قلیان
قلیان معضل بزرگ اجتماعی
پدیده قلیان که در حال حاضر به یک معضل اجتماعی پنهان تبدیل شده است از آن جهت چهره منفوری به خود نگرفته که اغلب آن را بی ضرر و غیر قابل اعتیاد دانسته و یا آن را کم ضررتر از مصرف سیگار قلمداد می کنند. بسیاری از مردم فکر می کنند آب موجود در قلیان موجب تصفیه و ایجاد محافظت در مقابل دود ناشی از سوختن تنباکو می شود این در حالی است که رطوبت باعث افزایش میزان جذب ریوی مواد سمی موجود در دود می شود. مواد سمی قلیان نه تنها کمتر از سیگار نیست بلکه بعضی مواد خطرناک از جمله قیر یا دوده ( سرطان زا) ، مونو اکسید کربن (آلاینده) و نیکوتین ( ایجاد کننده وابستگی) موجود در دود آن از سیگار نیز بیشتر است.
پدیده قلیان که در حال حاضر به یک معضل اجتماعی پنهان تبدیل شده است از آن جهت چهره منفوری به خود نگرفته که اغلب آن را بی ضرر و غیر قابل اعتیاد دانسته و یا آن را کم ضررتر از مصرف سیگار قلمداد می کنند. بسیاری از مردم فکر می کنند آب موجود در قلیان موجب تصفیه و ایجاد محافظت در مقابل دود ناشی از سوختن تنباکو می شود این در حالی است که رطوبت باعث افزایش میزان جذب ریوی مواد سمی موجود در دود می شود. مواد سمی قلیان نه تنها کمتر از سیگار نیست بلکه بعضی مواد خطرناک از جمله قیر یا دوده ( سرطان زا) ، مونو اکسید کربن (آلاینده) و نیکوتین ( ایجاد کننده وابستگی) موجود در دود آن از سیگار نیز بیشتر است.
با مصرف قلیان بیش از 600 ماده سمی و مهلک وارد ریه فرد مصرف کننده و اطرافیان می شود. در صنعت تنباکو، مرغوب ترین آن در اختیار کارخانه های سیگار سازی قرار می گیرد و تفاله های تنباکو جهت قلیان مورد استفاده قرار می گیرد. مقدار تنباکوی مصرفی در یک وعده قلیان معادل مصرف 20 تا 50 نخ سیگار است و به همین دلیل با افزایش سطح نیکوتین خون مصرف کننده به ظاهر تفننی برای رفع نیاز خود به روش سهل تری که همان مصرف سیگار است، روی می آورد. بنابراین اعتیاد در قلیان کشی با روی آوردن به استعمال سیگار و اعتیاد به مصرف سیگار نمایان می شود. در قلیان، نامرغوب بودن تنباکو، درجه حرارت بالا، تولید گاز منواکسید کربن ناشی از سوختن ناقص ذغال آتشدان ،احساس گیجی بعد از مصرف تنباکو که افراد نشانه مرغوب بودن تنباکو می دانند در واقع از گاز منواکسید کربن است، مکش های ریوی عمیق و رطوبت حاصل از آب باعث بروز بیماری های ریوی، سرطان های مختلف از جمله سرطان لب، ریه، معده و مثانه می شود.
تنباکوهای تحت عناوین میوه ای، عطری و اسانس دار نه تنها بی ضرر نیستند بلکه عوارض به مراتب بیشتری نسبت به تنباکوی ساده دارند زیرا مواد آروماتیک ( ترکیبات حلقه ای) موجود در آن ها بر اثر حرارت زیاد خاصیت سرطان زایی و سمی فوق العاده ای پیدا می کنند به علاوه مزه و طعم مطلوب و سهولت مصرف این گونه تنباکوها نسبت به تنباکوهای معمولی باعث افزایش گرایش نوجوانان و جوانان به مصرف و ایجاد وابستگی به آن ها خواهد شد. مصرف قلیان در اماکن سربسته مثل سفره خانه های سنتی یا قهوه خانه ها عوارض آن را دو چندان می کند و سلامت اطرافیان به ویژه کودکان و نوجوانان را در معرض خطر جدی قرار می دهد.
