوایدی برای کاهش وزن داشته باشد، اما نباید به آن به عنوان تنها روش دستیابی به کاهش وزن اعتماد کرد.

باور نادرست: تنها دلیل چاقی من، مبتلا بودن به کم کاری تیروئید است

پاسخ درست: کم کاری تیروئید تنها علت چاقی نیست. افرادی که دچار کم کاری تیروئید هستند، به علت کاهش میزان متابولیسم بدن خطر ایجاد چاقی در آنها بیشتر است. اما باید این نکته را در نظر گرفت که علت چاقی تعداد محدودی از افراد کم کاری تیروئید است. چاقی یک بیماری پیچیده است که توسط عوامل مختلفی نظیر ژنتیک، رفتار، متابولیسم و هورمون ها ایجاد می شود. الگوهای تغذیه، سطح فعالیت بدنی، الگوی خواب، عوامل اجتماعی تعیین کننده سلامت و مصرف برخی داروها همگی می توانند در افزایش اضافه وزن نقش داشته باشند. برخی از بیماری ها مانند بیماری کوشینگ نیز ممکن است منجر با ازدیاد وزن یا چاقی شود. داروهایی مانند استروئیدها و برخی داروهای ضد افسردگی نیز ممکن است باعث افزایش وزن شوند. بنابراین علل زیادی برای چاقی وجود دارد که کم کاری تیروئید یکی از آنها است.

باورهای نادرست تغذیه در بیماری های قلبی و فشار خون بالا

باور نادرست: خام گیاه خواری باعث درمان بیماریهای فشار خون می شود

پاسخ درست: خام گیاه خواری زیر مجموعه ای از گیاه خواری است که با خام خواری ادغام شده است. در رژیم خام گیاه خواری مثل وگان محصولاتی که هرگونه منشا حیوانی داشته باشند مصرف نمی شود و مواد غذایی تنها به صورت خام یا در صورتیکه حدود 40 تا 48 درجه سانتیگراد حرارت دیده باشند، قابل استفاده هستند. تاریخچه خام خواری به اواسط دهه نود بر می گردد. در آن دوران این رژیم غذایی به عنوان راهی برای پیشگیری از بیماری ها مطرح شد. اغلب افراد به دلیلی حفظ سلامتی به رژیم خام گیاه خواری روی می آورند. آن ها معتقدند غذاهای خام یا کمی حرارت دیده مغذی تر از غذاهای پخته شده هستند. بنابراین علاوه بر قطع کردن کامل گوشت، هر محصولی که از طریق حیوانات به دست می آید را هم از سبد غذایی شان حذف کرده و ابگیری، خیساندن، میکس کردن را جایگزین پخت و پز کرده اند. سهم زیادی از این رژیم غذایی را غلات کامل، میوه و سبزیجات، حبوبات و مغزها تشکیل می دهند. تحقیقات نشان داده است که رژیم خام گیاه خواری دارای مقدار زیادی فیبر، آنتی اکسیدان، ویتامین C،E،A، پتاسیم و منیزیم است که می تواند به شادابی پوست کمک کند و به دلیل وجود آنتی اکسیدان ها خواص ضد سرطانی دارد. رژیم خام گیاه خواری باید با دقت برنامه ریزی شود به طوریکه بتوان مطمئن شد که فرد تمام ویتامین ها و مواد معدنی مورد نیاز بدنش را دریافت می کند. در صورتیکه ماده خاصی در این رژیم غذایی کم باشد باید از مکمل های غذایی استفاده کرد. به طور مثال ویتامین B12 درمواد غذایی مورد استفاده این گروه کم است. کمبود ویتامین B12 باعث کم خونی، آسیب به سیستم عصبی، نازایی، بیماری های قلبی و آسیب استخوانی می شود. کمبود کلسیم و ویتامین D هم اغلب در این رژیم غذایی دیده می شود. این درحالی است که کلسیم و ویتامین D از مواد اصلی مورد نیاز برای استحکام و سلامت استخوان می باشد. بعضی از طرفداران خام گیاه خواری مصرف مکمل و حتی نمک ید دار را هم نهی می کنند. این کار می تواند آسیب شدیدی به بدن وارد کند. گیاه خواری می تواند برای بسیاری از افراد که مشکل فشار خون دارند مفید باشد و با محدود کردن غذاهای گوشتی و فراوری شده به کاهش فشار خون ان ها کمک کند. هرگونه تغییر در رژیم غذایی به سوی مصرف بیشتر گیاهان و مصرف کمتر محصولات حیوانی، روی فشار خون شما تاثیر مثبتی دارد و خطر بروز حملات قلبی، سکته مغزی و بیماری های قلبی عروقی را کاهش می دهد. همچنین بهتر است کودکان در سن رشد، زنان باردار و شیرده و ورزشکاران از رژیم گیاه خواری پیروی نکنند و چنانچه تمایل به انجام این رژیم دارند، حتما با متخصص تغذیه مشورت کنند. با توجه به معایب خام گیاهخواری این رژیم غذایی توصیه نمی گردد. لذا افراد متبلا به پرفشاری خون در کنار دارو درمانی با محدود کردن غذاهای گوشتی و فراوری شده و افزایش مصرف مواد غذایی گیاهی می تواند در پیشگیری و درمان پر فشاری خون موثر واقع شود.

