هفته جهانی شیر مادر
شیر مادر
یکی از سفارشات اکید مقامات سازمان جهانی بهداشت، شیردهی مادران به نوزادان و کودکان است. مصرف شیر مادر در مقایسه با شیرخشک نه تنها برای کودک، بلکه برای مادر هم فواید بی شماری دارد. از میان فواید بی شمار این کار، به ۵ فایده اصلی می پردازیم....
دانلود برنامه هفته جهانی شیر مادر
یکی از سفارشات اکید مقامات سازمان جهانی بهداشت، شیردهی مادران به نوزادان و کودکان است. مصرف شیر مادر در مقایسه با شیرخشک نه تنها برای کودک، بلکه برای مادر هم فواید بی شماری دارد. از میان فواید بی شمار این کار، به ۵ فایده اصلی می پردازیم....
● شیر دادن سبب کاهش وزن سریع تر مادر می شود
شیر دادن سبب افزایش متابولیسم شده و سوخت و ساز بدن را فعال می کند. در نتیجه چربی هایی که حدود ۲ تا ۳ کیلوگرم در طول بارداری به بدن مادر افزوده شده و بیشتر در ناحیه مرکزی تجمع یافته، آب می شود. تحقیقات نشان داده است و مادرانی که از شیر خود به فرزندشان می دهند، به دلیل افزایش متابولیسم و فعال شدن برخی مکانیسم ها، چربی های مرکزی سریع تر از بین رفته و مادر به حالت اولیه خود برمی گردد. مکانیسم دقیق این فرآیند هنوز مشخص نشده است اما به احتمال قوی افزایش سوخت و ساز بدن دلیل آن است.
از هفته سوم بعد از زایمان تمامی متخصصان به مادر توصیه می کنند به ویژه ورزش های شکمی که سبب سفتی عضلات شکم می شود را پی گیرد. غیر از ورزش و شیردهی، زمینه ژنتیکی فرد هم دخیل است و همه این عوامل در کنار هم سبب می شود مادر طی ۲، ۳ ماه بعد از زایمان به فرم اولیه خود بازگردد. نکته جالب دیگر اینکه شیر مادر نه تنها به کاهش وزن خود مادر کمک می کند، بلکه به دلیل ترکیبات قند طبیعی موجود در شیر مادر میزان ترشح انسولین را در سطح طبیعی نگه می دارد و جلوی چاقی های کاذب که به دنبال مصرف شیر خشک در کودکان ایجاد می شود را می گیرد.
در ضمن کودکانی که شیر مادر می خورند، وزن گیری خوبی دارند اما دچار چاقی کاذب یا افزایش وزن نامتناسب نمی شوند. شیر مادر نه تنها قند طبیعی دارد، بلکه پروتئین و مواد ایمنی و آنتی بادی هایی دارد که شرایط کاملا ایده آلی را برای کودکی ایجاد می کند که باید تنها از یک ماده غذایی مصرف کند. در مقابل شیرخشک چنین حالتی ندارد و این گونه شرایطی را برای کودک فراهم نمی آورد.
● شیردهی، احتمال ابتلای مادر به سرطان پستان را کم می کند
تحقیقات نشان داده است زنانی که شیر می دهند، کمتر به سرطان پستان مبتلا می شوند. دلیل اصلی ابتلا به سرطان پستان عوامل ژنتیکی و استرس است اما خانم هایی که شیردهی کامل دارند و ۲ سال به فرزندشان شیر می دهند، کمتر به این نوع سرطان مبتلا می شوند. دلیل این امر هنوز کاملا روشن نیست اما همراهی آن دیده شده است. به هر حال نقش استروژن در بروز سرطان پستان بی تاثیر نیست و نباید فراموش کرد، شیردهی، نوع تغذیه و آرامش می تواند از بروز آن پیشگیری کند.
● شیردهی، احتمال ابتلای کودک به آلرژی را کاهش می دهد
موادی غیر از شیر مادر سبب بروز تحریکات خارجی در بدن نوزاد می شود و می تواند زمینه ساز بروز آلرژی و حساسیت در کودکان باشد. در شیر مادر چنین عوامل تحریکی وجود ندارد و دیده شده سیستم ایمنی در کودکی که از شیر مادر تغذیه می کند، کمتر دچار تحریک شده و کودک کمتر دچار آلرژی، اختلالات گوارشی، اسهال و... می شود.
● شیردهی، ایمنی کودک را بالا می برد
در شیر مادر یک سری عوامل آنتی بادی وجود دارد. در واقع این عوامل به طور طبیعی در بدن مادر وجود دارد و مادر نسبت به برخی بیماری ها ایمنی پیدا کرده است. این آنتی بادی ها وارد شیر مادر شده و می توانند در مدت کوتاه نوزادی و ۲۸ روز اول نوزاد را در مقابل بیماری های روده ای و سایر ناراحتی ها محافظت کنند تا کم کم سیستم ایمنی نوزاد فعالیت خود را آغاز کرده و بتواند آنتی بادی های لازم را در مقابل عوامل خارجی بسازد. برخی از پادتن ها و آنتی بادی ها هم در دوران جنینی به نوازد منتقل می شود و بدن نوزاد را در برابر سرخک، سرخجه و آبله مرغان و... حفظ می کند اما این برای مدت کوتاهی است و کم کم از بین می رود و بدن نوزاد خود مجددا آن را می سازد.
