معاونت بهداشت

سالمندي بعنوان يك فرايند زيستي و نه يك بيماري، پديده اي حياتي است كه به تدریج همگان را تحت پوشش قرار مي دهد. اگر چه وجود پديده سالمندي اجتناب ناپذیر است و غیر قابل توقف، لیکن مي توان با برنامه ريزي درست و بكارگيري روشها و مراقبتهاي اصولي از اختلالات و معلوليتهاي اين دوران پيشگيري نمود و يا اينكه آنرا به تعويق انداخت تا در نتیجه  بتوان از عمر طولاني همراه با سلامت و رفاه بهتر، كه همواره هدف و آرزوي دولتها و بشر بوده بهره مند گردید.

شیب جمعيت جهان به سرعت متمایل به سمت سالمندي است و بزرگترين بخش اين تغيير در ابتداي قرن بيست و يكم و در كشورهاي در حال توسعه شکل یافته است. بر اساس آمار سازمان ملل متحد  10.5 درصد كل جمعيت جهان در سال 2007 را سالمندان تشكيل داده كه این رقم در سال 2050 به 21.18 درصد ( 1.970 ميليارد نفر) افزايش خواهد يافت. ايران نيز از اين تغييرات جمعيتي مستثنی نخواهد بود. از اینرو پس از تجربه گذر از تغييرات اپيد ميولوژيك بيماريها، افزايش اميد به زندگي، كاهش تدريجي ميزان مواليد،کشور ما نیز الزاما بايستي خود را براي مديريت موج سالمندي در آينده اي نه چندان دور آماده كند. بر اساس سر شماري هاي مركز آمار ايران، نسبت جمعيت سالمند در طي سالهاي 1335 تا 1385 به نسبت 2.27 برابر افزايش يافته و اين در حاليست كه اين ميزان شدت از سال 1415 جهش چشمگیری پیدا كرد و ميزان 8.2 درصد جمعيت سالمند در سال 1415 به 14.5 درصد درسال 1425 به 22درصد جمعيت ( 25 ميليون نفر ) خواهد رسيد و لذا در چنین شرایطی ما با پديده " انفجار سالمندي " مواجه خواهيم شد.

تعهدات دولت و مردم در قبال سالخوردگان، متاثر از سنتهاي مذهبي و ملي در خصوص احترام و نيكي به سالمندان و والدين بوده و توجه ويژه به آنها ملهم از ارزشهاي والاي فرهنگي و مذهبي كشور ما است، این الهام تاثیر قانون گذاری خود را در اصول 21 و 29 قانون اساسي، ماده 192 قانون برنامه سوم توسعه و تداوم آن در قانون برنامه چهارم توسعه هویدا نموده و بدین ترتیب رسيدگي به امور سالمندان مورد تاكيد ويژه قرار گرفته است.

برنامه ريزي و ساماندهي مسائل و مشكلات فرا روي سالمندان بعنوان قشر آسيب پذير جامعه، همكاري و همياري تمامي ارگانهاي حمايتي را در سطح ملي و منطقه اي مي طلبد. در سطح وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشكي بعنوان مهمترين سازمان متولي اين امر، تربيت نيروهاي متخصص جهت سالمندان، انجام امور تحقيقاتي مرتبط با حوزه سالمندان، فراهم نمودن امكانات و منابع كافي مالي و انساني، مراقبتهاي سلامت و درمان بيماران سالمند بايستي در راس برنامه ها قرار گيرد.

اگرچه پديده پنهان و چندان لمس نشده سالمندي، بعنوان يكي از چالشهاي اصلي نظامهاي بهداشت و درمان و تامين اجتماعي خواهد بود و فشار مضاعفي را از نظر مخارج مربوط به سلامت و تامين هزينه هاي مراقبتهاي طولاني مدت بوجود خواهد آورد ولي بايستي قبل از آنكه اين پديده تبديل به يك بحران گردد براي حل آن تدابيري انديشيده شود و پيش بيني وضعيت آينده از منظر تامين منابع آموزشي، پژوهشي و درماني شرط لازمه برنامه ريزي، تجهیز و آماده گردیدن در مواجهه با موج انفجار جمعيت سالمند است و در صورت عدم اتخاذ  تدابیر لازم و سیاست گذاری موثر، یقینا فرجامی جز به مخاطره انداختن سلامت جامعه نخواهد داشت.

راهکارهای فرا روی چالشهای حوزه ی سالمندی بایستی برآمده از نیازهای آنها باشد و تعیین این نیازها وابسته به مطالعه ی نیاز سنجی عمومی و منطقه ای در کشور خواهد بود. بر اساس مطالعات انجام شده، چالشهای اصلی این حوزه مربوط به افزایش میزان شیوع بیماریهای مزمن و مسایل و مشکلات اجتماعی سالمندان شامل دیدگاه نامناسب به سالمندی، وابسته بودن افراد سالمند به دیگرا ن، محیط نامناسب برای سالمندان و کمبود اطلاعات مربوط به شرایط سالمندان کشور می باشد.

                  دکتر احمد دلبری

رییس مرکز تحقیقات سلامت سالمندان

         دانشگاه علوم پزشکی سبزوار