به مناسبت هفته ملی دیابت ( 20 تا 26 آبان ماه 1393)
بایدها و نباید ها در تغذیه افراد دیابتی:(قسمت اول)

امروزه بیماری های غیر واگیر از اصلی ترین علل مرگ و میر و ناتوانی ها در جهان و ایران هستند.اکثر عوامل خطر برای ایجاد این بیماری ها، به میزان بسیار زیادی با شیوه زندگی و به خصوص تغذیه افراد  مرتبط هستند. از تغییرات نامطلوب در رژیم غذایی می توان به افزایش انرژی دریافتی از طریق مصرف  بیش از حد چربی و شکر به ویژه دریافت چربی های اشباع( افزایش مصرف روغن های جامد) و از طرفی  کاهش دریافت قندهای پیچیده و فیبر غذایی (مانند انواع نان سبوس دار، سبزی ها، میوه ها، حبوبات و...)اشاره نمود.به دلیل این تغییرات در رژیم غذایی و شیوه زندگی نادرست( دیر خوابیدن، عدم تحرک و فعالیت بدنی منظم، استرس و...) ، بیماری های مزمن غیر واگیرنظیر دیابت، بیماری قلبی عروقی، چاقی، فشارخون و انواع سرطان ها به طور قابل توجهی افزایش یافته اند.

تعریف دیــابت یا بیماری قند :
یک نوع اختلال با علت چندگانه که با افزایش قندخون  مشخص می گردد.دو علت اصلی افزایش قند خون عبارتند از:
الف:بدن به میزان کافی انسولین تولید نمی کند (دیابت نوع1)
ب: گیرنده های انسولین خوب کار نمی کنند یا سلول های بدن به خوبی به انسولین پاسخ نمی دهند (دیابت نوع 2)

دیابت نوع 1: 5 تا 10 درصد بیماران به دیابت نوع 1 مبتلا هستند. این بیماری در اثر اختلالات سیستم ایمنی ایجاد می شود. بطوریکه خود بدن علیه سلول های تولید کننده انسولین در لوزالمعده واکنش نشان می دهد و باعث تخریب آن ها می شود.

دیابت نوع 2: مقاومت به انسولین علت اصلی این بیماری است.این بیماری در افراد چاق و خانم ها شیوع بیشتری دارد.شیوه ی زندگی، نوع رژیم های غذایی، نداشتن تحرک و چاقی از عوامل اصلی زمینه ساز دیابت نوع 2 هستند.

عوارض دیابت:
شامل عوارض قلبی عروقی ، عصبی و چشمی است . بالا رفتن فشار خون - تغییرات خلقی - افسردگی-  عفونت های مکرر - کند بودن روند ترمیم زخم ها - کاهش وزن سریع - خستگی -  تاری دید - پوست خشک - گزگز و مورمور شدن انگشتان همگی از عوارض دیابت به شمار می روند.
خطرناک ترین حادثه ای که ممکن است برای بیماران رخ دهد، سکته های قلبی یا مغزی است.

عوارض چشمی :
بالا بودن مدت ابتلا به دیابت، در ایجاد عوارض چشمی نقش مهمی دارد.در افراد مبتلا به عوارض چشمی، فعالیت هایی که فشار داخل چشم رابالا می برد مانند وزنه برداری می تواند سبب خونریزی چشم گردد

توصیه های تغذیه ای در عوارض چشمی:
مصرف مواد غذایی که به سرعت قند خون را افزایش می دهند مانند نان سفید بدون سبوس،سیب زمینی، برنج و ... باعث بالا رفتن التهاب در شبکیه می شوند. همچنین وخیم شدن عوارض چشمی، ارتباط مستقیمی با کل انرژی دریافتی فرد دارد.
بنابراین بایستی در رژیم غذایی مصرف مواد ضدالتهاب یعنی میوه ها و سبزی ها، غلات کامل سبوس دار( جو، گندم و...) و مغز دانه ها(گردو ، پسته و...) را مورد توجه قرار داده و در برنامه غذایی روزانه بگنجانیم.

مواد غذایی ضد التهاب:
 غلات سبوس دار(نان جو، سنگک و برنج قهوه ای)
 میوه ها و سبزی ها
 حبوبات جوانه زده
 روغن های گیاهی مایع مثل روغن زیتون، کنجد، کلزا، هسته انگور، روغن دانه کتان
 مغزها به خصوص گردو
 ماهی و غذاهای دریایی
 ادویه و گیاهان مفید(زنجبیل، سیر، زردچوبه، نعناع، فلفل، زیره سبز)
 چای سبز

مواد غذایی التهاب زا:
 
 غلات تصفیه شده(نان سفید و برنج)
 قندهای ساده: قند، شکر، شیرینی نوشیدنی ها و غذاهای حاوی شکر
 روغن نباتی جامد
 چربی های اشباع حیوانی(خامه، کره، و روغن حیوانی)
 
 غذاهای پروسه شده مثل سوسیس و کالباس
 گوشت قرمز و لبنیات پر چرب
 تنقلات مثل پفک و چیپس
 نمک بیش از حد
 غذاهای سرخ شد
 
 
 
تهیه و تنظیم : مریم غواصه
کارشناس ارشد تغذیه مرکز بهداشت شهرستان