6 مرداد روز جهانی هپاتیت ،با شعار حذف بیماری هپاتیت تا سال 1410
هپاتیت به معنای التهاب کبد است که فعالیت های آن را مختل می سازد. این بیماری به علتهای مختلفی ایجاد می شود. یکی از این علتها آلودگی بهویروسی هپاتیت B است.
هپاتیت به معنای التهاب کبد است که فعالیت های آن را مختل می سازد. این بیماری به علتهای مختلفی ایجاد می شود. یکی از این علتها آلودگی بهویروسی هپاتیت B است. این ویروس در کبد انسان جایگزین شده و تکثیر می نماید .براساس آخرین گزارشات سازمان بهداشت جهانی حدود 400 میلیوننفر در سراسر جهان حامل ویروس هپاتیت B هستند و این بیماری پس از بیماری سل و مالاریا شایعترین بیماری عفونی و مسری است . بیشتر مبتلایان درکشورهای چین و تایوان هستند . شیوع این بیماری در برخی نواحی آسیا و آفریقا بالاست و تعداد آنها حتی به 20 درصد جمعیت این مناطق نیز می رسد.
علائم و نشانه ها
بیماری هپاتیت می تواند بدون علامت باشد و یا علایمی بسیار شدید همراه با گرفتاری شدید کبدی ایجاد کند. معمولا پس از ورود ویروس به درون بدن وپس از یک دوره نهفتگی، علایمی شبیه سرماخوردگی مثل ضعف، خستگی،احساس کسالت، بی اشتهایی، تب، درد عضلانی، التهاب مفاصل و بثوراتپوستی ممکن است ایجاد شود. پس ازمدتی مرحله دوم علایم به صورت بروز زردی و بهبود علایم مقدماتی به همراه تیره رنگ شدن ادرار یا کمرنگ شدنمدفوع بروز می نماید. بعد از این مرحله بیمار وارد مرحله نقاهت می شود. معمولا کودکان علائم خفیف تری را بروز می دهند و بیشتر بدون علامت هستند .بسیاری از مبتلایان به این بیماری علائمی دال بر بروز زردی نمی دهند، علت این امر ابتلا در دوران نوزادی و کودکی است که اغلب بدون علامت است.
تشخیص
در اغلب موارد تشخیص آلودگی به ویروس هپاتیت B به دنبال اهدای خون و یا انجام تست آزمایشگاهی رخ می دهد و این افراد معمولا هیچگونه علامتینداشته و از آلوده بودن خود تعجب می کنند. یکی از روشهای تشخیصی این بیماری، اندازه گیری آنتی ژن سطحی این ویروس یعنی HBsAg است. اندازهگیری آنزیم های کبدی می تواند نشانه ای مفید جهت تعیین وجود بیماری در کبد باشد.در صورت افزایش سطح خونی آنزیمهای کبدی یا وجود اختلال درسونوگرافی کبد، انجام آزمایش PRC ضروری است.
چرا در افراد مبتلا، برای خواهر، برادر، پدر و مادر انجام آزمایش ضروری است؟
ممکن است که در دوران کودکی و به صورت مشترک ابتلا صورت گرفته باشد و بهتر است همه افراد برای یکباردر طول عمر خود آزمایش هپاتیت B بدهند.
راه های انتقال
- انتقال از راه خون و فرآورده های خونی: سابقه تزریق خون آلوده به ویروس، استفاده از سرنگ مشترک جهت تزریق، خالکوبی و تاتو کردن یا سوراخکردن گوش با وسایل آلوده، استفاده از مسواک یا تیغ ریش تراشی که می تواند آلوده به خون باشند و فرورفتن اتفاقی سوزن آلوده به ویروس دربدن. متأسفانه در برخی موارد مشاهده شده که برخی ورزشکاران جهت تزریق داروهای تقویتی ازسرنگ تزریقی به صورت مشترک استفاده میکنند.
- انتقال از طریق مادر آلوده به نوزاد: این راه مهمترین راه انتقال بیماری هپاتیت B در ایران است.
- انتقال از راه جنسی: ویروس هپاتیت در ترشحات بدن از قبیل بزاق، مایع منی و ترشحات مهبل وجود دارد. عدم رعایت اصول صحیح فعالیت جنسی ویا بی بندوباری جنسی می تواند موجب انتقال هپاتیت شود.
- انتقال از طریق اقدامات دندانپزشکی : انجام اقدامات دندانپزشکی در مراکزی که از وسایل غیربهداشتی و با روشهای غیرصحیح وسایل خود راضدعفونی می نمایند، می تواند موجب انتقال بیماری شود.
- انتقال در بین اعضای خانواده: ویروس هپاتیت در اثر برخوردهای ساده روزانه مانند صحبت کردن، دست دادن، بوسیدن،در آغوش گرفتن و یا درمکانهایی مانند استخرها منتقل نمی شود.
