معاونت بهداشت

نشست تخصصي دفتر آموزش و ارتقاي سلامت با كارشناسان مسوول مشاركت هاي مردمي در خصوص برنامه خودمراقبتي، امروز در تهران و در محل هتل المپیک برگزار شد.

در این نشست دکتر رفیعی فر با اشاره به اینکه خودمراقبتی به دنبال همه این ایده ها و تفکرات و به دنبال بازگرداندن سلامت به خالقان سلامت است گفتند جنس کار، تفکر مشارکتی است و همه ما باید کمک کنیم تا مردم سالم زندگی کنند.

به گزارش خبرنگار آوای سلامت، سرپرست دفتر آموزش و ارتقای سلامت وزارت بهداشت در نشست تخصصي دفتر آموزش و ارتقاي سلامت با كارشناسان مسوول مشاركت هاي مردمي در خصوص برنامه خودمراقبتي اعلام کرد: برنامه ملی خودمراقبتی و بسته خدمت خودمراقبتی برای تحقق بند 11 سیاست های کلان سلامت تدوین شده است به طوری که بر اساس سیاست های کلان سلامت ابلاغی از سوی مقام معظم رهبری در برنامه توسعه آن را پیگیری می کنیم و به طور جدی مبتنی بر این بند، تمام اهدافمان را تنظیم کرده ایم.

نظام سلامت در دنیا تغییر گفتمانی کرده است

سرپرست دفتر آموزش و ارتقای سلامت وزارت بهداشت با اشاره به ضرورت حرکت به سمت خودمراقبتی توضیح داد: هم اکنون یک تغییر گفتمانی در نظام سلامت در دنیا رخ داده است. ما از سیستم سلامت بیماری محور باید به سمت سلامت مردم محور برویم یعنی قبلا می گفتیم «سلامت برای مردم»، ولی الان می گوییم «سلامت برای مردم، با مردم و توسط مردم» و روی این شعار تاکید و پافشاری داریم.

دکتر رفیعی فر با اشاره به این که رابطان سلامت سالهاست که فعالیت می کنند، یعنی از زمانی که تفکرها سنتی بود، رابطان سلامت فعالیت داشتند، خاطرنشان کرد: اما حالا هدفمان این است که از طریق خانه های بهداشت نفوذمان را در جامعه افزایش دهیم و در تصمیمات مردم در حوزه سلامت حضور داشته باشیم. سلامت این نیست که مردم تنها در صورت بیماری به پزشک مراجعه کنند و بهترین درمان و خدمات را بگیرند. البته این حق آنها است و در ارزانترین و مقرون به صرفه ترین شرایط باید این خدمات ارائه شود اما وظیفه اصلی ما کمک به مردم برای سالم زیستن است. فلسفه این کار کمک به مردم برای کمک به خودشان است. مردم باید بدانند که سلامت حق آنها است و باید طوری زندگی کنند که کمترین نیاز به پزشک وجود داشته باشد. این فقط یک تئوری نیست بلکه باید به مرحله اجرا برسد.

خودباوری و اعتماد به نفس، شرط سالم زیستن است

به گفته سرپرست دفتر آموزش و ارتقای سلامت وزارت بهداشت، اگر مشارکت مردم تا به حال یک رفتار استثنایی بود و فکر می کردیم امکان پذیر نیست، حالا معتقدیم که شروع سلامت از فرد و خانواده است و آن هم با انتخاب های آگاهانه و آزادانه و مبتنی بر عدالت. دولت باید شرایطی را فراهم کند که تمام مردم بدون مشکل، با ارزانترین قیمت به گزینه های سالم زندگی دسترسی داشته باشند.

وی تاکید کرد: سلامت یک پایان نیست، یک راه است. شما در هر نقطه از مسیر سلامت برای بهتر شدن باید برنامه داشته باشید. وجود انسان قابل توسعه است و هیچ راهی برای بستن این توسعه وجود ندارد پس نباید خود را فراموش کنیم و تصور کنیم بیماری و درد کشیدن حق ماست. نباید تصور کنیم که دیگران باید دستمان را بگیرند، باید خودمان دست خود را بگیریم و آماده باشیم که از پس هر مشکلی بر بیاییم. باید خود را باور کنیم و اعتماد به نفس داشته باشیم و این شرط سالم زیستن است.