باور نادرست: به جای داروهای کاهش فشار خون در بیماران مبتلا به فشار خون بالا سیر مصرف شود

پاسخ درست: سیر حاوی ماده ای طبیعی به نام آلیسین است که دارای خاصیت ضد باکتری بوده و مانند یک پنی سیلین ضعیف عمل نموده و به عنوان یک آنتی بیوتیک طبیعی برای درمان بسیاری از مشکلات از آلرژی گرفته تا التهاب لوزه مفید و موثر می باشد. آلیسین موجود در سیر فعالیت پروتئینی به نام آنژیوتانسین 2 را مهار می کند. این پروتئین مسئول افزایش فشار خون است. همچنین سیر حاوی ماده ای به نام پلی سولفید است که توسط گلبول های قرمز خون به گازی بنام سولفید هیدروژن تبدیل و باعث گشاد شدن عروق خونی می گردد و با این مکانیزم کمک به کاهش فشار خون می نماید. همچنین سیر حاوی ماده ای دیگر بنام آدنوزین می باشد که ضد اسپاسم و شل کننده عضلات است. سیر باعث افزایش گلوتاتیون می شود. گلوتاتیون یک اسید آمینه ضروری است که در بدن تولید و دارای خاصیت آنتی اکسیدانی بسیار قوی بوده و اثرات مخرب رادیکال های آزاد را خنثی نموده و با این مکانیزم باعث کاهش خطر ابتلا به سرطان می شود. با توجه به این توضیحات در کنار دارودرمانی سیر به عنوان کمک کننده در کاهش فشار خون هست ولی به هیچ عنوان جایگزین داروهای کاهش فشار خون نخواهد بود. همچنین باید توجه داشته باشید سیر باعث رقیق تر شدن خون می شود. بنابراین اشخاصی که داروهای رقیق کننده خون می خورند بایستی با پزشک خود در مورد مصرف این ماده ارزشمند مشورت کند.

باور نادرست: مصرف حبوبات فشار خون را بالا می برد

پاسخ درست: بیشتر حبوباتی که برای غذای انسان مصرف می شوند، به میزان 15 تا 25 درصد وزن خشک پروتئین دارند. این مقدار تقریبا دو برابر بیشتر غلات و حدود یک سوم گوشت است. سایر اجزای مهم حبوبات، کربوهیدرات ها، نشاسته مقاوم و فیبر غذایی است. افزایش مصرف حبوبات به عنوان غذای کامل ممکن است منجر به افزایش دریافت پروتئین و فیبر و تغییر در نوع کربوهیدرات شود. بنابراین حبوبات منابع بسیار خوب فیبر بوده و مصرف آنها برای کاهش دادن فشار خون بالا موثر می باشد. هم چنین وجود مواد معدنی مانند پتاسیم، منیزیم و کلسیم در حبوبات به کاهش فشار خون کمک می کند.

باور نادرست: خوردن سماق بعد از غذا باعث از بین رفتن چربی غذای مصرفی می شود

پاسخ درست: سماق یک ادویه عامل طعم دهنده یا چاشنی است که به ویژه در کشورهای خاورمیانه و مدیترانه استفاده می شود. سماق از زمان های قدیم به عنوان داروی عامیانه استفاده می شده است. سماق سرشار از مواد فعالی بیولوژیکی مانند فلانوئیدها و فلاونها و اسیدهای فنولیک، تانن های قابل هیدرولیز، کرستین و آنتوسیانین برای بهبود سلامت قلب و عروق است. تحقیقات قبلی چندین فعالیت مفید مانند ضد میکروبی، ضد ویروسی، ضد التهابی، آنتی اکسیدانی و کاهش قند خون را برای سماق پیشنهاد کرده اند. علاوه بر این سماق می تواند از طریق مکانیسم حذف رادیکال های اکسیژن آزاد، اثر محافظتی در برابر آسیب کبدی داشته باشد. خواص ضد همولیتیک و ضد فیبروتیک نیز برای این گیاه پیشنهاد شده است. علیرغم مزایای بالقوه مصرف سماق برای سلامتی آن چیزی که حائز اهمیت است، میزان چربی رژیم غذایی می باشد. چربی غذا در دستگاه گوارش تجزیه و وارد عروق می شود و باعث بالارفتن فاکتورهای چربی خون می گردد. مصرف سماق بعد از غذای چرب هیچ تاثیری در عملکرد آنزیم های حذف کننده چربی در بدن نخواهد داشت.