مدت زنده ماندن ویروس:
ویروس هپاتیت B در خارج از بدن انسان در برابر حرارت، رطوبت و عوامل شیمیایی بسیار مقاوم است . این ویروس درحرارت -20 درجه تا 15 سال و در حرارتاتاق تا 6 ماه و در یک لیوان خشک تا 4 هفته زنده می ماند ولی پس از جوشاندن در100 درجه سانتیگراد به مدت 5 دقیقه از بین می رود. این ویروس بامواد ضدعفونی کننده نظیر گلوتار آلدئید یا کلروفرم وفرمالین از بین می رود.
هپاتیت و انتقال داخل خانواده
اگر در خانواده یک فرد ناقل هپاتیت وجود داشته باشد، امکان انتقال بیماری به سایر افراد خانواده وجود دارد و نحوه انتقال از طریق ورود خون فرد ناقل هپاتیتبه مخاط و یا خون فرد سالم است.
ناقل هپاتیت
ویروس هپاتیت می تواند برای سال ها به صورت نهفته در بدن باقی بماند و فرد در واقع به عنوان ناقل هپاتیت شناخته شود. در چنین شرایطی ویروس بهصورت مسالمت آمیز در داخل بدن وجود دارد ولی به کبد آسیبی نمی رساند.
درمان
هپاتیت مزمن نیاز به درمان دارد و در صورت درمان داروئی می توان آنها را تبدیل به حالت غیر فعال کرد. درصورت عدم درمان، امکان پیشرفت به سمت سیروز)تنبلی کبد( وجود دارد و در برخی شرایط که سیروز پیشرفت می کند، پیوند کبد درمانی دیگر خواهد بود.
واکسیناسیون
بهترین راه مقابله با ابتلا به بیماری هپاتیت B تزریق واکسن آن است به همین دلیل واکسیناسیون آن در کلیه نوزادان و افراد در معرض خطرانجام می شود.واکسن هپاتیت B معمولا در سه نوبت صفر و یک ماه بعد و 6ماه پس از اولین تزریق میشود. تزریق واکسن باید عضلانی و حتما در عضله بازو صورت گیرد.تزریق واکسن هپاتیت B در عضله باسن سبب کاهش تاثیر آن می شود. توصیه می شود تا آنتی بادی ضدهپاتیت B ، یک تا سه ماه پس از کامل شدننوبتهای تزریق واکسن اندازه گیری شود.
چه کسانی باید واکسن تلقیح نمایند:
v همه نوزادان متولد شده.
v کارکنان بهداشتی- درمانی که ممکن است با خون و فرآورده های آن و یا با سوزن و یا سایروسایل آلوده به ویروس در تماس باشند.این گروه شامل افراد زیر می باشند:
v پزشکان، جراحان،پرستاران، دندانپزشکان، کمک دندانپزشکان، دندانسازان و دانشجویان گروه های مختلف پزشکی، کارکنان بخشهای دیالیز، کارکنان آزمایشگاه ها، بانک خون و سازمان انتقال خون وکسانی که در خانه از افراد عقب افتاده مراقبت می کنند. به گروههای فوق افراد پرخطر گفته می شود. (تزریق سه نوبت واکسن هپاتیت B و بررسی آنتی بادی ضدویروس هپاتیت B یک تا سه ماه پساز آن این افراد ضروری است.)
v همسر، فرزندان، والدین و کلیه کسانی که با فرد ناقل هپاتیت B زندگی می کنند) این افراد بهتر است که هر 5 سال یکبار مجددا ازنظر آزمایشات بررسی شوند(.
v بیمارانی که در معرض تزریق خون مکرر هستند نظیر بیماران مبتلا به هموفیلی، تالاسمی، همودیالیز و یا معتادان تزریقی.
چند تذکر:
v ناقلین هپاتیت B می توانند ازدواج کنند ولی همسر آنان باید برعلیه این بیماری واکسینه شده و از تاثیر مثبت واکسن مطمئن شد. خطر انتقال عفونت درزندگی زناشویی سالم بسیار کم است.
v بررسی همه زنان باردار از نظر هپاتیت B ضروری است تا در صورت کشف عفونت از انتقال بیماری به نوزاد پیشگیری شود.
v ناقلین هپاتیت می توانند مثل بقیه مردم زندگی کنند.
v بدنبال کشف یک مورد HBsAg مثبت در خانواده، انجام این آزمایش در خواهر، برادر، والدین، همسر و فرزندان ضروری است.
v انجام بیوپسی کبد در مبتلایان به هپاتیت حاد و ناقلین هپاتیت توصیه نمی شود، ولی در موارد هپاتیت مزمن می تواند اطلاعات مفیدتری در اختیار پزشکقراردهد. امروزه از روشی غیر تهاجمی و بدون درد و با درصد دقت بالاتر به نام فیبرواسکن استفاده می شود.