● شیردهی، روابط عاطفی مادر و فرزند را تقویت می کند
شیردهی با رابطه پوست به پوست مادر و نوزادش همراه است. این موضوع هم سبب احساس آرامش مادر و هم امنیت نوزاد می شود. در ضمن حین مکیدن شیر توسط کودک هورمون اکسی توسین که هورمون محبت است در بدن مادر ترشح می شود و سبب آرامش بیشتر مادر شده که این حس به نوازد هم منتقل می شود. وقتی شیردهی بر اساس میل و تقاضای شیرخوار اتفاق بیفتد، دوست داشتن و عشقی عجیب را بین مادر و کودک اش ایجاد می کند.
شیر دادن مادر به كودك تا پایان دو سالگی ضروری است .
زیرا:
1- هنوز بهترین منبع تأمین پروتئین برای كودك است.
2- تا حدود 30 درصد كالری مورد نیاز او را تأمین می كند.
3- مواد ایمنی بخش موجود در آن، طیف حفاظتی مهمی برای كودك دارد و این طفل نوپا را كه بسیار متحرك و فعال است و با دست زدن به همه جا و همه چیز، خود را به سهولت در معرض بیماری قرار می دهد از ابتلاء به اسهال و سایر عفونت ها حفظ می كند.
4- تكامل عصبی و روانی كودك را كه با شیرمادر آغاز شده ، با تداوم واستمرارآن در سال دوم زندگی ، كامل می كند.
5- نیازهای عاطفی و روانی او را كه برای رشد و تكاملش بسیار ضروری هستند تأمین می كند.
6- با كاهش دفعات بیماری، اثر قابل توجهی در شرایط روحی و روانی و اقتصادی خانواده دارد.
7- اغلب كودكان در ایام بیماری كم اشتها هستند و به كمتر چیزی، به اندازه شیرمادر میل دارند و این منبع غذایی در ایام بیماری به بهبود آنان كمك می كند.
8- و بالاخره در جریان اسهال و استفراغ، هیچ چیز به اندازه شیرمادر برای كودك قابل تحمل نیست.
نكات مهم در تغذیه سال دوم زندگی
1- ادامه تغذیه با شیرمادر همچنان مورد تأكید است.
2- شیرمادر بعد از صرف غذای كودك داده شود.
3- دفعات تغذیه به غیر از شیرمادر 4 تا 5 بار در روز است.
4- هنوز باید در غذا تغییراتی داد تا هضم آن آسانتر باشد ؛ زیرا اگر غذا یكباره و به صورت آنچه كه در سفره خانواده است به كودك داده شود، ممكن است هضم آن برای او مشكل باشد. مثلا بهتر است برنج به صورت كته و كاملاً نرم شده باشد . می توان آن را با كمی آب خورش نرم وله كرد وبه كودك داد.
5- نیاز كودك به كلسیم و پروتئین توسط شیرمادر و مقدار ماست پاستوریزه ای كه در روزمی خورد تامین می شود.
6- سفیده تخم مرغ كم كم به همان صورت كه درمورد زرده تخم مرغ شروع شده بود به صورت كاملا پخته و سفت شده شروع ، و به تدریج یك سفیده كامل مصرف شود. می توان یك روز در میان یك تخم مرغ كامل به كودك داد.
7- كودك فعالانه در غذا خوردن دخالت داشته باشد و خود غذا را با دست یا قاشق كوچك بردارد و به دهان ببرد.
8- از 11 ماهگی به بعد ، زمان انتقال از غذاهای مخصوص به غذای سفره خانواده است.
9- حبوبات از مواد غذایی دارای پروتئین، كربوهیدرات و املاح است . درسال دوم به تدریج بر تنوع حبوبات مصرفی بیفزایید . می توانید آنها را به صورت كاملاً پخته شده همراه با سیب زمینی و با روغن یا كره و ترجیحاً روغن زیتون به كودك بدهید.
10- باید توجه داشت كه هنوز هم معده كودك كوچك است و نباید آن را با مقدار زیادی میوه یا آب میوه پر كرد.
11- به كودك یك تا دو ساله تنقلاتی مثل پفك، شكلات، چیپس و... نباید داده شود و در صورتی كه فعالیت كودك زیاد باشد بستنی ، خرما، بیسكوئیت، بادام و پسته بو نداده ولی ریز شده بعد از غذا به او داده شود تا جای وعده های اصلی غذا را نگیرد.
12- در طول سال دوم ، مصرف ویتامین هایA وD و قطره آهن باید ادامه داشته باشد و این مشكل كه آهن موجب سیاهی دندان ها می شود نباید مانع مصرف آن شود بلكه باید قطره را با قاشق چایخوری در عقب دهان كودك ریخت و متعاقب آن به او آب داد و با پارچه ای تمیز روی دندان های كودك را تمیز كرد.
13- در اواخر سال دوم احساس استقلال كودك بیشتر می شود ، خودش غذا می خورد و از همه ی غذاهای سفره خانواده به دلخواه انتخاب می نماید. مادران دراین مرحله از این زندگی باید به مصرف مواد غذایی كافی و پر انرژی كه برای رشد كود ك لازم است، توجه نمایند.