همچنین استفاده از قلیان به صورت مشترک خطر انتقال بیماری های عفونی را نیز در پی خواهد داشت. بسیاری از مردم تصور می کنند که اثرات مسموم کننده توتونی که از طریق قلیان استفاده می شود کمتر از مصرف آن با سیگار است. افرادی که قلیان می کشند نمیدانند که با این کار چیزی معادل یک پاکت سیگار را در مدت 30 تا 60 دقیقه استنشاق میکنند و در مقایسه با افراد سیگاری کسانی که قلیان می کشند در معرض مقادیر بیشتری از نیکوتین، مونو اکسید کربن و برخی سموم دیگر قرار می گیرند.
کشیدن قلیان حجم تنفسی بدن را کاهش داده و مواد سمی ناشی از نوع توتون و تنباکوی قلیان، سلامت افراد را با خطر روبرو می کند این ترکیب به علت حرارت زیاد، موادی را وارد بدن می کند که عوارض ناگواری برای انسان به دنبال دارد. شخص مبتلا به بیماریهای مختلف ریه اگر به استعمال دخانیات و کشیدن قلیان ادامه بدهد بدون شک مبتلا به سرطان ریه و دستگاه تنفسی خواهد شد، متأسفانه به اکثر تنباکو‌هایی که در سال های اخیر به بازار آمده اسانس‌هایی اضافه می شود که این اسانس ها علاوه بر تحریک دستگاه تنفس موجب حساسیت و آلرژی می گردد، بنابر این علاوه بر بیماریهای ذکر شده، رینیت آلرژیک و سرفه‌های مزمن همراه با خلط را برای فرد به همراه دارد.
سرطان ریه، سرطان لب و دهان و حنجره، سرطان مری و معده، لوزالمعده، کبد و سرطان روده بزرگ از عوارض بد‌خیم و زخم‌های گوارشی , ریفلاکس معده(برگشت اسید معده به مری) ازجمله عوارض خوش‌خیم استفاده از سیگار و قلیان هستند علاوه بر بیماریهای مرتبط با تنباکو ، مصرف اشتراکی قلیان می تواند منجر به افزایش خطر انتقال میکروب سل و ویروسهایی مثل هرپس و هپاتیت شود. موارد دیگری مثل اگزمای دست و مشکلات دهان و دندان نیز با مصرف قلیان ارتباط دارد.
بر خلاف تصور و باور عمومی که معتقدند ضرر قلیان از سیگار وسایرمواد دخانی کمتربوده وآب قلیان مانع ورود مواد مضر و سمی آن به بدن می شود، ولی باتوجه به میزان و مدت مصرف قلیان باید اذعان نمود که ضرر و عوارض جسمی وروانی استعمال قلیان از سیگار وسایرمواددخانی نه تنها کمتر نبوده بلکه میزان ونوع عوارض آن بیشتر ومتنوع تر می باشد. گسترش این باورهای غلط درمورد مصرف قلیان در جامعه و بخصوص بین جوانان ونوجوانان و باعث افزایش شیوع مصرف قلیان درجامعه بخصوص در بین دختران و زنان گردیده است و در دراز مدت تهدیدی جدی علیه سلامت افراد به شمار می رود.
جالب است بدانید سالانه 5 میلیون نفر در دنیا بعلت استعمال دخانیات جان خود را از دست می دهند که با ادامه این روند تا 20 سال آینده تعداد قربانیان به 10 میلیون نفر در سال می رسد .
طبق تحقیقات انجام گرفته در سالهای اخیر نزدیک به نیمی از دانش آموزان حداقل یکبار مصرف قلیان را تجربه کرده اند (در پسرها 55% و دختران 32%). نتایج تحقیقات نشان می دهد که مصرف سایر انواع مواد دخانی غیر از سیگار در 5 سال اخیر از میزان 1/12% به 30% افزایش داشته است که بخش عمده آن مربوط به قلیان می باشد و استعمال قلیان در پسرها از 16% به 33% و در دخترها از 7% به 21% افزایش یافته است. همچنین نزدیک به نیمی از دانش آموزان در اماکن عمومی در معرض استنشاق دود سیگار دیگران هستند و نزدیک به 75% معتقدند که استعمال دخانیات در اماکن عمومی باید ممنوع شود .
استعمال قلیان در میان نوجوانان و جوانان بالاخص در منطقه مدیترانه شرقی سازمان جهانی بهداشت که ایران نیز یکی از این کشورهاست در آشنایی آنها با محصولات دخانی دیگر نقش مهمی دارد. به طور کلی 55% پسران و 35% دختران در معرض خطر استعمال قلیان قرار دارند.