دکتر رفیعی فر ادامه داد: تنها نقطه افتخار ما بیمارستان های پیشرفته و پزشکان پنجه طلا نیستند، بلکه مردم به عنوان خالقان سلامت قابل افتخار و احترامند. سلامت توسط ما و انتخاب های ما خلق می شود. درست است که گزینه های عادلانه و مقرون به صرفه باید در اختیار مردم قرار گیرد ولی هرچه مردم آگاه تر باشند، دولت و مجلسی را انتخاب می کنند که، برای سلامت آنها بیشتر هزینه می کند. در این شرایط سلامت قربانی سیاست و تجارت، توسعه و امنیت نخواهد شد.

وی با تاکید بر این که پس هدف ما پرورش خالقان سلامت است و نه فقط تشخیص و درمان بیماری، بیان داشت: نام وزارت ما، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی است. چرا نباید نام آن را به وزارت سلامت، ارتقای سلامت و توانمندسازی خالقان سلامت تغییر دهیم؟ مگر 80 میلیون ایرانی سلامت را نمی سازند؟ چرا حوزه آموزش سلامت به مردم ارزش سرمایه گذاری به اندازه تربیت یک پزشک تا به حال نداشته است؟

سرپرست دفتر آموزش و ارتقای سلامت وزارت بهداشت با بیان این که برنامه خودمراقبتی به دنبال همه این ایده ها و تفکرات و به دنبال بازگرداندن سلامت به خالقان سلامت است، خاطرنشان کرد: جنس کار، تفکر مشارکتی است و همه ما باید کمک کنیم تا مردم سالم زندگی کنند.

هر خانه ای باید یک سفیر سلامت داشته باشد

دکتر رفیعی فر با اشاره به این که تمرکز ما تا به حال و در حوزه سلامت تنها بر روی ساخت بیمارستان و کلینیک های فوق تخصصی و مراکز بهداشتی درمانی بود، گفت: در حال حاضر 18 هزار خانه بهداشت داریم و 20 میلیون خانوار که در 20 میلیون خانه زندگی می کنند. پس باید 20 میلیون خانه سلامت داشته باشیم یعنی خانه ای که فردی در آن زندگی کند که برای محافظت از سلامت خود و خانواده اش توادبیری, [11.01.16 22:34]

نمند است و نام او سفیر سلامت است. برای تربیت سفیر سلامت باید از رابطان، بهورزان و مراقبان سلامت خانواده استفاده کنیم.

به گفته وی، در حال حاضر هر ایرانی دو برابر میزان مجاز روزانه نمک مصرف می کند. اصلی ترین عامل بیماری پرفشاری خون نمک و اصلی ترین علت مرگ ناشی از سکته قلبی، پرفشاری خون است. دوسوم نمک دریافتی روزانه در خانه ها استفاده می شود پس این مردم هستند که مقصرند. اگر بهترین بیمارستان را هم بسازیم، نقشی در آگاهی رسانی به مردم درباره فرهنگ سلامت ندارد و اینجاست که می گویند یک دلار سرمایه گذاری در آموزش سلامت به اندازه 10 دلار بازگشت سرمایه دارد. اگر خودمراقبتی را در برنامه های استراتژیک وزارت بهداشت ادغام کنیم، بین 7 تا 20 درصد بازگشت منابع را شاهد خواهیم بود.

سلامت محصول انتخاب های همه ماست

سرپرست دفتر آموزش و ارتقای سلامت وزارت بهداشت در ادامه خاطرنشان کرد: می گویند 20 درصد موارد مراجعه به بیمارستان ها در انگلستان به دلیل ناخوشی های جزئی است؛ ناخوشی هایی که با عدم مراجعه هم بهبود می یابند. این مراجعات هزینه ایجاد می کنند و کیفیت زندگی را پایین می آورند.