باور نادرست: مصرف نمک دریا باعث کاهش فشار خون می شود

پاسخ درست: تمام نمک ها از مولکول های سدیم و کلرید تشکیل شده اند. سدیم می تواند فشار خون را افزایش دهد، زیرا مایعات اضافی را در بدن نگه می دارد. محتوای سدیم نمک دریا و نمک خوراکی یکسان است. با این حال اگر مقدار سدیمی که مصرف می کنید از حد توصیه شده فراتر رود استفاده از نمک دریا به جای نمک معمولی تفاوتی نمی کند. تفاوت اصلی نمک دریا و نمک خوراکی در طعم، بافت و فراوری آن هاست. نمک دریا از آب دریای تبخیر شده بدست می آید؛ درحالی که نمک خوراکی معمولی از معادن نمک می آید و برای از بین بردن مواد معدنی فراوری میشود. نمک سفره حاوی ید (ماده مغذی ضروری که به حفظ سلامت تیروئید کمک می کند) می باشد. این درحالی است که نمک دریا تصفیه نشده حاوی ید کمتری بوده و می تواند سطوح قابل توجهی از جیوه داشته باشد. مطالعات نشان دادند جیوه در افزایش فشار خون موثر می باشد.

باور نادرست: مصرف ترشی برای پایین آوردن فشار خون توصیه می شود

پاسخ درست: ترشی ها سرشار از سدیم هستند. مصرف بیش از حد نمک در رژیم غذایی روزانه می تواند به فشار خون بالا کمک کند. یک ترشی بزرگ بیش از 3/2 مقدار سدیم ایده آلی که یک بزرگسال متوسط باید برای کل روز داشته باشد دارد. نمک زیاد در رژیم غذایی می تواند فشار خون شما را بالا ببرد که به نوبه خود احتمال حمله قلبی، سکته مغزی دیابت و بیماری کلیوی را افزایش می دهد. سدیم همچنین می تواند کلسیم را از استخوان های شما خارج کند. این می تواند استخوان های شما را ضعیف کند و خطر شکستگی استخوان را افزایش دهد. هر کسی که داروی فشار خون مصرف می کند یا به دنبال کاهش سدیم دریافتی خود است باید ترشی را در حد اعتدال مصرف کند یا به دنبال مصرف کمتر ترشی باشد.

باور نادرست: مصرف تخم مرغ باعث ایجاد بیماری قلبی و عروقی می شود

پاسخ درست: برای اکثر مردم مصرف یک تخم مرغ در روز خطر حمله قلبی سکته مغزی یا هر نوع بیماری قلبی عروقی را افزایش نمی دهد. در گذشته به نظر می رسید که تخم مرغ برای سلامت قلب بد است. ما می دانستیم که کلسترول موجود در تخم مرغ در زرده آن است و می دانستیم که سطح بالای کلسترول به ویژه کلسترول LDL (بد) در خون، خطر ابتلا به بیماری های قلبی عروقی را افزایش می دهد. بنابراین منطقی به نظر می رسید که اجتناب از تخم مرغ را در رژیم غذایی توصیه کنیم. با این حال تحقیقات جدیدتر نشان داده اند که بیشتر کلسترول در بدن ما توسط کبد ساخته می شود و از کلسترولی که می خوریم حاصل نمی شود. کبد کلسترول خون را در درجه اول با استفاده از چربی اشباع شده و چربی ترانس موجود در رژیم غذایی تولید می کند، نه کلسترول رژیم غذایی. تخم مرغ بسیار مغذی و سرشار از کالری، پروتئین، ویتامین، مواد معدنی و مقدار کمی چربی اشباع می باشد. تحقیقات تایید کرده است که تخم مرغ همچین حاوی لوتئین و زآگزانتین می باشد که برای چشم مفید هستند. ضمن این که کولین موجود در آن برای عملکرد مغز و اعصاب می تواند مفید باشد. همچنین حاوی ویتامین های مختلف (B، A و D) می باشد. یک تخم مرغ بزرگ حاوی حدود 6 گرم پروتئین و 72 کالری، 270 واحد بین المللی ویتامین A و 41 واحد بین المللی ویتامین D است. شواهد آن که مصرف یک تخم مرغ در روز برای اکثر مردم بی خطر است، برخاسته از مطالعات بزرگی است که بسیاری از آن ها در دانشکده پزشکی هاروارد انجام شده و طی آن ها صدها هزار نفر در طول چند دهه پیگیری شده اند. این مطالعات میزان بالاتری از حملات قلبی، سکته مغزی یا سایر بیماری های قلبی عروقی را در افرادی که یک تخم مرغ در روز می خورند نشان نداده اند. تجزیه و تحلیل ها نشان داد افرادی که مقدار متوسط تخم مرغ می خوردند دارای سطوح بالاتر پروتئینی به نام آپولیپوپروئینین A1 در خون خود بودند که یک واحد سازنده از کلسترول خوب HDL است. این افراد به خصوص مولکول های HDL بزرگ تری در خون خود داشتند که به پاکسازی کلسترول از رگ های خونی کمک می کند. در نتیجه از انسداد هایی که می تواند منجر به حملات قلبی و سکته شود محافظت می کند. توجه داشته باشید که مهم است که با تخم مرغ چه می خورید. به عنوان مثال چربی اشباع شده در کره، پنیر یا سوسیس کلسترول خون شما را بسیار بیشتر از کلسترول تخم مرغ افزایش می دهد. کربوهیدرات بد موجود در نان تست سفید، شیرینی و سیب زمینی سرخ کرده خانگی نیز ممکن است خطر ابتلا به بیماری های قلبی، سکته مغزی و سایر بیماری های قلبی عروقی را افزایش دهد.

باورهای نادرست تغذیه در کم خونی و سلامت زنان

باور نادرست: مصرف جگر خام باعث رفع کم خونی می شود

پاسخ درست: اگرچه گوشت و جگر یکی از منابع غنی آهن می باشند، اما مصرف آنها به صورت خام و نیمه پخته می تواند سبب انتقال عوامل بیماری زا و بروز بیماری های عفونی و انگلی مانند تب کریمه کنگو و سیاه زخم شود. بنابراین برای رفع کم خونی باید از جگر و گوشت قرمز کاملا پخته استفاده کرد.

باور نادرست: مصرف اسفناج برای افراد دارای کم خونی بسیار موثر می باشد و آهن آن جذب بالایی دارد

پاسخ درست: سبزیهای برگ سبز مانند اسفناج از منابع غذایی آهن غیر هم می باشند. هر فنجان اسفناج پخته دارای 6/4 میلی گرم آهن است. اما میزان جذب آهن غیر هم موجود در مواد غذایی مانند اسفناج و سبزی های برگ سبز در 20 – 2 درصد است. در حالی که جذب آهن هم موجود در گوشت، مرغ و ماهی 35 – 15 درصد است. بنابراین آهن موجود در سبزی ها به مقدار کمتری در بدن جذب می شود و برای درمان کم خونی مصرف رژیم غذایی حاوی گوشت، مرغ و ماهی در کنار سبزی های برگ سبز توصیه می شود.

باورهای نادرست تغذیه در دوران سالمندی

باور نادرست: روغن حیوانی برای سالمندان مفید است

پاسخ درست: با توجه به نوع اسید های چرب موجود در روغن حیوانی که اکثرا از نوع اشباع و ترانس هستند مصرف بیش از اندازه در رژیم غذایی می تواند خطر بیماری های قلب و عروق مانند آترواسکلروز(گرفتگی عروق)، افزایش فشار خون، سکته قلبی و مغزی، گرفتگی عروق محیطی و پارستزی اندام های محیطی و همچنین به واسطه خاصیت التهابی که این اسیدهای چرب دارند احتمال بیماری های مرتبط با افزایش سن مانند آلزایمر و پارکینسون را افزایش دهد.

به صورت کلی توصیه می شود در طول هفته از انواع مختلف روغن به خصوص روغن های مایع گیاهی (زیتون، کانولا، کنجد، ذرت و روغن های مخلوط گیاهی) در رژیم غذایی استفاده شود تا مقدار متناسب از اسید های چرب مختلف و ضروری برای بدن مانند امگا3 ، امگا6 و امگا 9تامین شود.

باور نادرست: مصرف تخم مرغ در کهنسالی باعث سفت شدن کبد می شود

پاسخ درست: بر اساس مطالعات اخیر مصرف روزانه تخم مرغ هیچ تاثیر سوء بر چربی های خون و بافت کبد ندارد و باعث چرب شدن کبد و فیبروز (سفتی) کبد نمی شود. بلکه به دلیل بالا بودن ارزش پروتئین سفیده تخم مرغ و زرده سرشار از کولین به عنوان منبع خوب غذایی در سنین سالمندی به حساب می آید و می تواند سرعت ایجاد سارکوپنی (تحلیل عضلات) را کاهش دهد.

منبع: سپیده دولتی، دکتر فرناز شهدادیان، سینا نقشی و همکاران. پاسخ های علمی درست به باورهای تغذیه ای نادرست. انتشارات اندیشه ماندگار، 1403

==============================================================