دکتر رفیعی فر گفت: شدیدا معتقدم که سلامت محصول انتخاب های ماست. زمانی که درست انتخاب می کنیم، لذت می بریم و در غیر این صورت نزد همه اطرافیانمان و حتی نزد خدا شرمنده خواهیم بود. پس کار ما حرکت به سمتی است که اگر مردم یک بار شکست خوردند، نه خود و تجارب مثبتشان را فراموش کنند و نه خدایی که آنها را آفریده است.

وی با بیان این که ما به طور سنتی همیشه می گفتیم که هدفمان افزایش امید به زندگی مردم است، ادامه داد: در نظام سلامت مردم محور و خودمراقبتی اما به دنبال افزایش کیفیت زندگی هم هستیم و می خواهیم با امید زندگی کنیم. در واقع به جای این که تنها روز را به زندگی اضافه کنیم، باید زندگی را هم به روزها اضافه کنیم و لازمه این تغییر نیازمند توجه جدی به مشارکت مردمی است.

تغییر در نظام پرداخت بیمه ای، انگیزه قوی برای مراقبت از سلامت است

سرپرست دفتر آموزش و ارتقای سلامت وزارت بهداشت با اشاره به این که یکی دیگر از مهمترین اهداف باید تغییر در نظام پرداخت ها بخصوص در حوزه بیمه ها باشد، تصریح کرد: چطور در مورد بیمه اتومبیل، اگر کسی از بیمه اش استفاده نکند، سال آینده از تخفیف برخوردار است ولی این اتفاق در مورد بیمه سلامت نمی افتد؟ کسی که بیمار است بارها و بارها از دفترچه بیمه اش استفاده می کند و همان حق بیمه ای را می پردازد که شخص سالم بدون استفاده از دفترچه بیمه اش می پردازد. تغییر این روند خود ایجاد انگیزه قوی برای مراقبت از سلامت است.

به گفته دکتر رفیعی فر، ما تا به حال فقط روی سطوح مختلف پیشگیری اولیه، ثانویه و ثالثیه توجه داشتیم و در راس هرم، به خودمراقبتی توجه چندانی به عنوان یک اصل نمی کردیم و هرچه به سمت مراقبت های تخصصی می رفتیم، هزینه هایمان بیشتر می شد در حالی که برای توانمندسازی مردم، آموزش سلامت و مشارکت مردمی هزینه ای نمی کردیم. اما اکنون در عصر ارتباطات حوزه سلامت، نقش ها عوض شده است. ما باید اطلاعاتمان را در حوزه سلامت با مردم با اشتراک بگذاریم و این کمترین نقش است.

مدیریت بیماری ها باید به مدیریت سبک زندگی تغییر یابد

سرپرست دفتر آموزش و ارتقای سلامت وزارت بهداشت در ادامه این نشست خاطرنشان کرد: الان دیگر این عقیده وجود دارد که حکومت ها هستند که باید سلامت را بین بخش سلامت، همه قوا، مردم و بازار توزیع کنند چون سلامت یک محصول مشترک است و ما در عصر انقلاب اطلاعات هستیم. ما می خواهیم برای وزارت بهداشت دو بال ایجاد کنیم و ریشه هایش را در جامعه افزایش دهیم.

دکتر رفیعی فر ادامه داد: گفتمان ارتقای سلامت می گوید فقط به فکر مدیریت بیماری ها نباشیم بلکه سبک زندگی مردم را مدیریت کنیم و برای این کار مردم را توانمند کنیم و اقدام جامعه برای سلامت را افزایش دهیم.

وی تاکید کرد: در این میان عالی ترین سطح مشارکت، مشارکت مادام العمر فردی برای حفظ سلامت است با این شعار: یک عمر سلامت با خودمراقبتی.

سرپرست دفتر آموزش و ارتقای سلامت وزارت بهداشت اذعان داشت: باید به این نکته توجه داشته باشیم که منابع حوزه سلامت و اعتبارات شاید پایدار نباشند پس چاره ای جز این نداریم که بر توانمندی مردم تکیه کنیم و آموزش و پرورشی داشته باشیم که نسل آزاد، ماهر، توانمند، مشارکت جو و مسئولیت پذیر تربیت می کند، جاده ای بسازیم که ایمن است و سالانه 19 هزار نفر جانشان را در انها از دست نمی دهند، خودرویی بسازیم که ایمن است و سالانه چندین هزار نفر قربانی آنها نمی شوند، اشتغال ایجاد کنیم تا مردم به سمت اعتیاد نروند و همه اینها سرمایه گذاری برای سلامت است.

65 تا 85 درصد همه مراقبت ها، خودمراقبتی است

وی در تعریف خودمراقبتی گفت: هر کاری که فرد با تحصیلات نه چندان بالا، برای زنده ماندن، سالم زندگی کردن، خوب زندگی کردن، پیشگیری از بیماری، مدیریت بیماری مزمن، مدیریت بیماری حاد و برای بازگشت به سلامت بعد از بیماری انجام می دهد و برای انجام این کار از مشورت یک نیروی تحصیل کرده استفاده می کند، خودمراقبتی است.

دکتر رفیعی فر توضیح داد: انسان خودمراقب کسی است که بداند وظیفه دارد از دیگران، جامعه، محیط زیست و کشورش هم مراقبت کند و این بخشی از سلامت معنوی یک انسان کامل است.

وی بیان داشت: 65 تا 85 درصد همه مراقبت ها، خودمراقبتی است. ما برای این که به این درصد برسیم تا به حال چقدر سرمایه گذاری کرده ایم؟ برای تربیت 25 درصد مابقی که پزشکان متخصص و فوق تخصص هستند، چقدر سرمایه گذاشته ایم؟ نمی توان گفت نباید برای تربیت یک پزشک سرمایه گذاشت اما آگاهی رسانی به مردم و سرمایه گذاری در حوزه توانمندسازی آنها اهمیت چندین برابر دارد.

دکتر رفیعی فر با تاکید بر این که جمعیت تحت پوشش ما تمام ایرانی هایی هستند که هنوز زنده اند و نیاز به خودمراقبتی دارند، اظهار داشت: خودمراقبتی چهار بخش دارد: مراقبت در سبک زندگی سالم، مراقبت در ناخوشی جزئی، مراقبت در بیماری های مزمن و مراقبت در بیماری های حاد.

به گفته سرپرست دفتر آموزش و ارتقای سلامت، با سبک زندگی سالم می توان از 80 درصد بیماری های قلبی عروقی پیشگیری کرد. 90 درصد دیابت نوع 2، و 40 درصد سرطان ها قابل پیشگیری هستند و آن هم با سبک زندگی سالم. 10 درصد مردم کشور سیگاری هستند و 4 درصد قلیان مصرف می کنند. سالانه 63 هزار نفر به خاطر استعمال سیگار جان خود را از دست می دهند و 10 هزار میلیارد تومان صرف دخانیات می شود. 80 درصد مردم کشورمان کمتر از میزان توصیه شده میوه و سبزی در روز مصرف می کنند و 33 درصد آنها کم تحرک هستند. 50 درصد مردم چاق هستند و یا اضافه وزن دارند، 19 درصد مردم هم مبتلا به پرفشاری خون هستند. 13 درصد مردم اختلالات قند خون دارند و 27 درصد کلسترول بالا دارند. همه این موارد را با سبک زندگی سالم می توان کنترل کرد.

دکتر رفیعی فر با بیان این که باید 80 میلیون ایرانی برنامه روزانه خودمراقبتی داشته باشند، در پایان گفت: ما در وزارت بهداشت به این باور رسیدیم که مشارکت مردم یک ضرورت و اصل است. زیرساختهای این کار و بسته های خدمتش به همراه آموزش ها را فراهم کرده ایم و به دنبال این هستیم که در هر خانه ای یک سفیر سلامت داشته باشیم، هر 50 خانه یک رابط سلامت داشته باشد و رابطان در شناسایی و تربیت سفیران به ما کمک کنند. سفیر سلامت در واقع سفیر وزیر بهداشت در هر خانواده است. با این روش چتر سفیران و رابطان سلامت در کشور تکمیل می شود و در کنار ساختارهای سنتی ارائه خدمت سلامت، دو یار دیگر یعنی رابط و سفیر سلامت داریم.